XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1900-1939 gipuzkera literatur prosa j. arrue 0292 Izugarrizko iztuna ta kontularia zan bera.

2. 1900-1939 gipuzkera literatur prosa lh 0235 Orregatik Zizero erromatar iztun ospetsuak zion menpetu bear dan erri baten len-orma eta gaztelua dala erri orretako izkuntza.

3. 1900-1939 gipuzkera literatur prosa a ardi 0119 Egun auetan emen oyukatu diran itz ederrak dira auek, isiltxo gaineratu zuen iztunak.

4. 1900-1939 gipuzkera literatur prosa a ardi 0119 Argitaratuko balitz, eredutzat (modelutzat) ar lezakete gure anai gazteak, eredutzat iztunik trebampecirc;nak ere.

5. 1900-1939 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak la cruz 1934 00012 Alperra xofia da, iztun ederra, berritsu galanta. Alperraren aldean bazaude, ez da zure txandik beñere izango: entxunagoa, izango da, zu baño; ateak obego irikitzen dizkiyote zuri baño.

6. 1900-1939 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... m. mujika 00213 Aita Jaungoikoak ezkutukiak azaldu ta Testamentu Zarreko Liburuak emon; bere Seme Jesukristo'k zeruetako Erreñua irakatsi, bere Ebanjelioko Barri Ona emon eta gure Ama Eleiza sortu; baña ez sortu bakarrik, sortu ta apostolu ta mixiolariz ornidu eta erakusleen yakituriz ta birjiñatxoen garbitasunez ta autorlen santutasunez ta iztunen ta apolojistaen liburu ederrez sendotu, zabaldu ta apaindu; baña batez be beti ta eunki gustietan mirari arrigarrien silluz ziñatu.

7. 1900-1939 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... junior 1927 00030 ? Arranea ! Berak ere orrek iztune dirudi !

8. 1940-1968 gipuzkera antzerkia netx lbb 0203 Iztunak - Ta lagun biak parre-algara batean joan ziran, gertu zegoen eztai-bazkaritarako ostatura. (Parre-algarak entzungo dira... Gero soiñua indarrean bukatu).

9. 1940-1968 gipuzkera antzerkia netx lbb 0203 Entzun dezue, jaun-andreok, Amillaitz'en GAZTE-AIZEAK! Jarrai-taldeko antzezlariak, teatrogilleak eman dizuete saio au. Matilde (antzezlariaren izena)... Zezili (izena)... Niko (izena)... Iztuna (izena)... Soiñu ta zaratak....

10. 1940-1968 gipuzkera antzerkia netx lbb 0203 (Soiñua indartu... Ba-dijoa Iztuna ta berriro or dator Kati).

11. 1940-1968 gipuzkera literatur prosa erkiag 0008 - Iztun bakoitzak bere jita ta kera ta esanbearra omen dituala, esan oi du ark, eta orra ba.

12. 1940-1968 gipuzkera literatur prosa tag uzt 0148 Iztun atsegiña izanda, somatu al-izan zituan izkirimiri ta gazigezak jaulki zituan, bururatu zitzaizkon ipuiñik parregarrienak ere bai.

13. 1940-1968 gipuzkera literatur prosa or aitork 0033 29. Ikus, Iauna, ikus, gibel aundiz, oi bezala, gizasemeek iztun zampacirc;rren legeak nola dituten gordetzen itzetan eta silabetan; aldiz nola dituten gutxiesten Zugandik betiko osasunerako arturiko betiko legeak.

14. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak a. arrue 0036 Buruz azkarra, jakinduri agirikoa, onbidetsua, etorri aundiko iztuna ta euskaltzale benetakoa, Gerriko Gipuzkoa guzian txit ezaguna ta maitea izandu zan.

15. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak ibiñ 0031 Euskerarik ez dakiten idazleak ezin dezakete gure elertia zer nolakoa dan erabaki txori-iztunak baiño geiago.

16. 1969-1990 bizkaiera literatur prosa onaind 0097 Eta ixurketak egin eta bakotxak nai aiña edan ebanean, Alkinoo'k, iztun eder, onela esan eutsen:

17. 1969-1990 bizkaiera saiakera-artikuluak j. urkiza 0085 Iztun dogun herria, zahar eta gazte, azken honekin dago: batuak irrati, telebista eta prentsa galdu ei dausku oso-osorik; erriak ez ei da ezer ulertzen gaurko komunikabideen euskera mordoilloa.

18. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00044 Halaber, iruditzen zaigu Testuaren Gramatikak nahiz eta berau oso joera desberdinetako ekarriz osatu den, eta Hjelmslev gogoan izanik paradoxa badirudi ere, Pragmatikari, hau da, hiztunari garrantzi handia ematen dion baduela zer ikusirik Glosematikarekin (11) Azkenik, egungo zenbait hizkuntzalari europar, glosematiko ez izanik ere, Hjelmsleven jarraitzaile zuzena dela esan daiteke, Eugenio Coseriu adibidez. Eta Coseriuren zenbait ideia oso baliagarri zaigu, itzulpen teorian bereziki.

19. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00092 Sistema aurkakotasun multzoa da; araua, sistemaren gauzatze kolektiboa; sistema osoa dauka, eta, gainera, funtzionalki (perro/can, etortzeko/etor dadin) ez muntadun diren elementuak, ohizkoak ordea komunitate baten hizketan; hizketa arauaren gauzatze indibidual eta konkretua da; araua suposatzen du, eta gainera, hiztunen adierazpen originaltasuna azaltzen du.

20. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00092 Horrela, egia dela dirudi Humboldten ideia, alegia, ez dugula hizkuntza ikasten, aldiz, hizkuntza baten sorkuntza gidatzen duten ereduak ikasten ditugu: hiztunaren adierazpen originalerako ereduak eskaintzen dizkigu sistemak.

21. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00117 Azken finean, esan daiteke hitz bakoitzak esanahi berezia duela hiztun desberdinentzat (6). Horrela, lehenago aipaturiko berezkuntza (okela/haragia) ez dugu euskaldun guztion egiten. Zer esanik ez, adibidez, indar emotibo handiko hitzak hartzen baditugu: pakea, askatasuna, maitasuna...

22. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak hizkuntza/oho 0279 Igar iezaiezu hiztunei, eta hiztunei antzeman ondoren, irakur ezazu elkarrizketa pertsonaia desberdinetan banaturik.

23. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak saioka/3 0116 txikia polita gizena luzea merkea okerra gaztea hestua gazia gogorra hiztuna baldarra motela aberatsa alferra lehorra beroa egizalea.

24. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak eem hizkliter 0015 Hiztun konkretu baten eta mementu jakin bateko ahozko zuzenezko komunikazioan gertatzen diren soinu ezberdinen errepresentazio grafikoa da transkripzio fonetikoa.

25. 1969-1990 euskara batua ikerketak p. salaburu 0315 5.4.1. Izena eta adjetiboa Izenak eta adjektiboak elkarrekin silaba gutxiko multzoa osatzen ba dute, hiztunak hitz soil bat edo bi hitz bezala analiza dezake talde hori, izen konposatuekin gertatzen den moduan; horrela, bi modutara joan daiteke azentua: .

26. 1969-1990 euskara batua ikerketak txill 0011 Azterketa fisikoaren bidez aurkitzen diren ñabardurek, esate baterako, berez oso garbiak izanik ere, kasu honetan edo hartan hiztunengan pertzibitzen ez badira, edo hizkuntzan erabilpen-funtziorik ez badute, balio linguistikorik ere ez datxekie mintzaira horretan.

27. 1969-1990 euskara batua ikerketak eglu ii 0501 Partikula hauek ere hiztunarenziurtasun jarrerarekin dute zerikusia.

28. 1969-1990 euskara batua ikerketak eglu ii 0501 Hiztunok, izan ere, ez diogu esaten dugun guztiari ziurtasun neurri berbera eskaintzen.

29. 1969-1990 euskara batua poesia emakume olerkariak 0077 ZABALDIA hesiturik.
Ahoa hiztun.
Bularra suzko oihan haundia zeharkatzen.

30. 1969-1990 euskara batua literatur prosa x. gereño 0065 Andre biak oso hiztunak hiztun: hablador ziren, eta kontrastez mutil gazteak ez zuen ahoa aho: boca zabaltzen.

31. 1969-1990 euskara batua literatur prosa p. berasategi 0094 Busetako jendea berriz, hiztun eta asko jatun ikusten ziren elkarrekin berritsu eta seguruenik zeramaten janetik inori zerbait eskainiz.

32. 1969-1990 euskara batua literatur prosa j.a. mujika 0024 Neskak burua jira eta, arnas epela Mattinen aurpegira jaurtikiaz jostalari esaten dio: guraso hiztunak!...

33. 1969-1990 euskara batua literatur prosa x. gereño 0079 - Bai, Fidel beti izan da irekiagoa, hiztunagoa, jendearekiko harremanetarako emanagoa.

34. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak x. iturpe 0043 Bortxakeriaren itxura eta edukia aztertu behar, sistemaren bortxakeria komunikabideetan azaltzen zaigu (hiztun demagojikoak, tv, e.a.) eta honen domeinua gehitzen doalarik edukiaren huskeria handitzen doa.

35. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak i. sarasola 0621 Lehenik, idazkera fonetikoa eta are fonologikoa zehatzegiak dira ortografiaren helbururako (azken funtsean, hiztunen izkribuzko elkarkomunikabideetarako tresna egoki eta onurakorra izatea).

36. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak i. sarasola 0623 Hori, hiztunek ortografia berria kontrarik gabe onartuko luketeela suposatuz: behinola Eleizaldek, eta gero hura aipatuz Villasantek, azpimarkatu duten bezala, kultur hizkuntzetan hitz baten idazkera bere soinua bezain garrantzitsua, esanguratsua eta adierazkorra gerta daiteke.

37. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak habe 0012 Hiztun berriak bere nortasuna osatzen du, beste kultura batez jabetuz.

38. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak habe 0014 Adibidez: agurtzea, eskatze eta eskertze-funtzioak liburudendan, hiztuna erosle delarik.

39. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. bergara 0103 KOMUNITATEAREKIKO JARRERAK Motibazioa indartu egingo da, ikasleak bigarren hizkuntzako hiztunen aldeko jarrera ona baldin badu.

40. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. bergara 0106 Honelako motibazio besterik ez duenak ez die jaramon handirik egiten bigarren hizkuntzako hiztunei eta bere helburuak notak lortzea, lanpostua hobetzea, lantegian maila handiagoa iristeko bigarren hizkuntzak nola lagunduko dion bakarrik hartuko du aintzakotzat.

41. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. bergara 0106 Motibazio instrumentala darabilenak bigarren hizkuntzako hiztunekin hitzegitera joko du bere xedeak lortzeko; motibazio integratiboa duenak, aitzitik, elkarrekintzaren balioa estimatuko du.

42. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. bergara 0106 Kasu honetan ingelesa nazioarteko hizkuntza gisa areago ikasten da hiztunen komunitatearekin zerikusia duen zerbait baino.

43. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak pgoen 0628 Egia esan, egitura hau aski mugatua da eta zenbait autorek, dirudienez, ez dute gehiegi maite: Añibarrok edo Agirre Asteasukoak, adibidez nik ikusi dudanez behintzat, eta aitortu behar dut ez dudala xeheki aztertu puntu hau, hasieran forma bataren eta bestearen hedadurak ez baininduen gehiegi axolatzen normalki -TZEA forma erabiliko dute. (11) Era berean, zenbait hiztunentzat ez dago -TZEA forma baino.

44. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak atalase maila 0039 Izan ere, apenas duen zentzu handirik edozein hizkuntza mintzatzen jakiteak, aldi berean hiztuna hizkuntza hori ulertzeko gauza ez bada.

45. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak atalase maila 0039 Egoera bat deskribatzea zera da: hiztunak jokatu behar dituen rolak, rol horien inguruguneak eta beroietan erabili beharreko gaiak adieraztea.

46. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak atalase maila 0047 Era berean, baliteke ikasle askok hizkuntza arrotzeko hiztunekin ahoz hasitako harreman sozialak kartaz jarraitu nahi izatea.

47. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak zutabe 1985 0220 Berezko hiztunen egoerak eta errealitatea eraman dezakete ikasgelara.

48. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak x. mendiguren b. 0946 Hitz egitean gauza azpimarkatzen bada, hau da, hiztunaz eta hartzaileaz kanpo dagoen zerbait hori, eginkizun deskribatzailea, informatiboa izendatzen diogu hizkuntzari.

49. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak x. mendiguren b. 0946 Itzulpenari buruz duen zerikusiaz gogoetak egiten hasi aurretik, zera esan dezagun, alegia, hiztunaren eta hartzailearen aldetiko kutsatze subjektibizatzaile hau maila eta modu desberdinetan gertatzen dela: mimika mailan, fonologi mailan, hizkuntz gertakari formalen mailan eta batez ere, lexikoaren mailan.

50. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak kulturtekaria 1985 0111 IV. Korrika oraino hurbilaren arrakasta oldar bilaka bekigun, iragan bezainbat bide eta gehiago oraino gelditzen baitzaigu egiteko, hutsuneak betez eta okerrak xuxenduz, epe laburrean hiztun berri askori komunika diezaiogun gure ele sintetiko nahiz perifrastikoa!.

51. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak p. xarritton 0437 Hiztun ederraren eginbide lehena, Platon-en arabera, izanen da beti, goiko bidetik doanaren laguntzea.

52. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. apalategi 0569 Gainera, ahozkotasunean hiztun berberak behin baino gehiagotan hotsak aldatzen ditu, nahigabe bezala nahita baita ere.

53. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0023 Aldibereko itzulpena Hiztun bat hizketan ari den bitartean hark esaten duena etengabe itzultzeko ekintza.

54. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0031 Berbaldia Benetako komunikazio-egoera batean hiztun edo idazle batek sortutako esakune-segida, hasiera eta bukaera dituena eta mezu bat aditzera ematen duena.

55. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0080 Jatorrizko hiztun ikasiek lagunarteko hizkera erabiltzen dute eskuarki adiskideekin, lankideekin eta ahaideekin.

56. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. odriozola 0001 Lehenik hiztunak behar dira, egia da, baina hiztun mailan gaur egun hizkuntza batek, edozein delarik ere, ez du astebete iraungo.

57. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. odriozola 0001 c) Bestalde, kale hizkeran bertan egungo hiztunaren baliabideak arras murrizturik daude.

58. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. odriozola 0001 Ez dago espezialdu delakoaren arazorik gehiengoaren baitan, hiztun arruntaren eragozpenak somatzen baitira gure egoera honetan.

59. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. odriozola 0001 Eta ondorioz, erderara darama hiztuna egoera honek.

60. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. odriozola 0001 Hori da, bai aditzean, deklinabide, hiztegian e.a., hiztuna gauza izan dedila bere solasa edo idazkia bere ideien arabera euskaraz artikulatzeko.

61. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak vill axmgl 0170 Axularren ustez, alferrek badute dohain aparteko bat: hiztun ederrak izatea.

62. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. mendizabal 0036 Ez-ahozko osagaian legoke problemaren askabidea; honek lagunduko lioke bertakoa ez den hiztunari jasotzen duen informazioa zer nolakoa den atzematen, eta baita programa baten aurkezle edo hiztunaren iritzia zein den jakiten ere.

63. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. mendizabal 0036 Iritzizko zeinuak somatzea garrantzizkoa da ikasle batek bera bezalako jendeak osaturiko talde batekin hiztunak harremanetan jarri behar duenean.

64. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak programazioa 1983 0030 - Mintzamena
Aurreko puntuan aipaturiko hizketa mailan hiztun gisa parte hartzeko gaitasuna eskatuko da.

65. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak programazioa 1983 0030 Alfabetatzea hiztunentzat da. Baina gure kasuan euskara era desberdinetan hitzegiten da, euskalkiak edo herriko hizkerak erabiltzen bait dira.

66. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak programazioa 1983 0030 Herriko hizkeran ditugun trebetasunetatik euskara batura zubi bat egin behar da, hiztun, irakurle eta idazle guztion komunikabide izan dadin.

67. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak programazioa 1984 0039 Honako hau da, berriz, joera honen postulatu nagusia: bigarren hizkuntzaren ikaskuntzak ikaslea komunikaziorako gai egitea izan behar du helburu, hau da, jatorrizko hiztunekin eguneroko egoera arruntenetan komunikatzeko behar dituen trebetasunen jabe egitea.

68. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0036 Hiztun konpetenteak ez du funtzionalki eraginkorra bakarrik den hizkera aukeratzen, baizik eta bera dagoen egoera sozialari dagokiona ere bai.

69. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak f. arbizu 0023 Eta zuzentzen ere lanak ematen ditu, ohitura fonetikoak automatizatu egiten baitira hiztunen baitan.

70. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0009 1. IRAKURKETA ETA IRAKURLEAK
Liburu hau jatorrizko hiztun ez diren haur, gazte edo helduei hizkuntza batetako ikastaroak ematen edo eman nahi dizkietenentzat idatzi da nagusiki.

71. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0123 Halere, irakasleak ez ditzake ikasleak jatorrizko hiztunak bailiran trata.

72. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak oinentz/1 0013 Pertsona beti hiztunari dagokio lehen pertsona dena, hain zuzen; entzuleari, mintzatzen ari zaionari, bigarren pertsona ohi deritza.

73. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak oinentz/5 0046 Hiztuna, hitzegiten duen pertsonarengandik hasiz, bere burua adierazteko ni erabiltzen da, eta hi nahiz zu entzuleari mintzatzeko.

74. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0395 Hiztunak gogorki kontrajartzen direnean, edo- ta superestratuzko hizkuntza hori elite batena besterik ez denean (Espainian arabieraz, Ingalaterran eta Errusian frantsesaz gertatzen zena), ordea, superestratua, denboraldi batez halako eragina izan ondoan, erabat gal daiteke bertan, maileguak-eta utziz.

75. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak jazten 1990 0003 Hiztunen, hizkuntz komunitateen eta Hizkuntzen bizitzan egonkortasunik izaten ez denez, dokumentu hau berau ere eguneratzen jarraitu beharko dugu aurrerantzean.

76. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak k. zuazo 0267 Honekin, alde batetik, literatur hizkuntza hori aberatsagoa izan zedin lortu nahi zuen eta, bestetik eta ez zen hau garai hartan txantxetako kontua, giputz ez ziren hiztunengandiko gutxiagotasunezko konplexuak eta susmo txarrak nahi zituen uxatu eta zapuztu.

77. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. oñederra 0223 c) Era berean, fonema analisiak entzumenaren bidez hizkuntzaren hiztunek egiten duten perzepziozko garapenaren ondorio daitekeena behar du izan (ik.II.3).

78. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. uria 0063 Nolabait esateko, hiztun osoak direnen nukleotik abiatuz, nukleo horren inguruan biltzen joan beharko luketela maila desberdinetako hizkuntzaren hiztun taldeek.

79. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. uria 0079 Lehenik duzu hiztuna, bitarteko elementua hizkuntz komunitatea da eta kanpoan geratzen den arlorik nagusiena hizkuntzarena berarena da.

80. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. uria 0089 Baina, helburua da gero eta hiztun gehiago nukleora erakartzea, eta hori da kontzientziaren (kualitatearen) betebeharra.

81. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. lasarte 0009 Euskaraz alfabetatugai den euskaldunzaharrak, hiztuna denez, euskaraz badaki.

82. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak eglu iii 0083 Gure adibideetan hiztunak ez dio ama hil duela, baina zendua duela soil-soilik, hila, kasu horretan, predikatu osagarriaren paperean dagoelarik.

83. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0071 Adibidez, behe mailako ikasleei ulermen orokorra edo mamiaren ulermena bakarrik eska dakieke, baina ikasle aurreratuagoei alderdi zehatzagoak eman eraziko litzaieke, esate baterako, hiztunen asmoak eta euren arteko harremanak zeintzu diren.

84. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0114 Idealki, rol-joko bat burutzeko zein hizkera behar den erabakitzeko bidea zera da, jatorrizko hiztunei egin dezaten eskatzea, grabatzea eta, ondoren, hizkuntz erabilpen nagusiak zeintzu diren aztertu.

85. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. iñurrieta 0013 Bestela esanda, zenbat eta beteagoak eta gutxiago kontrolatuak izan ikaslearentzat jatorrizko hiztun ezezagunekiko harremanak, orduan eta handiagoa arriskua.

86. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. iñurrieta 0103 KANPO-LANA: 1. Ikasleak kanpora irten eta jatorrizko hiztun bati, edo hobe, jatorrizko hiztun-talde bati kontatzen diote txistea.

87. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. iñurrieta 0019 Hainbat gauzak eragingo zintuzten: imajinatutako hotsek; hitzak orrialdean duen itxurak; hizkuntzari buruzko sentipenak; beharbada etxea lurrikara batek berriki hondatu izanak; noizbait zuk hitza oker erabili eta jatorrizko hiztun batek zuri barre egin izanak....

88. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0037 Ingelesezko jatorrizko hiztunek, janari eskaintzari ezetz esaten diotenean, benetan ezetz esan nahi dute.

89. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0107 Irakaslearen rolik garrantzitsuena jatorrizko hiztunen komunikazio moduen eredu izatearena da.

90. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak sinonimoen hiztegia 0011 Atzizki hauek eta besteek lexemari eragiten dizkioten aldaketen nondik norakoa gutxi gorabehera bakarrik dakigu, euskal sena duenak susmatu egiten bait ditu gauza asko; hots, hiztun trebeak, idazle onak, erabiliaren erabiliz hizkuntzaren zirkin-zarkin guztiak ezagutzen dituenak, jakitez baino intuizioz antzematen dio ongi nahiz gaizki dagoenari.

91. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. zunzunegi 0059 Denak hiztun, denak iraultzaile, behin baino gehiagotan iskanbila ederrak aizatzen zituzten.

92. 1969-1990 gipuzkera antzerkia in: askoren artean: 4. literatur saiakera (antzerki laburra) 0092 IZTUNA - Biharamonean, goizetik, Aitor, garbitu, gosaria artu ta bidean jarri zen, pardeltxoa lepotik zintzilika zuela.

93. 1969-1990 gipuzkera antzerkia in: askoren artean: 4. literatur saiakera (antzerki laburra) 0097 IZTUNA - Makila eskuan, bizkor ibili zen Aitor mendian zehar.

94. 1969-1990 gipuzkera antzerkia in: askoren artean: 4. literatur saiakera (antzerki laburra) 0097 IZTUNA - Orduan, ostalaria jotzen asi zen makila, eman eta eman, exerleku, mahai ta banku gainetatik zehar jauzi ta saltu eraginik, orroa ta burrunbaz, honela esaten zuela: Ai ene!, ai ene! Otoi, gazte; esaiozu makilari geldi egoteko, hil behar nau eta! Geldi ezazu, ta itzuliko dizut aldatu nizudana, hau da, zamaua ta bildotsa, amen batean itzuli ere.

95. 1969-1990 gipuzkera antzerkia in: askoren artean: 4. literatur saiakera (antzerki laburra) 0097 IZTUNA - Laister gelditu zen makila.

96. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak berron 0178 Izkuntzalariak diote (eta edozeiñek dakuske) izketaren barrena ta gaiña, mamia ta azala, labe bat-berean erretako mintzairu bat-bera dira; izkera alegia, bizitzaren agerpena da; onengatik, bizikera aldatzen badugu, izkeraren barrena ere eta barrenakiñ ageria maiz aldatuko dugu; edo ta, izkera aldatzen badugu, iztunaren gogobarrena ere, bizikeraren barrengo iturria ere aldatuko dugu.

97. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak j. lekuona 0237 Nere osaba iztun aipatu degun ezkero, esan dezagun beste au ere: jakintza-gaietan sartzen danean, benetan entzungarri izan oi dala; adimen argia, esaera neurtuak eta jakite oparoa dituelako.

98. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak egin 1989 0001 Francis, zaldi lasterketan Arrazoi ezezagun bategatik, mando hiztun honen benturak gogokoak zituzten ETBn eta lote mardula erosi zuten.

99. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak eguna 1990 0001 Hizkuntza baten ezintasunagatik, gauza batzuk adierazteko zailtasunak agertzen direnean, hiztunek fenomeno berezietaz baliatzen dira, hots, interferentziak, kalkoak edota maileguzko hitzetaz.

100. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak aretxabaleta il 0005 Zenbateraino hartu kontuan azpieuskalkien egoera eta gure hiztunen irakurgaitasuna?

101. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak aretxabaleta il 0008 1. Esan behar dena Aretxabaletako hiztun egokiek zelan esango luketen pentsatu eta hori idaztetik hasi.

102. 1991> euskara batua ikasliburuak m.j. eceizabarrena 00020 (...) da hizkera zientifikoan, komunikabideetako berri-emate saioetan eta baita Laurak laurden gutxi dira edo Gaur laino dago bezalako mezu aseptikoetan ere. Baina kasu hauetan ere gerta daiteke hiztunaren sentimenduak azaltzea, honek esandakoak adierazi baitezake, lehenengo kasuan adibidez, berandu dela eta mugitu beharra dagoela, edo eguraldi txarrarengatik duen nolabaiteko gogo txarra, bigarrenean. Mezuak kasu honetan ez luke beraz funtzio aipatzaile hutsa bakarrik izango.

103. 1991> euskara batua ikasliburuak m.j. eceizabarrena 00020 Igorlearengan oinarrituta, helburu nagusia hiztunaren emozioak, sentimenduak, iritziak etab. azaltzearena du. Funtzio honen kasurik nabarmenena harriduretan topa daiteke. Mezuak ez dira kontzeptu esanahia izatera ere iristen: ah!, ai!, bah!, puf!; inoiz entzulea bere buruarekin bakarrik ere aritzen delarik, inongo hartzaileri zuzendu gabe. Txosten kritikoetan, prentsako iritzi artikuluetan, hurbilekoei zuzendutako gutunetan eta, nagusi izaten da ere funtzio hunkitzailea.

104. 1991> euskara batua ikasliburuak eutsi/1 0228 Horrelakoetan, hala ere, badirudi hiztunak ez duela egiazki galdera bat egiten.


105. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0027 3. Homo loquens edo hiztuna beste gizaki moten sintesia


106. 1991> euskara batua ikasliburuak esaizu/2 0169 Hiztuna

107. 1991> euskara batua ikasliburuak esaizu/2 0169 Euskarak lurraldea irabazten joateko, hiztunak eta hizkuntz komunitate euskaldunak behar ditu, bestela ezin du aurrera egin.

108. 1991> euskara batua ikasliburuak esaizu/2 0169 gure eskola, gure gela, gure lagunartea..., euskarak irabazi behar dituen lurraldeak dira, eta lurralde horretan geu gara hiztun konkretuak eta geuk osatzen dugu bertako hizkuntz komunitatea.

109. 1991> euskara batua ikasliburuak a. alberdi 0092 Hiztunak zentzua emateaz gain, jarrera bat hartzen du perpausak osatzerakoan.

110. 1991> euskara batua ikerketak l. erriondo 0121 Batetik, pentsa daiteke hiztunak bere bi hizkuntzetako bat erabiltzen duenean bestea automatikoki indargetzen dela interferentziarik ez gertatzeko.

111. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura i. gillenea 00030 -Nahasketa! -deiadar egin zuen. Pote batean gordeko dut berehala. Aberatsak izango gara. Mundu guztiak nahiko ditu animalia hiztunak izan.

112. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura i. gillenea 00030 Katu hiztun bat! Zer katu klase da hori? Hemendik hanka egiteko amorratzen nago.

113. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j.m. irigoien 0145 ELURRAREN esku zuria, jostun.
Isiltasuna, hiztun.



114. 1991> euskara batua literatur prosa j. urrujulegi 00271 Hiztuna, platikatzeko oso atsegina, euskara taiuz ez jakitearen konplexuak ahal zuenean beti Lingua Navarrorum erabiltzera bultzatzen zuen, batik-bat inor ezagutu berritan.

115. 1991> euskara batua literatur prosa a. lertxundi 0064 Peru eta Marixe ere oso maite ditut eta pentsatu ere pentsatu dut munduan izan den bikote inozoenari zuzentzea gutuna, baina izarrak kontatzea gustatzen zaie, edo Bakio aldeko txakolina edatea, eta gauza da behintzat adimenaren eskasiaz nahiz txakolinaren eraginez, nork daki zergatik!, ez direla inoiz hiztun batere apartak izan eta irakur zale ere hor nonbait izango direla pentsatuz etsi dut eta horregatik ez diet haieri bidali gutuna.


116. 1991> euskara batua saiakera-liburuak in: barbier, j.: piarres ii, ix-xl 00031 Frantsesaren erabilerak berak ere naturaltasun eta egiatasun handia ematen die elkarrizketei. Soldadu euskaldunek, beren artean euskaraz mintzo badira ere, aitzindari frantsesen aurrean frantsesez egin behar dute, eta horixe jasotzen du autoreak. Frantsesezko pasarteetan, gainera, garbi asko desberdintzen da hiztunaren jatorria.

117. 1991> euskara batua saiakera-liburuak baietz ba! 00011 - Ahozko eta idatzizko diskurtsoak ulertzea, hiztunek edo komunikabideek ohizko komunikazio egoera ezberdinetan zuzenean igorritakoak.

118. 1991> euskara batua saiakera-liburuak deba 00043 Baina, hori ez da hizkuntzen berezko potentzialitatea, hiztun komunitateak egiten duen erabileraren araberakoa baizik. Hizkuntza hiztunak egiten du. Euskararen azkartasuna eta trebetasuna, hiztun horien azkartasun eta trebetasunaren araberakoa da.

119. 1991> euskara batua saiakera-liburuak deba 00079 Paregabea izan da geroztik, haien lana; baita azken urteotan euskal ereduan murgildu izan diren eskola publikoena ere. Ezagutza mailan jaso den konpetentzia hori, ordea, gaur egungo gazteek jada badutena, ez da oraindik erabileran isladatzen, dagoeneko kale eta hurbileko esparru informal horietan erdaraz aritzeko (gure kasuan gaztelaniaz aritzeko) inertzia handia baita, hots, hiztunak normalean erabiltzen duen hizkuntza, gaztelera, erabiltzen jarraitzen du, ez du hizkuntzaz aldatzen, kanpoko eragin garrantzitsu batek eragiten ez dion bitartean edota aldatzeko motibazio sendoa ez duen bitartean.

120. 1991> euskara batua saiakera-liburuak deba 00079 Testuinguru honetan kokatuko genuke instituzioetatik euskararen normalizazioari begira egiten den hizkuntz politika zein hiztunek berek ematen dituzten urratsak (euskalduntzea, alfabetatzea edota euskara erabiltzea).

121. 1991> euskara batua saiakera-liburuak o. ibarra 00108 Hizkuntz minorizatuak dira ospe gutxiagoko hizkuntzak, nahiz eta batzuetan, termino hau erabiltzen den hiztun gutxiago duen hizkuntza batez hitz egiteko.

122. 1991> euskara batua saiakera-liburuak o. ibarra 00108 Hiztunak behartuak direnean arau edo hizkuntz estandar hori hartzeko, identitate arazoak erakuts ditzakete, horrela, jendearen gutxiengo konplexua areagotzen da eta honek eragina dauka hizkuntzaren erabileran, eta horregatik hiztun asko berau baztertzera heltzen dira. Fenomeno hau euskararekin gertatu da eta bestaldetik, erraza da ikustea emigranteen komunitateetan.

123. 1991> euskara batua saiakera-liburuak o. ibarra 00114 Hiztunen jarrera hizkuntzarekiko ere ez da berdina, batzuek beren hizkuntzan komunikatzeko bide bat besterik ez dutelako ikusten; gainerakoentzat, ordea, hizkuntza eskualde edo herrialde batekin identifikatzeko modua da. Hauez gain, beren hizkera mespresatzen duten batzuek ere badaude; beste batzuentzat, ordea, hau nortasun linguistikoaren indartzaile bihurtzen da.

124. 1991> euskara batua saiakera-liburuak o. ibarra 00114 - Orokorrean gai ziren ezberdintzeko nongoa zen beste hiztun bat erabilitako azentuarengatik. Adibidez, Ultzamako bat gai zen esateko bestea Imotzkoa zen erabilitako azentaurengatik, edo Baztangoa edo Basaburukoa, eta alderantziz.

125. 1991> euskara batua saiakera-liburuak o. ibarra 00114 - Esaten zutenez, erabilitako hitzengatik gai ziren jakiteko nongoa zen hiztun bat ala bestea. Hiztunen iritzien arabera, aztertu eremuan banaketa hirukoitza egin daiteke:

126. 1991> euskara batua saiakera-liburuak o. ibarra 00114 Gainera, hiztun gehienek kidetasuna nabaritzen dute ultzameraren eta baztaneraren artean, nahiz batzuek honi frantses kutsua hartzen dioten. Ultzamera eta Basaburukoaren artean dagoen antzekotasuna baino askoz handiagoa da, iritzi guztien arabera.

127. 1991> euskara batua saiakera-liburuak o. ibarra 00149 Hasieran esan bezala, hiztunak konsziente dira hurbileko haranetako diferentziaz, askotan diferentzia honen jatorria izaten da gune geografiko bat: erreka bat, mendi bat, hiztun batuen eta besteen artean oztopatzen duena. Baina honek ere ez du mugaren bi aldeetako hiztunen arteko harremana oztopatu.

128. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 00010 Bestalde, hemengo proposamenak ez dira denak oraintxe bertan eta egoera guztietan aplikatzekoak. Esaterako, irakurlea ohartuko da liburu hau ez dagoela erabat bertako proposamenen arabera idatzia. Egungo euskara batuan ere hitz guztiak ez dira berdinak, euskarak menderatzen duen hiztunarentzat bederen.

129. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. erize 00496 Ederki zekien Manezaundik euskara ez zela berez atzeraka egiten ari, galeraren ibilbideko urrats bakoitza hiztunen hautaketa jakin bati zor zitzaiola, euskaraz jardun beharrean erdara nahiago zuten une edo egoera bakoitzean gertatutakoa, eta horrexegatik Gauden eskualdun Eskualherrian (ibid.: 263) erantzuten zuen. Eta Larrekok ere dei bera egiten zuen: Euskaldun ona... euskaldun (1992a: 79).

130. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. arrigain 00205 - Hortaz, dena da gramatika analogian. Baina hori egia izanik ere, berehala erantsi behar dugu, dena den, sorturiko forma hori hizketari bakarrik dagokiola, hiztun bakartu baten noizean behingo ekintza baita.

131. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. arrigain 00205 Hain zuzen arlo horretan, eta hizkuntzaz kanpo, komeni zaigu fenomenoari atxikitzea. Halere, bi gauza bereizi behar dira: 1. forma sortzaileen arteko erlazioa ulertzea. 2. erkaketak iradokitzen duen emaitza, hots, hiztunak, bere pentsamendua adierazteko, esan duen forma berria.

132. 1991> euskara batua saiakera-liburuak b. urkizu 00064 Erabateko askatasuna eta arau zorrotzak, bi mutur horien artean egoerak eraman dezake hiztuna behin hizkera berezi batera eta hurrengoan beste batera: seguraski posta-bulegoan maizago aitatuko dira seiluak harategian baino, eta kafetegian kirolak eta eguraldiak gehiagotan ematen dute hizpide musika barrokoaren ñabardurek baino.

133. 1991> euskara batua saiakera-liburuak b. urkizu 00064 Labur esateko, zenbait kasu gutxi eta jakin batzuez kanpo hiztuna eta solaskideak dira komunikazio-egoerako faktore nagusiak. Askotan, horien historia komunak, ordura arte bizi izan dituzten gorabeherek eragin handiagoa izango dute elkarreraginean uneko egoerak baino.

134. 1991> euskara batua saiakera-liburuak b. urkizu 00104 Hiztun elebakarraren adimeneko hiztegian dauden sareen izaera argitzeko eta sare horiek martxan nola jartzen diren (hots, nola ikasten dugun) azaltzeko, elkarketa-testak erabili izan dira sarritan.

135. 1991> euskara batua saiakera-liburuak b. urkizu 00162 Subjektiboa, berriz, egoeren aukera eta definizioa. Baina ez da azarean egindako aukera, ikastaroaren helburuak sakonetik aztertzearen ondoriozkoa baizik. Subjektiboa da, hala berean, ekoizpenerako ikasiko diren hitz eta esaldien aukera, nahiz, eta jatorrizko hiztunen solasak sakonetik analizatzean, ikasprozesua ondo ulertzean eta ikasleen zailtasun bereziak ondo ezagutzean oinarritua behar duen egon.

136. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a.i. morales 00069 Denboraren araberako ordenak baditu bere konbentzioak; horrela, jarraipen kronologikoak eta denboraren jauziek badute zerikusirik gaiarekin edota hiztun/idazlearen afektibotasunarekin; era berean, ordena kronologiko naturala hausten denean hori normalean ikur adberbial berezien bitartez adierazi ohi da, edota aditz-denbora markatuen bidez, hala nola ingelesezko iraganaldia.

137. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a.i. morales 00077 Gaitasun soziokulturala esatean hauxe adierazi gura dugu: komunikazioaren testuinguru sozial eta kultural orokorraren barruan, hiztunari mezuak egokiro adierazteko modua ematen dioten ezagutzak, hizkuntzaren erabilera desberdinei lotutako faktore pragmatikoen arabera.

138. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak n. goikoetxea 00143 2 Nederlandera hitz egiten duten hiztunak gizarte-maila altuagokoak izatea.

139. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak n. goikoetxea 00143 Muga horiek hizkuntza gutxituaren hiztunak bere hizkuntza erabiltzea zaildu baizik ez du egiten orekarik gabeko egoeran horretan.

140. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak n. goikoetxea 00146 b Frisieraz jardun behar edo nahi dutenentzako ikastaroak. Adibidez, lanarengatik egunero frisiar hiztunekin harremanak dituzten langileak dira hemen ikasle.

141. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak k. zuazo 00359 Edozein herritan hizkuntza eskolan ikasi duenak, behin maila jakin bat iritsi ondoren jatorrizko hiztunak hartu ohi ditu eredu eta irakasle.

142. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak k. zuazo 00359 Eta hiztun horiek bere inguruan ez dituenean, dauden lekura joan ohi da bertan egonaldi bat egitera.

143. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak k. zuazo 00359 Eta delako hizkuntza hori erabiltzen duten jatorrizko hiztunekin hobetu ohi da fonetika eta prosodia, aberastu ohi da lexikoa eta, azken baten, ikasi ohi da hizkuntza bere osotasun eta zabaltasun guztian.

144. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a. barandiaran 00107 Deustuko Unibertsitateak ere atera du Euskararen doinuak izeneko CD-ROMa, euskalki guztietako hiztunen irakurketaldiekin.

145. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a. sagarna 00037 Erregela hau suomierazko hiztunak suomierazkotzat hartzen dituen hitz guztietan betetzen da eta, alderantziz, hitz batean ez bada erregela hori betetzen, hiztunak hitza arrotz sentitzen du.

146. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak i. camino 00008 Egun zail da Murginduetako euskararen izaeraz jabetzea, ez baita ez testurik ez hiztunik, baina Echaideren 1965-7 bitarteko inkesta lexikoetako lanabesak xeheki aztertzen badira, aise ikusten da lexikoaren alderditik bederen, Murgindueta anitzez lotuago dagoela mendiaz bestaldeko Goñerriko hizkerara, bestela esan, Iruñerriko hizkerara, bere ezkerreko Sakanakora baino.

147. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak i. larrea 0015 Gainerakoek ehun mila hiztunetik behera dute eta badira hamar milara ere iristen ez direnak; maiar hiztunen kopurua asko aldatzen da autore batetik bestera, denok esaten dute bi milioitik gora direla, eta batzuren ustez ia hiru milioira iristen da.


148. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak i. larrea 0015 Geografikoki oso ondo mugatuta daude, eta gehienen eremuan hiztunen portzentaia %90etik gorakoa da, maiz %100ekoa.


149. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak i. larrea 0017 - Programa honek ez du ume gazteleradun elebakarrekin lan egiten: beraz, elebitasuna eta bikulturtasuna soilik maiar hiztunentzat pentsatu da.


150. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak r. berriozabal 0016 - Erasoak eraso eta arazoak arazo, EAJk garbi du hizkuntza baten etorkizunari eta erabilerari bertako hiztunen jarrerek eusten diotela.


151. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak r. berriozabal 0016 Hizkuntza bat ez delako desagertzen hiztunek eguneroko bizitzan erabiltzen badute eta jasotako makila ondorengoei ematen asmatzen badute.


152. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak r. berriozabal 0016 Euskararen sustapenerako egitasmoak lehen mailako helburua izan beharko du hiztunen hizkuntzarekiko leialtasunari eta zintzotasunari eustea eta bere eguneroko bizitzako esparru guztietara zabaltzea.


153. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a. irigoien 0046 Baina falta zaiguna mugagabetasun horren deskribapen zehatza da, zeren badirudi sintagman adierazten dena hiztunekiko ezagun izanaren irizpideak ez dituela, ez hurrik eman ere, kasu guztiak esplikatzen.


154. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a. irigoien 0049 Gainera -a artikuluak berak ere, mugatzaile denarren, ez du euskaraz beti izen-syntagmako sustantivoak adierazten duena hiztunekiko ezaguna dela adierazten, eta maiz komunztadura egiteko baizik ez da erabiltzen, hau da, singularra edo plurala dela markatzeko, euskaraz ez baitugu numero gramatikalik.


155. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak pper 0230 Hiztun eta entzule garen edozeinendako dira oso gogakizun baliagarri.


156. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak l. erriondo 0082 Honekin ikusarazi nahi duguna da, gaitasun gramatikala komunikatzeko ez dela nahikoa eta, helburua komunikatzea baldin bada behintzat, berezko garapenaren hirukian agertzen den bidea urratu behar dela hiztun osoa bilakatu ahal izateko.


157. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak l. erriondo 0082 Hiztunaren hirukian sartzen hasten denean bakarrik lortuko du hau, aurrekoarekin batera ulermena eta mintzamena lantzearen bitartez.


158. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak l. erriondo 0082 Honela, beraz, kultur bidetik abiatzen denak, abiapuntua edozein izanda ere, ezingo du hiztun oso bilakatu irakurmen eta idazmenaren bitartez soilik baizik eta gainontzekoak ere ulermena eta mintzamena alegia landu beharko ditu.


159. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak l. erriondo 0082 Ordurarte ezingo du bere burua hiztun osotzat hartu.


160. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak l. erriondo 0082 Ohizko hiztun batek ekoiztutako edozein perpausek zerbait adierazi nahia agertzen du.


161. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak lef 0787 Bide bat baino gehiago izan ohi du, edozein hizkuntzatan, berritasun horiek bere solaskideei azaldu beharrean dagoen hiztunak edo idazleak: bide horietako bat da hitz-elkarketa, erdaraz composición, composition, Wortzusam-mensetzung, etab. deitu ohi dena.


162. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hitz-ordena 0049 Baina badago hiztunengan oso hedaturik dagoen joera bat; alegia, luzeegitzat jotzen diren elementuak perpausaren bukaerara eramatearena.


163. 1991> euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0112 Alegiazko jatorrizko hiztun batekin elkarrizketak ere burutzen nituen.


164. 1991> euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0161 1. Atal honen iruzkinetan, bi jarrera aipatu ditut hizkuntza baten hiztun elebakarren arauekiko konformitateari dagokionez.


165. 1991> euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0161 Bai, noski, izan dut denbora guztian jatorrizko hiztuntzat hartua izatearen esperientzia!


166. 1991> euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0161 Orain, hebraieraz... hebraierazko klaseetan denbora gutxi egon zara, beraz ez dut uste hizkuntza horretako jatorrizko hiztunek bezala hitzegingo duzunik.


167. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. aizpurua 0048 Hezkuntza-sistema euskalduntzeko politikari eutsiz gero eta, euskararen familia bidezko transmisioari eta gazteenen artean hiztun berriak irabazteari buruzko azken urteetako joerak berresten badira, harreman-sareetako hizkuntza-osaeran aldaketa handiak gertatuko dira.

168. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. aizpurua 0048 Nafarroan antzeko joerak ageri dira hezkuntza-sistemaren bilakaerari, familia bidezko transmisioari eta hiztunak galtzeari eta irabazteari dagokionez, besteak beste.

169. 1991> euskara batua saiakera-liburuak nekhizt 0020 Landutako termino bakoitzari buruz oso informazio zabala lortu da (esateko modu ugari; zein tokitan eta zein portzentaiatan ulertzen, erabiltzen eta ezagutzen den, eta hiztunek dituzten iritzi eta onarpen maila).

170. 1991> euskara batua saiakera-liburuak pper 0388 Horra nola izaten diren kontuak: bi amona xoragarri haiek dohai berbera zizuten: oroimen argiko hiztun trebeak izatea; eta dohai harixe zor zien, bien ala biak, txintxarri izengoitia.

171. 1991> euskara batua saiakera-liburuak pper 0388 Gaur gaur bezala ere, zenbat hiztun traketsek ez genuke nahiko izan izengoiti xarmagarri horren jabe? Nik behintzat pozik hartuko nuke, Mikonetarrak bezain arin eta dotore mihia erabiltzen jakite aldera.

172. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. lertxundi 0157 Pedro Axular Euskaldun izkribatzaileetatik hiztun ederrenari, nik, Luis Luziano Bonaparte euskarazaleak, hau ipini nion: Ez dago atsedenik eta hodei gabe egunik, zeruetan baizik. 1865.

173. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak x. kaltzakorta 00144 Hiztegietatik hiztun landu gehienon ahora ekarriak dira, moda berrizalearen bolada zoroak eraginik.

174. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak x. kaltzakorta 00152 Gaur egunean hizkuntzaren jabe den hiztunak -tasun zein -keria atzizkiez baliatuz hitzak sortzen dituen bezalaxe, garai batean Sara inguruko idazleek -kidin atzizkiaz horniturik hitzak sortzeko ahalmena zuten.

175. 1991> euskara batua saiakera-liburuak l. erriondo 0069 Batetik, pentsa daiteke hiztunak bere bi hizkuntzetako bat erabiltzen duenean bestea automatikoki indargetzen dela interferentziarik ez gertatzeko.


176. 1991> euskara batua saiakera-liburuak p. iztueta 0581 Txorierriko euskararen antzinatasuna Bizkaian, bizkaierazko zenbait hitzen transkribaketa fonetikoa, Arratiako euskararen laztasuna, etab. 316 Artikulu hauen hari logikoa segitzen ez da erraza, batak bestearen luman jartzen dituenak ez bait ditut nik irakurtzen. Hala ere, tarteko beste xehetasun batzu aparte, lau puntu dituzte eztabaidagai. Lehenik, Txorierriko euskara dela Bizkaiko zaharrena esateko, elkarrizketatik ateratako irudipenetan finkatzen da. Bigarrenik, herri-ahotik jasotako hitzak grafia jatorrez transkribatzeko orduan, zailtasunak hartzailearengandik baino gehiago datoz hiztunarengandik.Goide-gosarri abizena, adibidez, hiru modutara entzun uste du: En mis apuntes hay esta observación: 'Goi de Gosarri, Goide Gosarri o Goide-gosarri?'. De las tres maneras la entendí, pero me pareció poner la última. Respecto de este apellido, ya me han llamado la atención tres personas (Orixe, A 'Kirikiño', in: Euzkadi, 12-XI-1924). Hirugarrenik, Txorierriko euskara dela zaharrena frogatzeko, beste lekuetan (adibidez, Orozko, Bedia, Getxo, Plentzian eta) nagusiki luzee, biar, ill, mutille, neskatille formak erabiltzen direla, dio, nahiz eta aitortu beste zenbait hitzetan beste zaharragoak ere entzun dituela: besoa, ulea, etab. Laugarrenik, berak ez duela sekula esan Arratian euskara latza egiten denik. Txorierrikoa hala dela, bai, entzun berri du, nahiz eta berak ez onartu eritzi hori (Orixe, De 'Orixe', in: Euzkadi, 14-XI-1924). Kirikiñoren ustez, batetik, Orixek dakarren abizen hori gaizki jasoa dago, Mungia aldean asko zabaldua bait da Goiri-golzarri abizena eta, bestetik, ez du sekula entzun izan Txorierriko euskara latza denik, nahiz Bizkaian bizi izan hogei urtez (Estrellas y estrellitas de la linguística, in: Euzkadi, 13-XI-1924). Areago: "berra" "etzea" eta "semea" bezalako forma zaharrak, Arratiatik hasi eta Mungiaraino, nonnahi entzun daitezke ("A 'Orixe"', in: Euzkadi, 15-XI-1924)..


177. 1991> euskara batua saiakera-liburuak eglab 0013 Ez da esan beharrik deitu aditza iragangaitz (adibide horretan bezala) nahiz iragankor izan daitekeela, barneko argumentua absolutiboan edo datiboan jartzen delarik, hiztunen arabera: Jonek Mikel deitu du / Jonek Mikeli deitu dio.


178. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. laka 0169 Hizkuntz forma ahoskatuaz, hiztunak egoera bati erantzunarazten die entzuleei; egoera hau, eta honi emandako erantzunak, formaren hizkuntzazko esanahaia osatzen dute.


179. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. laka 0169 (1) soinu aldetiko ezberdintasunak garrantzigabeak direla (ez fonetikoak), (2) hiztun askoren egoerek ezaugarri komunik badutela, eta egoeron arteko aldeak garrantzigabeak direla (ez semantikoak), eta (3) hizkuntzazko esanahi hau hizkuntzako beste edozeinetik ezberdina dela.


180. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. laka 0169 Onarpen hau egiaztaezina dela ikusi dugu, hiztunaren egoerek eta entzulearen erantzunek munduko ia zeinahi gauza bil dezaketelako, eta, bereziki, beren kirio sistemen egoeraren araberakoa delako neurri handi batean.


181. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. laka 0169 Orokorki, baina, hiztunek erarik landuenetako elkarlanean aritzeko gauza izateak onarpen hau bidezkoa dela erakusten digu.


182. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak diskurtsuaren a. 0601 Griceren irizpide pragmatikoaren arabera, hizkuntza erabiltzerakoan kontribuzio ezberdinen esanahia hiztunen asmo komunikatiboetatik eratortzen da.

183. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak diskurtsuaren a. 0601 Nahiz eta azterketa esaldien mailan burutua izan, hiztunaren jokaera intentzional eta inferentzialek unitate handiagoen analisirako bideak irekitzen dituzte.

184. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak diskurtsuaren a. 0601 Hiztunaren esanahia komunikazio asmoetan datza eta komunikatzen dena, esandakoa baino gehiago izanik, prozedura inferentzialak aplikatuz berreskura daiteke, hiztunen eta entzuleen kontribuzioek Kooperazio Printzipioak (Grice 1975) suposatzen duen jokaera arrazionala betetzen badute.

185. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak diskurtsuaren a. 0608 Beraien ustetan badago hiztuna eta entzulearen erakarpen ezberdinak printzipio honen arabera interpretatzerik:

186. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j. ossa 0020 Hor, helburua Berpizkundea zen, zeren irlanderaz mintzo zirenak gutxiengo txiki eta sakabanatu bat besterik ez ziren, eta ingeles hiztunen gehiengo batez inguraturik zeuden.

187. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j. ossa 0029 Biztanleen %13k soilik hartzen du bere burua irlandar hiztuntzat inolako zalantzarik gabe

188. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j. ossa 0036 1983an, irlandera hiztunen ia hiru laurdenak gainditu zuten oinarrizko eskola eta ikasten jarraitu zuten, eta ia erdiek ikasi zuten irlandera goi mailan.

189. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak g. gatti 0094 III.a: Ikaskuntzako aukera-baldintzak: hiztunen komunitatearen hizkuntza eta irudiak

190. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak azurm 0325 1) Ni dionak hitzegiten, eta hitzegiteak hiztunen komunitatea suposatzen du;

191. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak i. ruiz 0663 ezpada euskaldunen artean ez delako izan euskara hutsean baizik irakurtzen ez zekien irakurlegorik ezta erdaraz baino euskaraz irakurri nahiago zuenik ere 2 Edonola izanda ere, probetxugarria edo, behinik behin, interesgarria gerta daiteke XIV, XV eta XVIgarren mendeetako gertakari hori hurragotik ikustea: itzulpenaren bitartez bilatutako duintzeaz giltza izan daitezkeen lanak baino ez ematearren ezinbestekoa da W. Melczer Towards the dignification of the vulgar tongues: humanist translations into Italian and Spanish in the Renaissance, Canadian review of comparative literature, 8 (1981), 256-271 eta M. Pfister, Die Bedeutung der 'volgarizzamenti' lateinischer Texte fûr die Herausbildung der literarischen Prosasprache, in A. Buck-M. Pfister, Studien zu den 'volgarizzamenti' rô*mischer Autoren in der italienischen Literatur des 13. und 14. Jahrhunderts, Mûnchen 1978, 45-87 eredutzat har daiteke bitarte berberaz iritsitako aberasteaz; dauden ikuspegi orokor gutxietako bat A. Buck, Die Rezeption der Antike in den romanischen Literaturen der Renaissance, Berlin 1976,67-82 orrialdeetan irakur daiteke [= Id., L'eredità classica nelle letterature neolatine del Rinascimento, Brescia 1980, 88-106]; bakoitzak bereziki hizkuntza edo lurralde baten kasuaz badihardu ere ez dute begien bistatik behar den testuinguru zabalagoa galtzen klasikoak diren hauek: C. Dionisotti Tradizione classica e volgarizzamenti, in Id., Geografia e storia della letteratura italiana, Torino 1980 [1. ed. 1967], 125-178, P. Russell, Traducciones y traductores en la península ibérica (1400-1550), Barcelona 1985 eta G.P. Norton, The ideology and language of translation in Renaissance France and their humanist antecedents, Geñeve 1984. Izan ere, erdi aroaren bukaerako eta errenazimenduaren hasierako itzulpen horiei begiratzeak zerbaitetarako balio badigu hizpide dugun kontuan euskal letren historiaren bitxikeriatzat dugun zenbait gauzaren arruntasuna ikusteko da: XVIII, XIX eta XXgarren mendeetako euskal itzultzaileekin komun dituzten eta gorago aipatu diren asmoez gain, XIV, XV eta XVIgarren mendeetako haiek ere, esaterako, pobrea ikusten zuten beren lingua vulgaris latinaren edo grekoaren ondoan, eta batzuetan hizkuntzari berari leporatzen zioten errua, beste batzuetan geroago jeneralean ez hizkuntzari baizik hiztunen axolagabekeriari... Ez ziren ezer berririk esaten ari: horiek guztiak edo gehienak esanak zituzten Errepublika bukaerako erromatarrek (ikus, esaterako. Cic., Fin., I, 2-4 eta Tusc., II, xi, 26 bakarrik)..

192. 1991> gipuzkera saiakera-liburuak m. ugarte 0188 Astun, akastun, eraztun, jatun, iztun, jostun, eratun


193. 1991> sailkatu gabeak egunkariak matx 0014 Uztapide, hiztun egoki eta bertsolari haundiari hitza joan zitzaion, odolbildu batek buruko zainen batean egin zion urratuaren erruz.

194. 1991> sailkatu gabeak egunkariak egunk 1996 0028 Gaur egun, dozenaka hizkuntza aborigen desagertzear daude, eta walmadjari, warlpiri, aranda, pitjantara, gubabunygu eta gunwingyu hizkuntzek soilik izango dute mila hiztun baino gehiago.

195. 1991> sailkatu gabeak egunkariak dnoticias 1997 0028 Euskararen erabilera etxean, zein lagunartean, txikiagoa da hiztuna zenbat eta zaharragoa izan eta inguruko euskaldunen kopurua gero eta murritzagoa denean.

196. 1991> sailkatu gabeak egunkariak dv 1997 0061 Bere ustetan, XXI. mendean iraungo duten hizkuntza horiek beharrezko direlako iraungo dute, hiztunek hala nahi dutelako eta presiorik ez dutelako.

197. 1991> sailkatu gabeak egunkariak egunk 1997 0010 Onartzen dugu frantses hiztunek eskubidea dutela frantsesez lan egin, bizi, kontsumitu eta zerbitzuak izateko.

198. 1991> sailkatu gabeak egunkariak egunk 1997 0010 Beraz, bitartekoak jarri behar ditugu frantses hiztunen eskubide hori ez dadin gauza abstraktua izan, benetako oinarri material sendo bat izan dezan baizik.

199. 1991> sailkatu gabeak egunkariak egunk 1997 0010 Zuek, Euskal Herrian, 600.000 edo 700.000 hiztun, gutxiengo egoera larri batean.

200. 1991> sailkatu gabeak egunkariak matx 0042 Eta lurra eta hiztunak galtzen ari zen euskal herri xumeagana begiak bihurtzearen ondorioz, Lizardi eta Orixeren literatur jarrerakiko mirespena eta atxikimendua ibituxe zituela, herri xumeagana iristeko honen mintzairatik hurbilagoko literatur eredua idoro nahiz.


201. 1991> sailkatu gabeak egunkariak egin 1993 0009 1.- Legerik hoberenak ere ez du hizkuntzarik salbatuko hiztunek berek horretarako borondaterik ez badute.


202. 1991> sailkatu gabeak egunkariak egin 1993 0009 Erabakiorra ez da legea, baizik hiztunen borondatea.


203. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak a. loidi 0018 Hiztunak direla antzematen bazaie ere, isilik eta lotsaz begiratzen diote euren hitzak hartu nahi dituen tresnari.