XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa
kontsulta arrunta
Epeen diagrama ikusi | Euskalkien diagrama ikusi | Testu-moten diagrama ikusi |
1.
1940-1968 gipuzkera saiakera-liburuak
biologia 1968 0176
Jakiña dugu karbono-molekula bat estadio osotuago ta aurreratuagoa dala atomo bakarra baiño; baita ere, zelula, konplejoagotze-kontzientziratze parametro huntan bertan, osotuagoa dala molekula bakarra baiño; berdin Metazooa zelulabakarrarekin alderatuta, ta orain, kontuan hartuta, alde batetik, Naturen gertatutako prezedenteak, hots, gu baiño mailla beheragoko abereek sinbiosiarako ta sozializazioarako izan duten joera perfekzio-ezagugarria dala, ta, bestaldetik, gure Gizarte huntan bertan aglutinazio baterako dauden seiñale argi ta garbiak (munduaren limitazioagatikako giza-koaleszentzia, hunek dakarren gen eta kultura konberjentzia), uko eginen ote dugu logikaz
2.
1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak
x. kintana 0029
Atomoak haiek ere ez dira materizko zatirik txikerrenak, heiengan ba dira oindio beste atal txikerrago batzuek.
3.
1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak
x. kintana 0029
Protoi bat nukleotzat eta elektroi bat orbitan eta hidrogenoaren atomoa sortua dugu.
4.
1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak
x. kintana 0029
Beste konbinazioz beste gorputz guztien atomoak sortzen zaizkigu.
5.
1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak
x. kintana 0029
Gorputzen atomoak sortzeko garai luzea igaro zan, milloi batzuk milloi urte noski, prozeso hau astiroa eta betazkoa izango zan noski baiña indarraren elkar eragiñez pittinka pittinka elkartasunak agertzen hasi ziran zihurki.
6.
1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak
x. kintana 0030
Izadiaren zabale haundian atomoak askatasun guztiaz zegozan.
7.
1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak
x. kintana 0030
Zelulosa, glukosa, laktosa, sakarosa, almidaia... guztiok hidrogeno, oxigeno eta karbonoaren atomoekin sortzen zaizkigu.
8.
1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak
x. kintana 0030
Bizidunen mundu honetara ez dira heldu atomo asko.
9.
1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak
x. kintana 0031
Han elektroi eta atomoak geratu dira, eta molekulak ere bai.
10.
1940-1968 lapurtera-nafarrera saiakera-liburuak
soeg 0127
Hezi ditu kabalak, hezi haizea, hezi ikatza, hezi petrola, eta orai hezten ari atoma.
11.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
j. iturbe 00051
12.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
j. iturbe 00119
Orbitale guztiek, atomoa isolatuta dagoenean, energia berdina dute, baina ligandoen bikoteek sortutako eremu elektrostatikoak degenerazio hori apurtu egiten du, eta orduan bost orbitaleon energia ez da berdina, beste energi mailaketa aurkitzen baita. Ikus dezagun pare bat kasu, gehien aurkitzen direnak.
13.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
j. iturbe 00182
1880.erarte ez zen ezagutzen ziklorik sei atomoz desberdinik.
15.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
kim/ubi 00037
Beraz, elektroien karga negatiboa berdinduko duen karga positiboak egon behar du atomoaren barnean.
16.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
kim/ubi 00037
Izpi kanalen karga berdina duen partikulari, protoi izena eman zitzaion eta atomo baten osagai positiborik txikiena zela erabaki zen.
17.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
kim/ubi 00394
18.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
kim/ubi 00446
Izotz fasean, oxigenozko atomo bakoitza bi hidrogeno-atomorekin lotzen da hidrogeno-loturaren bidez.
19.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
kolorea 00064
Partikulak (atomoak edo molekulak) partikula negatiboz (elektroiz) eta positiboz (nukleoz) formatuta daudela, eta elektroiak nukleokin bibratzen daudela, suposatuko dugu.
21.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
kolorea 00100
Hidrogenoa estudiatuta beste atomoak estudiatzerakoan zailtasun matematikoak handitu egin ziren, problema erresolbitu ezinik geratzen delarik.
22.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
kolorea 00100
Hala ere,
23.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
kolorea 00100
Pauli-ren exklusio printzipioak zera dio: atomo batetan ezin daitezke bi elektroi lau numero kuantiko berdinekin egon.
25.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
kolorea 00116
III. orbitaleak ez du parte hartzen molekuletan, zeren atomoan jadanik bikote gisan agertzen zen.
26.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00175
Berdinki azter daiteke Eguzki inguruko sistema planetarioa edo eta hidrogenoaren atomoa (Mekanika Kuantikoan sartu gabe).
27.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0052
4. Atomoa SARRERA Irakur ezazu arretaz eta erantzun egiten zaizkizun galderei.
28.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0052
Substantzia baten ezaugarri berak dituen zatirik txikiena
29.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0052
Baina, nola dago osatua molekula bat? Jadanik behin baino gehiagotan entzungo zenuen
31.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0052
Gure Aroa
32.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0052
Ba al dakizu atomotik sortutako erradiazioak erabiltzen direla gaur egun kantzerrari erasotzeko, kontserbetako
33.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0052
Atomoari buruz gaur egun daukagun informazio guztia bi mende eskasetako estudioen, emaitza da.
34.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0053
GALDERAK 1) Atomoaren eta molekularen arteko zein diferentzia ezagutzen dituzu?.
35.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0053
2)Lau lerrotan idatz ezazu atomoei buruz dakizuna?.
36.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0053
1. GIDA ATOMOAREN EGITURA EDUKINAK Arretaz irakurri eta azpimarra itzazu ideiarik garrantzitsuenak.
37.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0053
Bost mende Kristo aurretik sumatzen zuten greziarrek
38.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0053
Askoz ere geroago, XIX. mendetik aurrera, atomoaren egitura ezagutuz etorri dira pixkanaka, behaketa esperimentalen ondoren formulatutako hipotesitan oinarrituz (ikus 1. Eranskina).
39.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0053
Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr eta beste zientzilari batzuren ekarpenek frogatzen dute atomoa ez dela zatiezina eta funtsezko bi parte dituela: -
40.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0053
Adibidez, nukleoak 1 cm. erradio balu, atomoak 1 km izango luke.
41.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
natur/8 0053
Egitan, ordea atomoaren gutxi gorabehereko erradioa 10-8 cm-takoa da.
42.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
p. alkain 0066
Silizioaren balentzia 4 da, hau da, silizio atomoek dituen 14 elektroietariko 4 horiek, beste atomoekin interakzionatzeko propietatea dute.
43.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0087
Zirkuloek erdieroale baten sare kristalinoaren atomoak ordezkatzen dituzte eta linea bikoitzek bi elektroien lotura baliokidea (silizioaren kasuan bezala).
44.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
Demokrito,filosofo grekoak unibertso guztia atomoz osaturik zegoela esan zuen.
45.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
Atomoa zera da: materia zatiezinaren zati txikiena.
46.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
Hona hemen teoria honen printzipioak: - materia guztiak partikula zatiezin eta oso txikiz (atomoz, alegia) osaturik daude.
47.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
- erreakzio kimikoetan sar daitekeen zatirik txikiena atomoa da.
48.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
- elementu edo materia sinple bakoitzaren atomoak berdinak dira elkarren artean, eta beste elementuen atomoetatik desberdinak. substantzia konposatuen molekulak atomo desberdinez osaturik daude. - molekula, substantzia baten propietateak mantentzen dituen parterik txikiena da.
49.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
Gaur egun, atomoa zatikorra dela jakin arren, Daltonen ideiak oro har onartu egiten dira.
51.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
=xLx=.mendeko bigarren erdialdean, atomoak beste partikula txikiago batzuz osatuta zeudela demostratu zen.
52.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
Atomoak osatzen dituzten partikula hauek zatiezinak kontsideratzen dira eta oinarrizko partikulak esaten zaie.
53.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
Oinarrizko partikulak deskubritu ondoren, horrelako arazo batzu agertu ziren: nola lekutzen dira atomoan bi elektrizitate-mota desberdinak (e- eta p+)? eta zenbat partikulek osatzen dute atomo bakoitza?.
54.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
Baina 1904 urtean, protoiak eta neutroiak deskubritu baino lehenago, J.G. Thomson-ek atomoen egitura azaldu nahi izan zuen lehenengo proposamena eman zuen.
55.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0197
Eredu hau oso intuitiboa zen: atomoa esferikoa zen, karga positiboa uniformeki hedatua izanik eta neutralizazioa lortzeko, elektroiak bertan sarturik egon behar zutela suposatuz.
56.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0173
Molekula bakoitza zenbakizko erlazio aldaezinean dauden atomo batzuz osaturik dago, horregatik
57.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0173
Plastikoen eta proteinen molekulek milaka atomo izan ditzakete, eta zenbait birusenak ehun milaka.
58.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0173
Atomo bat bi atomo hidrogenoz konbinatzen bada, bere balentzia
59.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 0148
Berdinki azter daiteke eguzki inguruko sistema planetarioa edo eta hidrogenoaren atomoa (mekanika kuantikoan sartu gabe).
60.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0276
Metaletan korronte elektrikoa elektroien higiduraz lortzen den bitartean, likidotan disolbaturik dagoen substantziaren atomoen higiduraz lortzen da.
61.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0294
Katodoak igorritako elektroiek anodoko metalaren atomoekin talka egitean, hauetako asko ionizatu egiten ditu.
62.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
elhuyar 0294
Modu honetan atomo batek frekuentzia desberdineko X izpiak igor ditzake.
63.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
j.m. angulo 0018
ATOMO NEUTROA.
64.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
j.m. angulo 0018
Esan dugu, era normalean den atomo batek, protoiak eta elektroiak kopuru berdinetan izaten dituala.
65.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
j.m. angulo 0018
Era honetan den atomo bat neutroa dela esaten da, eta bere inguruan ezarritako protoi nahiz elektroi bat erakartzeko edo alderazteko ahalmenik ez du.
66.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
j.m. angulo 0018
Izan ere, pentsa dezagun atomoaren ondoan elektroi bat ezarten dugula: atomoko protoiek elektroi hori erakartera egingo dute baina elektroiek alderaztera.
67.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
j.m. angulo 0018
Era neutroan (protoi eta elektroi kopuru berdindun) den atomo batek ez duenez erakartzen nahiz alderazten, bere karga osoa, hau da, protoien positiboak eta elektroien negatiboak batuz, hutsa dela esan ohi da.
68.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
i. irazabalbeitia 0055
Has gaitezen, bada, beren estereokimika aztertzen; edo, argixeago nahi bada, atomoen hedakuntza espezialak nolakoak diren eta zer ondorioak dakarzkiten ikertzen.
69.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
i. irazabalbeitia 0235
Transposizioen artean multzo inportanteena hauxe da: talde baten 1,2 migrazioa, hasieran lotuta zitzaion atomotik, bere balentzi geruzan sei elektroi bakarrik duen aldameneko atomora.
70.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
zinetika 0137
Horregatik, oxido nitrikoa gehitzen denean, erradikal askeen eta atomoen kontzentrazioak ez dira zero egiten, baizik eta abiadura globala txikitzen den neurrian txikitzen dira.
71.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
uzei 0241
Eta aurreraxeago:
Horra zergatik deitzen dudan neure doktrina
72.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
uzei 0241
Garrantzizkoa da atomo hori analisi logikoaren atomoa izatea, ez analisi fisikoarena
(B. Russell:
73.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
fisika 0122
Xa puntuan, atomo batetiko talkaren ondorioz, elektroiak galdu egiten du energia zinetiko zerbait, beraren abiadura txikiagotzen delarik.
74.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
fisika 0122
Xa puntutik Xb puntura, elektroia atomo biren arteko espazioaldean higitzen da, eta eremu elektrikoak azeleratu egiten du, beraren abiadura handiagotuz doalarik.
75.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
fisika 0122
Hemendik pixka bat aurrerago, elektroiak beste atomo batekin topo egiten du, energia zinetikoaren parte bat galduz, abiadura txikiagotuz eta prozesu osoa errepikatuz.
76.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
fisika 0210
9.- Lor bedi argon atomoen batezbesteko abiadura koadratikoa, beraren mol bat litro batetako ontzi batetan edukiz, presioa 10 at. izanik.
77.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
uzei 0666
Gizakia atomoaren indarraz jabetu denetik (1945), zientziak ekarri duen ezagumendu honen erantzukizuna nork eta nola administratu, da gizadiaren hil-ala-bizizko arazo ideologiko eta politiko larri eta astunena.
78.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
i. irazabalbeitia 0073
Orain arteko ikasgaietan, kimika zer den, materia atomoz nola osatuta dagoen eta atomo hauen barne-antolamendua nolakoa den ikusi ditugu.
79.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
i. irazabalbeitia 0073
Ikasgai honetan atomo, elementu eta molekulen zenbait propietate berezi aztertuko ditugu laburki.
80.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
i. irazabalbeitia 0364
81.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
i. irazabalbeitia 0364
Atomoak molekula-barruan lotuta dauden moduaz desberdintzen dira; hau da, molekulek egitura desberdina dute, nahiz eta formula enpiriko berdina izan.
82.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
kimika 1990 0101
Kobrezko atomo bakoitzak sufrezko atomoaren masa bikoitza du.
83.
1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura
l. izagirre 0163
Jakintsua izan nahi du eta atomoen barruan zer dagoen jakin.
84.
1969-1990 euskara batua literatur prosa
x. kintana 0130
Atomo soilen egoera erraxera bihurtu zitiaten biak.
85.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
j. oregi 0028
Orain arte eman ditugunak atomo bakar bati zegozkiola, ontzi baten dagoen gas guztiari buruzkoak zehatz jakin ahal izateko gauza ez liratekela agerian dago.
86.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
j. oregi 0034
Batzutan hutseango energia atomoen arteko erakar-indarrak baiño haundiago izan daiteke eta horrelakoetan, jakiña, gaia ezin eskon bihurtu, horixe gertatzen zaio, adibidez, helioari, 0ampdeg;K-etaraiño hoztu ahal baledi ere ez bait-litzateke eskon egingo kanpotik 25,8 kiloko saka bat ezarri ezik.
87.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
elhuyar 1981 0409
2.- 20 eta 50 atomoen bitarteko luzera duten segmentuen higidura mikrobrownarraren eragozpena; Tg-an gertatzen da hau.
88.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
elhuyar 1981 0409
3.- 2 eta 10 atomoen bitarteko kateen higiduraren eragozpena; TB-n ematen da.
89.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0052
Baina metodorik hoberena, eta dudarik gabe, zehatzena,
90.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0052
Prozesua erraza da: Partikulak (atomoak eta molekulak) ionizatu egiten dira (hots, karga bat jartzen zaie), gero, azeleratuz, eremu magnetiko baten zehar pasa erazi eta plaka fotografiko batetan hartzen da inpresioa.
92.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0113
Orain arte atomoaren partikulak eta atomoak ikusi ditugu.
93.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0113
Atomoak klasifikatu ere egin ditugu, propietateen arauera, eta elektroien kopurua eduki dugu arau klasifikatzaile bezala.
94.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0113
Horrela atomoen propietate periodiko batzu ikusi ditugu, elektronegatibitatea batez ere.
95.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0113
Baina atomoak, kimikaren estudio-objektu izateaz gain, ez ditugu hutsetan aurkitzen, elkarkonbinaturik baizik.
97.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0113
Orain datozen gaietan atomoak
98.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0113
Hiru lotura nagusiak nondik datozen jakiteko, elementuen elektronegatibitateareikin erlazionatuko ditugu: 1- Atomoak
99.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0113
2- Atomoak
100.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0148
Atomoena propietateetaz mintzatzen ginenean, atomoen
.
- afinitate elektronikoa
101.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0148
Kontzeptu honen arauera, atomoek elkartzerakoan duten joerak azal daitezke:
. bi atomo oso elektronegatibo:
bi atomo oso elektropositibo:
bi atomo, bata elektronegatibo eta bestea elektropositibo,
Azken biak ikusiko ditugu gai honetan.
102.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0148
LOTURA IONIKOA Demagun bi atomo ditugula, bata elektropositiboa eta bestea elektronegatiboa.
103.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0148
Demagun, adibidez, Cl eta Na atomoak; kloroa elektronegatiboa eta sodioa elektropositiboa.
104.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0265
- Disoluzioen karga-eramaleak
105.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 0265
Nola egongo dira Cl-zko eta Na-zko atomoak (edo ioiak) uretan, hain erreaktiboak izanik? Erantzuna: hidratazio (solbatazio) energiaren kausaz, ioiak egonkorrak dira.
106.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
x. kintana 0011
Anaxagoras, predikatzen zitúen homoiomeriekin, eta Demokrito, atomoak eta guzti, dira berak maizenik aipatzen dauzkigun maisu jakintsuak.
107.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
x. kintana 0071
Modu berean, izaki organiko guztia ere, une bakoitzean berbera eta beste bat da; inxtante guztietan, kanpotik hartutako materiak asimilatzen eta bere barnetik beste batzuk egozten ari da; inxtante guztietan haren organismoan zelula batzuk hil eta beste batzuk jaio egiten dira; eta denbora luzeago edo laburrago baten irautean, bera osotuta dagoeneko materiá osorik berriztatzen da, eta materiazko atomo berriak datoz zaharren lekua betetzera, eta beraz, honelatan, izaki organiko guztia, batera, bera dena eta beste ezberdin bat da.
108.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
lehenzikloesper 1987 0083
- Aurreko testuaren B) atala edo antzekoa irakurri, eta ondoko galdekizunoi erantzuna eman (IK): Zer aurkitu zuen Millikan-ek? Ba ote litzateke inon karga hau baino ttikiagoren bat? Zer motatako karga zen, positiboa eta negatiboa? Zein da masarik ttipieneko atomoa? (Begira ezazu masa atomikoen taulen bat).
109.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
lehenzikloesper 1987 0083
Izpi katodikoek osatzen zituzten partikulen masa nolakoa zen, atomo honekin konparatuz, handiagoa, ttikiagoa, edo berdina? Zer zirela uste zuten zientzilariek, hain karga eta masa ttipia zuten partikula hauek? Zer izen eman zien partikula hauei? Zer egin zen emaitzak baieztatzeko? Seinala ezazu, B) ataleko zein pasartek aipatzen dituen esperimentuetan lorturiko emaitzak. - Baltzuan jarri (IR-IK).
110.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
lehenzikloesper 1987 0104
- Ondoko ariketak burutu, planteiatzen diren galderei erantzunez (IK): Eman ezazu Na-zko atomo bat duzula.
111.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
lehenzikloesper 1987 0104
Zelan beregana lezake atomo honek gas noblearen egiturarik hurbilena? Suposa ezazu orain Cl-zko atomo bat.
112.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
lehenzikloesper 1987 0104
Zelan beregana lezake atomo honek hurbileneko gas noblearen egitura? Eman dezagun atomook bata bestearen alboan daudela.
113.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
a. loizate 0062
Batuketarako egokia den ingurunean (disoluzioan), kimikoki berdinak diren bi molekula (antigenoa edo antigorputza) bata bestearengandik bereizten dituen gauza bakarra batak atomo erradioaktibo bat atxekirik izatea delarik, lehia egiten dute antigorputz edo antigenoarekin batasuna lortzeko.
114.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
a. loizate 0062
Horrela atomo erradioaktiboa duten eta ez duten konplexuen kopurua berdintsua izango da.
115.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
a. loizate 0062
Atomo erradioaktiboa duten konplexuen kopurua, sorterazten duten eta neur daitekeen erradiazioaren araberakoa izanen da.
116.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
m. ensunza 0033
Material diamagnetikoetan, atomo bakoitzaren elektroien disposizioak efektu magnetikoaren ezabapen globala sorterazten du.
117.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
m. ensunza 0033
Material paramagnetikoek, ez dute efektu magnetikoen ezabapen globala aurkezten, materialaren atomo bakoitza iman txiki modura aritzen delarik.
118.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
m. ensunza 0056
Molekulak Molekulak, nukleoak (neutroi eta protoiduna) eta azalak (elektroiak daudenekoa) osoturiko atomoez eraturik daude.
119.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
m. ensunza 0056
Atomoak Atomoak, jatorri ezberdineko atomoarteko indarrez elkar loturik daude, azaleko elektroien arteko elkarrekintzak nagusiak diren arren.
120.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
m. ensunza 0056
Atomoak, propietate kimikoak gordetzen dituen elementu baten frakziorik txikienak dira.
121.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
m. ensunza 0056
Atomoaren egituran bi parte bereiz daitezke.
122.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
m. ensunza 0056
Alde batetik, eskualde zentrala dugu (beronen diametroa atomoarena berarena baino 10.000 aldiz txikiagoa da), non
123.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
fisikaren historia 0225
Baina, Heisenberg-ek inolako eredu atomikorik, ideia klasikorik onartzen ez zuen lekuan, De Broglie-k ez zuen atomoaren imajina baztertzen.
124.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
fisikaren historia 0225
Zer uhin ziren atomoaren jokabidea hain ondo azaltzen zituzten haiek? Beharrezkoa zen SchrÔ*dinger-en teoria interpretatzea.
125.
1969-1990 gipuzkera ikasliburuak
bizi oeo/5 0013
Nik orain eskuartean dadukadan arkatz au urrezkoa, zillarrezkoa... edo dana-dalakoa izango da, baiña gaurko jakintsuek diotenez, gorputz material guztiak atomo txiki-txikiz osoturik omen daude.
126.
1969-1990 gipuzkera ikasliburuak
bizi oeo/5 0013
Baiña, zer dira, bada, atomoak? Ikusi ere eziñezko gorpuzki txiki-txikiak dira atomoak.
127.
1969-1990 gipuzkera ikasliburuak
bizi oeo/5 0013
Begira: sei milloi-milloiko atomo bear dira milimetro kubiku bat betetzeko! Sei millloi-milloiko!.
128.
1969-1990 gipuzkera ikasliburuak
bizi oeo/5 0013
Au da: zazpi milloi gizon auek zenbatzen kontetan asita, segundoko bi atomo zenbatu eta egunean amabi orduan jardun ezkero, 100 urterako lana izango lukete.
129.
1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak
l. egia 0015
Atomoa ez da, denbora batean uste zan izagai bakuna eta barru-indarrik gabea.
130.
1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak
l. egia 0015
Atomo bakoitza barru-indarrez jositako mundu osoa dala esan diteke.
131.
1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak
l. egia 0015
Arritzeko moduko
132.
1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak
zer 1985 0001
Mundu zabalean diran beste bide oker batzuk be ikututen gaitue: Izkillubideak, izadia alperrik galtzekoak, Kizi eta atomoaren arriskua eta danaren ondoren lez mundu zabalean legenar lez zabaldu dan gosea.
133.
1991> euskara batua ikasliburuak
geolbiol 00121
134.
1991> euskara batua ikasliburuak
fiskim/dbh 00097
Adibidez, partikulak atomoaren barruan nola dauden banaturik jakiteko, teoria desberdinak landu dira historian zehar.
135.
1991> euskara batua ikasliburuak
fiskim/dbh 00097
Elektroia atomoaren osagaia zela aurkitzerakoan, atomoak zatiezinak ez direla egiaztatu zen.
136.
1991> euskara batua ikasliburuak
fiskim/dbh 00097
Aurrez jakina zenez atomoak elektrikoki neutroak direla, atomo bakoitzak behar hainbat karga positibo eduki behar zuen elektroien karga negatiboa orekatzeko
137.
1991> euskara batua ikasliburuak
fiskim/dbh 00097
Gertakari hauek guztiek, berauek argituko zituen eredu bat lantzera bideratu zuten Thomson 1898an. Eta honela, atomoak positiboki kargaturik dauden esferak direla suposatzen du, berauen barruan elektroiak daudelarik, sandia baten barrualde gorrian hazi beltzak dauden antzera banatuta.
138.
1991> euskara batua ikasliburuak
fiskim/dbh 00097
Atomoaren barruan elektroiak geldi zeudela suposatzen zuen.
139.
1991> euskara batua ikasliburuak
fiskim/dbh 00156
Material
140.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00028
Atomoek elkartzeko duten joera
141.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00028
Oro har, baldintza berezietan izan ezik, substantzia kimikoak, elementuak eta konposatuak, bi atomoren edo atomo gehiagoren elkarketak dira.
142.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00028
4. Ondoko adibideetatik, esazu zein substantzia dauden atomo berdinez osaturik eta zein atomo desberdinez.
143.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00036
Konposatu batean elementu batek duen
144.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00049
Atomoak eta molekulak zenbatzeko unitatea
145.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00049
Sarri, kimikariek jakin behar izaten dute, transformazio kimiko konkretu bat burutzeko zenbat atomo edo molekula behar dituzten.
146.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00049
Uste izatekoa denez, atomoak eta molekulak partikula oso-oso txikiak dira eta, ondorioz, edozein substantziaren gramo gutxitan daudenen kopurua izugarri handia da.
147.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00049
Atomo edo molekularen mol bat horrelakoen milioika milioi askoren baliokidea da.
148.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00049
Baina, zenbat atomo daude 0,012 kg karbonotan? Erantzuna, itzelezko zenbakia da: 602 000 000 000 000 000 000 000.
149.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00049
-Edozein elementuren atomo-mol batek 6,02 - 10ampsup23; atomo ditu.
150.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00049
Esate baterako, oxigenoaren atomo-mol batek 6,02 - 10ampsup23; atomo ditu.
151.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00049
Hori horrela, imajina ezazu unibertsoaren hasiera markatu zuen Big Bang deritzon leherketa handian norbait egon, eta une hartan bere eskuetan 12 gramo karbono izan zituela, eta oso pintza finen laguntzaz, karbono-atomo guztiak bereizten hasi zela banan-banan, hau da, 6,023 - 1023 atomo bereizten hasi zela.
152.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00049
Pertsona hark karbono-atomo bakoitza bereizteko segundo bat behar zuela suposaturik, eta
153.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00049
Datu hauek gogoan harturik, Avogadroren zenbakia zein handia den susma dezakezu, eta atomoak, ordea, zein txikiak diren.
154.
1991> euskara batua ikasliburuak
j.r. etxebarria 00166
Burdina imantatzen denean, burdinaren atomoak orientatu egiten dira eta elkarren ondoan dauden ipar eta hego poloek elkar anulatu
155.
1991> euskara batua ikasliburuak
kimika/3 0009
Partikula zatiezinei
156.
1991> euskara batua ikasliburuak
kimika/3 0009
Teoria honen arabera, materia tamaina eta forma desberdinetako atomoez osatua legoke.
157.
1991> euskara batua ikasliburuak
kimika/3 0036
Ez ziren, noski, X izpiak, uranioaren atomoetatik ateratzen zen erradiazioa baizik.
158.
1991> euskara batua ikasliburuak
kimika/3 0036
Uranioaren atomoetatik sortzen zen erradiazioa sarkor honi erradioaktibitatea deitu zitzaion.
159.
1991> euskara batua ikasliburuak
kimika/3 0067
- Materia partikulez osatua dago (atomoak eta molekulak).
160.
1991> euskara batua ikasliburuak
kimika/3 0067
- Atomoak beste oinarrizko partikulez osatuak daude (protoiak, neutroiak eta elektroiak).
161.
1991> euskara batua ikasliburuak
kimika/3 0067
Zure ustez nola lotuko dira gatzen atomoak beren artean?
162.
1991> euskara batua ikasliburuak
kimika/3 0067
Har dezagun, lehen bezala, sukaldeko gatza (
163.
1991> euskara batua ikasliburuak
naturz 1996 0009
164.
1991> euskara batua ikasliburuak
naturz 1996 0009
Dena dela, atomoak ez dira zatiezinak, XX. mendean atomoa aztertzerakoan frogatu ahal izan denez.
165.
1991> euskara batua ikasliburuak
naturz 1996 0009
Molekula hauek
166.
1991> euskara batua ikasliburuak
naturz 1996 0009
Oinarrizko partikulak, atomoak eta molekulak elkarren artean batuta mantentzen badira, beraien arteko indar ezberdinei esker izaten da.
167.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. agirre 00217
Materia organikoaren kasuan aplikatzen da. Bere funtsa edo oinarria zera da, edozein gai bizi (landarea nahiz animalia izan) isotopo egonkorrez (Karbono 12 eta Karbono 13) eta baita isotopo erradioaktiboz (Karbono 14) kantitate txiki-txikian ere, dagoela osatua. Bizitzan zehar, gorputzeko Karbono 14aren kopurua konstantea da, etengabe galdu eta etengabe berritu egiten baita. Izaki bizia hiltzen denean, mekanismo hau eten egiten da, eta karbono 14a pixkanaka-pixkanaka desintegratuz doa (5.570 urtetan Karbono 14aren atomoen erdia desagertzen dira). Metodoa, beraz, geratzen diren osagai erradioaktiboak kontatzean datza.
168.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 00026
169.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 00083
- Pauli-ren esklusio-printzipioa honela enuntziatzen da:
170.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 00113
Lotuta dauden bi atomok elektronegatibitate desberdina dutenean, (eta hau, zentzu hertsi batean beti gertatzen da, lotuta dauden atomoak desberdinak badira), beraien artean eratzen den lotura beti polarra da. Elektronegatibitate desberdina dela eta, lotura kobalentea osatzen duen bikote elektronikoa, beti atomo elektronegatiboenerantz desplazatuta egongo da.
171.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 00113
Lotura-elektroiaren bereizketa handiagoa bada, lotura kobalentea polaritatea gehituz doala kontsidera daiteke. Finean, zera kontsiera daiteke, atomo elektropositiboak (metal alkalino bat izan daitekeena, Na bezala) elektroi bat ematen diola afinitate elektroniko altua duen beste elementu bati (halogeno bat izan daitekeena, hala nola kloroa), honela lotura ionikoa eratzen delarik, eta ikuspuntu honetatik, lotura ionikoa zera izango zitekeen, lotura kobalente oso oso polarra.
172.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. iturbe 00113
C-Cl loturak polarrak dira, zeren Cl atomoa C atomoa baino elektronegatiboago baita, irudian adierazten den bezala.
173.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0011
Erresonantziak espektroskopia
174.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0013
Hauek oinarritzat atomo eta molekulen bibrazio edo eszitazio elektronikoa dute.
175.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0013
Metodo honen oinarria oso sinplea da; X izpi hauen uhin-luzera atomoen arteko distantziaren neurrikoa bait da ( IA, X izpien energia hamar keV ordenakoa izanik).
176.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0013
X izpien sakabanaketa elastikoan atomoaren elektroi guztiek parte hartzen dute.
177.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0013
b) Zurgapen eta sakabanaketa inelastikoa: X izpiekin elkarrekitean laginaren atomoak kitzikatu zein ionizatu egin daitezke.
178.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0013
X izpien zurgapen-ertzaren egitura finak atomoak desberdintzeko balio duenez, oso interesgarria da.
179.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0013
Egitura fin hori fotoelektroien difrakzioz (hurbiltasuneko atomoez) sorturikoa da.
180.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0013
Beraz, atomo konkretu bakoitzaren hurbiltasuneko informazioa lor daiteke.
181.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0013
Elkarrekintza hiperfinez ez bada, nukleoa atomoaren egitura elektronikoarekiko ez da sentikorra.
182.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0016
Beraz, beste tekniketarako
183.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. barandiaran 0016
Monokristalen difrakzioaren bidez spin-dentsitate mapak eraiki daitezke, atomo bateko elektroi desberdinen momentu magnetikorako ekarpenak ezarriz.
184.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. arrizabalaga 0080
-
185.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
186.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
Materia bere osotasun guztian
187.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
Atomoa, elementu baten propietate kimikoak mantentzen dituen elementu-partikularik txikiena da.
188.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
K.a. V. mendean jada, Demokrito filosofo greziarrak, materia partikula zatiezinez eratuta zegoelako teoria azaldu zuen eta partikula horiei atomo izena eman zien (grekerako
189.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
Azterlari honek, elementu bakoitzaren kasuan ezaugarri bereziak zituzten bolatxo solido txikitzat hartu zituen atomoak.
190.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
Horietatik lehenik aurkitu zena
191.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
Zenbait atomok beren artean konbinatu eta molekula osatzen dutenean, beren elektroi-geruzen bidez mantentzen dute lotura.
192.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
Lehen emandako atomoaren deskribapena ez da guztiz eta osoro zehatza, nahiz eta
193.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
Benetan, atomoa askoz ere egitura konplexuagoa da, baina ulertzeko ordea, azaldutakoa bezalako eredu sinplifikatuak behar dira.
194.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
Kasu batzuetan, atomoa osatzen duten partikulak uhin elektromagnetikotzat har daitezke.
195.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
Atomo-gaietako adituek,
196.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
gaztentz/1 0089
Bestalde, tenperatura oso altuen eraginpean jarritako materia, Eguzkian dauden tenperatura-baldintzetan adibidez, ez dago atomoz osatua, plasmaz baizik (atomo-nukleoz eta elektroi librez, alegia).
197.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hezksaila batx 1994 0050
6. Nukleoa - Atomoa eta bere loturak
198.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hezksaila batx 1994 0050
- Atomoen ereduen bilakaera historian zehar: Thomsonetik Rutherfordera eta elektroiak elkarren hurrenkerazko geruzetan nola ezartzen diren kontuan hartuz sortutako eredua.
199.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hezksaila batx 1994 0050
Aurreko gaiaren ikusmolde historikoarekin jarraituz, atomoaren zatiezintasuna zalantzan jarri zuten saiakuntzak azter daitezke.
200.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hezksaila batx 1994 0050
Atomoa ezin ikus daitekeenez, ereduen erabilera eta ziurtasun mugatua arrazoitu daitezke.
201.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hezksaila batx 1994 0050
Thompson eta Rutherforden ereduek eman nahi duten ikuspegia saiakuntzazko gauzatzetan ikusitako propietateak betetzen dituzten atomoena da.
202.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hezksaila batx 1994 0050
Ionizazio-energiaren kontzeptua eta gutxieneko zenbaki atomikoa duten atomoen ionizazio-energien saiakuntzazko balioen azterketak geruzetako elektroien banaketa-eredua ulertzeko baliagarriak dira.
202 emaitza
Datu-estatistikoak:
- atomo (202)