XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak x. kintana 0029 Atal hauek protoiak, neutroiak, fotoiak, positroiak, mesoiak, hiperoiak eta neutrinoak dira, egungo zientziak dioskunez.

2. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak x. kintana 0029 Zati hauek indarrezkoak edo tximistasun enerjizkoak izango dira eta berauek nola batu eta elkartu eta protoiak, elektroiak eta beste atomokiak halaxerik sortu eta osotu.

3. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak x. kintana 0029 Elektroiak, protoiak eta beste txatal guztiak ere hartu emanetan dagoz eta elkartu egiten dira beste oso nagusiago batzuk sortu erazteko.

4. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak x. kintana 0029 Protoi bat nukleotzat eta elektroi bat orbitan eta hidrogenoaren atomoa sortua dugu.

5. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak kim/ubi 00037 2.3.- PROTOIAK

6. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak kim/ubi 00037 Izpi kanalen karga berdina duen partikulari, protoi izena eman zitzaion eta atomo baten osagai positiborik txikiena zela erabaki zen.

7. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak kim/ubi 00037 Protoiaren masa eta hidrogeno-ioiarena bat datoz.

8. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak natur/8 0053 Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr eta beste zientzilari batzuren ekarpenek frogatzen dute atomoa ez dela zatiezina eta funtsezko bi parte dituela: -Nukleoa: barneko partea; protoiak (p) eta neutroiak (n) ditu.

9. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak l.m. bandres 0020 Berez, materia guztia hiru zatiki motaz osaturik dago: protoiak, neutroiak eta elektroiak, eta hauetatik bi, kargatuta daude.

10. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak l.m. bandres 0020 Gorputz bat kargatuta dagoela esaten dugunean, zera adierazi nahi dugu: gorputz horrek kargen oreka desegin duela, eta protoiak elektroiak baino gehiago dituela, beraz positiboki kargatuta dago ala alderantziz.

11. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak elhuyar 0197 Elektroiak, protoiak eta neutroiak dira garrantzitsuenak.

12. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak elhuyar 0197 Baina 1904 urtean, protoiak eta neutroiak deskubritu baino lehenago, J.G. Thomson-ek atomoen egitura azaldu nahi izan zuen lehenengo proposamena eman zuen.

13. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.m. angulo 0018 Protoi baten propietate bereizia eta elektroi batena ezberdinak direlarik, izen ezberdinak emango dizkiegu: protoiak karga elektriko positiboa izango du eta elektroiak karga elektriko (propietate bereizi) negatiboa.

14. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.m. angulo 0018 Esan dugu, era normalean den atomo batek, protoiak eta elektroiak kopuru berdinetan izaten dituala.

15. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.m. angulo 0018 Era honetan den atomo bat neutroa dela esaten da, eta bere inguruan ezarritako protoi nahiz elektroi bat erakartzeko edo alderazteko ahalmenik ez du.

16. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.m. angulo 0018 Izan ere, pentsa dezagun atomoaren ondoan elektroi bat ezarten dugula: atomoko protoiek elektroi hori erakartera egingo dute baina elektroiek alderaztera.

17. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.m. angulo 0018 Era neutroan (protoi eta elektroi kopuru berdindun) den atomo batek ez duenez erakartzen nahiz alderazten, bere karga osoa, hau da, protoien positiboak eta elektroien negatiboak batuz, hutsa dela esan ohi da.

18. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. irazabalbeitia 0202 Ikusi genuen bezala, sistema karbonilikoetan adizio nukleozale eta ordezkapenaren artean gatazka sortzen zen, C=C sistemetan berriz, adizio eta ordezkapenaren artean talde deskokagarriaren (ia beti protoia) izaerak ez du zerikusirik, baizik eta lotura bikoitzaren desagerpenak kausa dezakeen lekutze elektronikoak.

19. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. irazabalbeitia 0202 Orduan, protoia eta Lewis-en azido tipikoetatik aparte, elektroizaleak maiztasun gutxiko espezie kimikoak dira edo oso bizitza laburrekoak.

20. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0119 Hiztegiaren laguntzaz / elektroiak / etengailua / protoiak / pila / amperea / elektrolisia / generadorea / isolatzailea / hartzailea.

21. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. iturbe 0052 Elementu bat definitzeko elektroien edo protoien numeroa behar da, materiaren propietate kimikoak elektroietan baitaude.

22. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. iturbe 0052 Masa determinatzeko, protoien eta neutroien kopurua determinatu behar da.

23. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. ensunza 0056 Alde batetik, eskualde zentrala dugu (beronen diametroa atomoarena berarena baino 10.000 aldiz txikiagoa da), non protoiak eta neutroiak dauden (hidrogeno atomoan izan ezik, protoi bat baino ez dagoenekoa), biek oso masa antzekoa dutelarik.

24. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. ensunza 0056 Kargari dagokionez, neutroiak ez du, eta protoia karga-unitate batez kargaturik dago.

25. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. ensunza 0056 Bestalde, nukleoaren inguruan elektroiak daude; partikula hauek unitate negatibo bateko karga dute, masa, protoiarena baino 1.836 aldiz txikiagoa delarik.

26. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. ensunza 0056 2. Materiaren egiturarako proposaturiko lehen eredu zientifikoa, irudian ikus daitekeen sistema izan zen, erdian nukleo batez (protoiez eta neutroiez osoturikoa) eta beronen inguruan orbitatzen ari diren elektroiez eraturikoa.

27. 1991> euskara batua ikasliburuak fiskim/dbh 00156 Bonbiletan eta kableetan gastatzen dena elektroiek daukaten energia da, eta ez kargak. Zirkuituaren karga (elektroi eta protoi kopurua) berbera da beti.

28. 1991> euskara batua ikasliburuak fiskim/dbh 00156 Hori horrela gertatzen da, hasieran neutroa den substantzia batean, elektroi eta protoi kopuru berdinekoa alegia, protoiak joan egin direlako arrazoiren batengatik eskualdetik.

29. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00020 Tenperatura eta presio normaleko baldintzetan ur-molekulek elkarri ekiten diote eta etengabeko irabioan daude. Oso lantzean behin soilik, 10 ampamp;sup7; segundotan behin gutxi gora-behera, molekula bik talka egiten dute eta batek protoia galtzen du, ondorioz ionizatuz eta hidroxilo ioia (OH-) emanez.

30. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00020 Berehala protoi galdua beste ur-molekula batean finkatzen da, hidronio ioia (H30+) emanez. Kontrako karga duten bi entitate horiek ez dute luzaro aske irauten; molekulen noraezeko higidura dela medio, beraien arteko erakarpen elektrikoak lagundurik, hurbildu eta birkonbinatu egiten dira. Birkonbinaketa horrek aurreko disoziazioaren ondorioak ezereztatzen ditu.

31. 1991> euskara batua ikasliburuak kimika/3 0067 - Atomoak beste oinarrizko partikulez osatuak daude (protoiak, neutroiak eta elektroiak).


32. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0273 Molekula hau ezinbestekoa zaie organismo aerobioei; molekula organikoen oxidazio-mekanismoetan askaturiko protoi eta elektroien azken hartzaile bait da.


33. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00166 - Azido-base oreka. Organismoek beren barneko ingurunearen pH balioa konstante mantentzeko joera dute. Parametro honek azidotasuna eta basikotasuna neurtzen ditu, eta pH = 7 inguruan (pH neutroa) mantentzen da, alegia, beren ingurune urtarrean hidroxilo bezainbat protoi aske daude. H+ ioien gehitzeak pHa jaisten du eta OH- ioienak (pHa) igo.

34. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j.m. barandiaran 0011 Erresonantziak espektroskopia lokalak dira; hurbiltasuneko atomo edo nukleo desberdinak bereiz bait ditzakete (protoiaren erresonantzia, 13C, etab.).


35. 1991> euskara batua saiakera-liburuak gaztentz/1 0089 Protoiz eta neutroiz osatua dago; lehenengoek karga positiboa dute eta azkenekoek, aldiz, ez dute karga elektrikorik.