XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak i. ruiz 0663 ezpada euskaldunen artean ez delako izan euskara hutsean baizik irakurtzen ez zekien irakurlegorik ezta erdaraz baino euskaraz irakurri nahiago zuenik ere 2 Edonola izanda ere, probetxugarria edo, behinik behin, interesgarria gerta daiteke XIV, XV eta XVIgarren mendeetako gertakari hori hurragotik ikustea: itzulpenaren bitartez bilatutako duintzeaz giltza izan daitezkeen lanak baino ez ematearren ezinbestekoa da W. Melczer Towards the dignification of the vulgar tongues: humanist translations into Italian and Spanish in the Renaissance, Canadian review of comparative literature, 8 (1981), 256-271 eta M. Pfister, Die Bedeutung der 'volgarizzamenti' lateinischer Texte fûr die Herausbildung der literarischen Prosasprache, in A. Buck-M. Pfister, Studien zu den 'volgarizzamenti' rô*mischer Autoren in der italienischen Literatur des 13. und 14. Jahrhunderts, Mûnchen 1978, 45-87 eredutzat har daiteke bitarte berberaz iritsitako aberasteaz; dauden ikuspegi orokor gutxietako bat A. Buck, Die Rezeption der Antike in den romanischen Literaturen der Renaissance, Berlin 1976,67-82 orrialdeetan irakur daiteke [= Id., L'eredità classica nelle letterature neolatine del Rinascimento, Brescia 1980, 88-106]; bakoitzak bereziki hizkuntza edo lurralde baten kasuaz badihardu ere ez dute begien bistatik behar den testuinguru zabalagoa galtzen klasikoak diren hauek: C. Dionisotti Tradizione classica e volgarizzamenti, in Id., Geografia e storia della letteratura italiana, Torino 1980 [1. ed. 1967], 125-178, P. Russell, Traducciones y traductores en la península ibérica (1400-1550), Barcelona 1985 eta G.P. Norton, The ideology and language of translation in Renaissance France and their humanist antecedents, Geñeve 1984. Izan ere, erdi aroaren bukaerako eta errenazimenduaren hasierako itzulpen horiei begiratzeak zerbaitetarako balio badigu hizpide dugun kontuan euskal letren historiaren bitxikeriatzat dugun zenbait gauzaren arruntasuna ikusteko da: XVIII, XIX eta XXgarren mendeetako euskal itzultzaileekin komun dituzten eta gorago aipatu diren asmoez gain, XIV, XV eta XVIgarren mendeetako haiek ere, esaterako, pobrea ikusten zuten beren lingua vulgaris latinaren edo grekoaren ondoan, eta batzuetan hizkuntzari berari leporatzen zioten errua, beste batzuetan geroago jeneralean ez hizkuntzari baizik hiztunen axolagabekeriari... Ez ziren ezer berririk esaten ari: horiek guztiak edo gehienak esanak zituzten Errepublika bukaerako erromatarrek (ikus, esaterako. Cic., Fin., I, 2-4 eta Tusc., II, xi, 26 bakarrik)..