XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1900-1939 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak je med 0030 MUINETAKO ZELULEZ.

2. 1900-1939 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak je med 0030 - Ginion beraz iragan ortziralean, bizkar-muinan bai eta buru-hezurraren barnekoan aurkitzen direla zelula batzu, bertzeak ez bezalakoak.

3. 1900-1939 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak je med 0030 Zelula hoik multxoka dira, mota bakotxekoa bertzekotik berex.

4. 1900-1939 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak je med 0030 Erran ere dugu sendimendu guzien ezagutza garun axaleko zeluletan dela pizten; garun axaletik abiatzen bertzalde higitzeko manua eta indarra.

5. 1940-1968 gipuzkera saiakera-liburuak biologia 1968 0176 Jakiña dugu karbono-molekula bat estadio osotuago ta aurreratuagoa dala atomo bakarra baiño; baita ere, zelula, konplejoagotze-kontzientziratze parametro huntan bertan, osotuagoa dala molekula bakarra baiño; berdin Metazooa zelulabakarrarekin alderatuta, ta orain, kontuan hartuta, alde batetik, Naturen gertatutako prezedenteak, hots, gu baiño mailla beheragoko abereek sinbiosiarako ta sozializazioarako izan duten joera perfekzio-ezagugarria dala, ta, bestaldetik, gure Gizarte huntan bertan aglutinazio baterako dauden seiñale argi ta garbiak (munduaren limitazioagatikako giza-koaleszentzia, hunek dakarren gen eta kultura konberjentzia), uko eginen ote dugu logikaz elkarganatu ta besteekin batera lanabanaketa bat egitera garamakien joera? Gizaki dintasunaren nehurria ez da indibidualismoa, personalizazioa baizik: Persona kolaboratu egiten duena da Teilhar'entzat.

6. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak x. kintana 0031 Klorofil bako zelulak agertzen dira: Protozoak.

7. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak x. kintana 0031 Animali hauek zelula bakarrekoak dira.

8. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j.m. iraolagoitia 0014 Barraskiloaren mintzetatik batean CORTIren ORGANOA dago, 25.000 zelula sentsitiboz osotua bera; zelulok egiazko entzun-organoa eratzen dabe eta ENTZUMEN-NERBIOAREN bitartez burmuinari sentzazioak bialtzen deutsiez.

9. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j.m. iraolagoitia 0033 Adibidez, gure organismoko zelulak oxigeno gehiago behar dabenean gure bihotz-erritmoa bizkortu egiten da: janariak liseritzeko momentua iristen danean guruinak produktu determinatu batzuk jariatzen dabez; infekzioak gorputza kutsatzen dauanean odolean leukozitoak harrigarriro gehitzen dira.

10. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak natur/8 0038 Min-sentipenerako gorputzeko organo bakoitzak baditu bere zelula espezialduak.

11. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak natur/8 0038 Zelula horiek berehala aktibatzen dira gorputzean anomaliarik txikiena gertatzen den orduko eta horiei esker antzeman diezaiokegu gerta dakigun edozein gaixotasuni.

12. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak natur/8 0044 Konplexutasun-maila jakin bat lortu duen edozein izaki bizik, arnasketa, zirkulazioa, ugalketa eta beste edozein funtzio egiteko espezializazio-maila ohi du zelula, ehun eta organoetan.

13. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak p. alkain 0037 Beraz, gaur eguneko joerak bi aldetatik doaz: zelula eguzkitiarrak eta bihurpen mekanikoa (motorren bidez).

14. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak p. alkain 0066 Programa espazialetan erabilitako zelula eguzkitiarrak, siliziozkoak dira.

15. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak p. alkain 0066 Baina sistema fotoboltaikoak oinarritzen direneko urratsak berdinak direnez gero, siliziozko zelulaeguzkitiarrei buruz hitzegingo dugu batez ere.

16. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak p. alkain 0074 Biltzaile ideala, zelularen goiko eta azpiko aldeak estaliko lituzkeen xafla metalikoak osotua izango litzateke, honela zelula kontaktu ona lortuko bailuke kanpoko zirkuituarekin.

17. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak p. alkain 0074 Eta hau inolaz ere ezin da lortu; eta beraz, konpromezu bat lortu behar da zelularen goiko aldearekin kontaktu egingo duen eroaleak zelularen azalera ahalik eta txikiena estal dezan, eta sortzen den korrontea puntuetatik biltzen den puntuaraino dagoen distantzia ahalik txikiena izan dadin.

18. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak p. alkain 0074 Konpromezu honek arazoak dakartza, Metalezko sare oso mehe bat zelularekin kontaktuan jarriko bagenu, zelula azalera txiki bat estaliko genuke.

19. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak p. alkain 0074 Erresistentzi hau beheratzeko zelula eguzkitiar batetan, azaleraren 10% bat estaltzen da gutti gorabehera; eta honek zera esan nahi du: zelulak ez duela hartuko, bertara heltzen den argiaren 10%-a.

20. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak p. alkain 0074 Orain arte aipaturiko zelulak: espaziorako programakuntzarako eginak izan ziren.

21. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak p. alkain 0083 1 MW baino potentzia txikiagoenentzat, egokiago da sistema fotoboltaikoak erabiltzea (gutxienez oraingo zelulen salneurriekin).

22. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak medikuntza 0023 B - Zitokromoen konponente bat delarik, mitokondrietako arnaspeneko katea osotzen duelako, zelulen barne-oxigenoa erabiltzeko beharrezkoa izanik.

23. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak medikuntza 0038 - Zelula eta jariogai guztietan agertzen da.

24. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 5. Zelulak elkartzen direnean, zein elkarte-mota eraiki dezakete?.

25. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 Zelula benetako biziduna dela esan daiteke zeren eta, bere tamaina txikia izan arren, biziaren prozesuak aurrera eramateko egiturak bai dauzka.

26. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 Gizakiak, lan edo funtzio konplexuak egin behar dituztenean, batzen diren bezala, zelulak ez daude beti banako soil bezala, hau da, zelula bakarrak bezala, baizik eta beren artean elkartu egiten dira, batera funtzionatuz, osotasun bat eratu arte: izaki zelulanitza.

27. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 Baina ondo merezi zuen, zeren eta zelula askoko izakiek eboluzionatzeko gaitasun askoz ere handiagoa bait dute.

28. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 Zelula-kopurua handituz doan neurrian, zelula batzu besteen gain jarri behar dira, azpiko partean jartzen direnak zapalduak izan daitezke goiko partean daudenengatik.

29. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 Izaki zelulabakarretan, zelula ingurunearekin ukipen zuzenean dago, bien arteko hartuzte guztiak zuzenean eginez.

30. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 Baina izaki zelulanitzetan gainazaleko zelulek bakarrik ukitzen dute ingurunea bera, barnean aurkitzen diren zelulek beharrezkoa dute azalekoekiko komunikazio-sistemak jartzea, ingurunearekin harremanak mantendu ahal izateko.

31. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 1. Izaki zelulanitz baten zelula guztiek funtzio berdinak betetzen dituzte? Zergatik?.

32. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 2. Organismo zelulanitz bat milaka eta milaka zelulaz eraturik dagoela kontutan hartuz, hauetariko bakoitzak funtzio ezberdin bat betetzen duela uste duzu? Arrazona erantzuna.

33. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 b.1. Gasen hartuztea: Zelula guztiek oxigenoa behar dute arnasketa zelularra egiteko.

34. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 2. Zein aparatuk garraiatu eta banatzen du hura zelula guztietara?.

35. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0067 Tamaina handiko animaliengan, zelula guztien oxigenazioa, zelula asko direnez gero, ezin daiteke honela egin eta, beraz, gasen hartuztea egin dezan arnas aparatu bat behar dute: zakatzak.

36. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0067 Odola oxigenoz aberastuz gero, gorputz osoan zehar garraiatu eta zelula guztietara eramaten da.

37. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak zientzia eta teknika 1986 0271 Entzumenari dagozkion arazoak gerta daitezke zelula errezeptoreen akatsen batengatik, edo zelula horiek kokatuak dauden barne-belarriko egituraren akatsen batengatik.

38. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak biologia orokorra 0061 Nureina osotzen duen sarea alde guztietatik itxia da, hortaz, egitura kobalente eta etengabe bat formatzen du zelularen inguruan.

39. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak biologia orokorra 0280 Beharrezkoa da materiale genetikoa konplexua izatea, zeren eta beregandik sortu behar dira zelularen molekula guztiak.

40. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak biologia orokorra 0390 Ingurunearen kinada egokiak, zelula hartzaileek, haik kinada elektrogenikoak bailiren kodifikatzen dituzte: kinada elektrogeniko hauk, nerbio sistemaren bitartez garraiatzen dira, giharre, guruin, kromatoforo, eta beste egitura egikorrak bizkortzeko.

41. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak biologia orokorra 0390 Animalien eboluzio edo bilakaeran lehenik agertzen den gauza, kinada harreran espezializaturiko zelulak dira, gero bilakaeraz nerbio sistema sortuko delarik.

42. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak biologia orokorra 0521 Zelula eukariotaren agerpenarekin erradiazio eboluziozko bat hasten da.

43. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak saioka/8 0319 Beraren bidez zeluletara pasatzen da janarietan zegoen energia (gure experimentuen kasuan, glukosaren energia).

44. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak saioka/8 0319 Zuzenki, zelulak ezin du asimilatu eta bereganatu glukosak duen energia.

45. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak saioka/8 0319 Baina glukosaren hartziketan lortzen den ATP produktua oso baliagarria da zelularentzat, energi iturri gisa.

46. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak saioka/8 0319 Legamiazko zelula bizien argazkia (x1200).

47. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0031 Hauen artean ondorengoak nabarmenduko ditugu: - Mitokondriak: Baba baten itxura dute eta zelulak bere funtzioak betetzeko behar duen energia eskaintzen dute.

48. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0031 Zelularen funtsezko partea da.

49. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0031 Zelularen funtzioak koordinatzeko ardura dauka eta batez ere zelulen banaketan partehartzen du.

50. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0031 Nukleo edo hunak esfera forma du eta zelularen erdian egon ohi da.

51. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0031 Mitokondriak / Nukleo edo huna / Zelula bejetalak.

52. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0075 Oso fina da eta bi motatako zelulak dauzka: - Konoak, kolorezko ikusmenaren ardura dutenak.

53. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0075 Erretinan zelula sentikorrik gabeko punto bat dago, puntu itsua.

54. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0075 Erretinako zelulak zenbait eguzki erradiaziotatik babesten dituzte.

55. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak kuxkux/5 0046 Ez da gauza erraza zerebroa aztertzea baina ikertzaileek diotenez badakigu zerebroaren alde desberdinetan banaturik daudela gure gorputzak egin ditzakeen ekintza guztiak antolatu eta aginduko dituzten zelulak.

56. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.a. fernandez 0093 Zelula hauek dimentsio berdineko (ekidimentsionalak) izango lirateke eta plakarteko fenomeno batzu azalduko lituzkete.

57. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. sagarna 0066 Argiaren fotoiek zelulara iristen direnean elektra karga positibo eta negatiboak liberatzen dituzte eta korronte bat sortzen dute.

58. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. sagarna 0067 Zelulaok emandako korronte zuzeneko elektrizitateak satelitean bertan mikrouhinak sortuko litutze eta radar antena moduko batez Lurrera bidali.

59. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. jauregi 0001 Orduraino nerbioa, bizkarmuina eta burmuina (zerebro, zerebelo eta entzefaloaren enborra) osatzen dituen ehuna etengabekoa zela pentsatzen zen, eta ez zelula independentez osaturikoa.

60. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. jauregi 0002 NEURONA. Zelula nerbiotsu edo neurona baten eredu hirudimentsionala. Ebakian atzeman daitezke: zilindro-ardatza (A); Zelularen mintza (B); estaldura mielinikoa (C); zitoplasma (D) bere mitokondria eta erretikulu endoplasmatikoarekin; nukleoa (E) nukleoloarekin; zenbait abarpen dendritiko (F); bi bukaera sinaptikoak (G).

61. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. jauregi 0002 Neuronetatik aparte, badira ehun nerbiotsuan beste zelula batzuk, glia osatzen dutenak, beren funtzioa neuronen trofismoa zaintzea delarik; baita ere zain-arteriak eta zelula epitelialak.

62. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. jauregi 0002 Zelula orotan gertatzen den moduan, hiru zati nagusi bereiz daitezke: mintza, zitoplasma eta nukleoa.

63. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. jauregi 0002 - Mintza: Gainontzeko zelula guztientzat onartzen den Robertson-en egitura segitzen du; hau da, bi geruza proteiko eta bien tartean geruza lipidiko bat.

64. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. jauregi 0003 Ez daukate zentrosomarik; hau izan daiteke zelula hauen birproduziezinaren arrazoia.

65. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. jauregi 0003 Gaur dakigunez, mielinazko magina hau Schwann-en zelulak (zelula glialak) eratzen dute, modu berezi batean bilduz axonaren inguruan.

66. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. jauregi 0005 Bukaera nerbiotsu kolinergikoa, azetilkolinaren sintesia, bilketa eta liberazioa, kolinesterasaren medioz egiten den hidrolisia eta bere ekintza zelula efektorearen hartzaile kolinergiko eta hartzaile presinaptikoen gain.

67. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. jauregi 0005 Hauek neuronaren mintzean aldaketa ionikoak ekoizten dituzte, batez ere Na sartuz eta K atereaz zelulatik.

68. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak zabal 1976 0014 Kontesto honen barruan errazki konpreni daiteke, PC-koak, militante maoistak arrestatzen ibiltzea; iraultzaren defentsako komiteen kontra joatea; SUV-eko zelulak errepresentatibitaterik ez dutela erranez boikotatzea; fabrikako, han zoko ta herriko komiteak ez onartzea... zeren-eta, hauek guztiak, ezin kontrola ditzazkete, eta beren estatuko-sozialisman aginte bakarra ukaiteko, traba egiten die.

69. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak m. pagola 0059 Baina benetakoa da boterearen arazoa: absoluto izan nahia, totalitario izateko joera, gizarte ehunaren zelula guztiak kantzer batek bezala jateko irrika.

70. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. txurruka 0038 Finkapen histologiko delako prozesuaren bidez, zelulek edo ehunek bizirik zeudenean zeukaten itxura berbera ahalik eta ondoen mantentzen dira.

71. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0152 Alde batetik, makineriaren errepikapenak longebitatea suposatzen du, hau da, denbora luzeagoz bizitzeko ahalmena, zelula indibidualak alda bait daitezke.

72. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0152 Bestetik, ugal potentziala areagotu egiten da, zelula askok ugalkuntzan dihardute eta.

73. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0152 Berauetan, aurreko mailek aurkezten zuten mesoglearen geruza gelatinatsu barik, mesenkima aurkitzen da, zeina, ehuna sortzen duten zelulazko bilbapena izaten bait da.

74. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0071 Modu berean, izaki organiko guztia ere, une bakoitzean berbera eta beste bat da; inxtante guztietan, kanpotik hartutako materiak asimilatzen eta bere barnetik beste batzuk egozten ari da; inxtante guztietan haren organismoan zelula batzuk hil eta beste batzuk jaio egiten dira; eta denbora luzeago edo laburrago baten irautean, bera osotuta dagoeneko materiá osorik berriztatzen da, eta materiazko atomo berriak datoz zaharren lekua betetzera, eta beraz, honelatan, izaki organiko guztia, batera, bera dena eta beste ezberdin bat da.

75. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aramendi 0006 HEZURDURA SISTEMA, hezur eta kurruskaz osatua, GIHARRE SISTEMAren bitartez lortzen da gorputzaren milioika zelulak elikatzea.

76. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aramendi 0006 Halabaita, sistema horrek berak garraiatzen du zeluletaraino ARNASKETA SISTEMAk ematen duen oxigenoa.

77. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aramendi 0018 Harrigarriena zera da: egintza hauek zelula hepatiko moeta berdinean oinarritzen direla denak eta hortik datorkio gibel zelulari gorputzaren zelularik moldakorrena izatea.

78. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aramendi 0018 Entzima hauetariko batzu ezaktiboki jariatsen dira, zelula biziak liseritzeko benetan gai bait dira.

79. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aramendi 0018 Nahiz horrela babesturik egon, zelula hauen bizia oso laburra da.

80. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aramendi 0044 Goian: Organismoaren beherakada larri batetan datza zahartze prozesua. Zelula eta ehunek berekasa birsortu eta birrosatzeko ahalmena galdu egiten dute pixkanaka eta arian arian gantzaki jalkinek, odol arteriak ixten lagunduz, odol zirkulapenari erasotzen diote.

81. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak nz 0153 Zelula haploide bat da, sexubidezko ugalkeran zigotoa sortzeko beste sexuzko bere homologoarekin (zelula homologoa) batzen dena.

82. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak nz 0153 Talofitetan gametontziko zelula bakoitzak gameta bat ematen du.

83. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak nz 0153 Oroldio, hepatika eta garotan gametak ematen dituzten zelulak azal batek estaltzen ditu, eta hau hautsi artean ez dira haik ateratzen.

84. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak nz 0153 Landareen eboluzioan gainbegiratu bat emanez gero, gametontzi emea gero eta txikiagotuz doala ikusten da, eta zelula bakan, emankor eta mugikaitz bat bakarrik ematera, obozelula, halegia; gameta arrak, berriz, asko eta asko sortzen dira (...).

85. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak nz 0261 Otordu ondoetan organismora sartzen den glukosa gehiegia gibelak ateratzen du odoletik eta bere zelulatan biltzen eta pilatzen, glukogeno itxuran.

86. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak nz 0261 Zelulek odoleko glukosa erretzen duten eran, amilasa izeneko entzimaren eraginez glukogenoa glukosatan deskonposatu eta zirkulapen korrontera isurtzen du gibelak atzera: Hona formulatan erreakzio hori: glukosa / glukogenoa / ura.

87. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak nz 0337 Zenbait landare zelulanitzetan zelula espezial batzu, ugalzelulak, eratzen dira, beren ahalosotasuna berekin gordetzen dutenak: esporak.

88. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. sagarna 0030 Hau nolabait adierazteko, adibide bat ipintzen zuen Durkheim-ek: Gorputz bat zelulaz osatua dago, bainan gorputzaren bizitza zelulenengandik desberdina da eta beste izakera maila batetan dago; gizartean ere halatsu gertatzen da, gizartea gizakiz osatua dago, bainan gizarte bizitza gizonen bizitzak baino zabalagoa da.

89. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lehenzikloesper 1987 0036 Eta hau, organismook osatzen dituzten zelulen barrenaren eta kanpoaren arteko energi produktu eta gordekin produktuen elkartrukatze egokiak sorrarazteko da.

90. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lehenzikloesper 1987 0093 A) MINTZ PLASMATIKOA Zelularen parte integral eta funtzionala da.

91. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lehenzikloesper 1987 0093 Zelulosazko mintzek xulo batzu dituzte berauetatik bi zelulen substantzia zitoplasmatikoek elkar komunikatzen dutelarik.

92. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lehenzikloesper 1987 0093 B) NUKLEOA - Zelulen ihardunaren aspektu asko gidatzen du, eta organismoaren ezaugarriak determinatzen dituzten geneak edo faktore heredagarriak daduzka.

93. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak i. aizpuru 0048 Gai berean sakonduz, dagoeneko ezagutzen dugu kromosoma horiek osatzen dituzten nukleotidoen konposaketa kimikoa, hauek sekuentzia berezi batean nola eratzen diren eta beraien funtzionamendua nolakoa den; nola, informazio kode baten bidez, biziaren eraikuntza materiala osatuko duten proteina desberdinak sintetizatzeko gai diren eta nola bikunketaren bidez zelula berriak eratzen dituzten edo eta hozi-zelulen bidez bizidun berriak sorterazten dituzten.

94. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.a. abrisketa 0072 Teknika funtsean, zelula diploide baten (2n) hun bizia, huna atera zaion arrautz bati txertatzean datza, gainerako enbrioi-garapena bide normaletatik jarraituz.

95. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. madariaga 0036 2. irudian agertzen zaigun grafikotik atera ditzakegun ondorioen bitartez, zelulen tamainuaz orokorpen hau egin dezakegu: teorikoki, zelula txikiak handiekin konparatuz, hazteko eta elikagai-kontzentrazio altua denean elikagaiak erabiltzeko elementurik onenak dira, zeren eta gainazal/bolumen erlazioa handiagoa bait dute.

96. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. madariaga 0036 Izan ere, zelula txikiek erlatiboki, biomasa-unitatez absortzio-gainazal handiagoa dute, eta horregatik hain zuzen, elikagai-absortzioaren tasak haatik, ekoizpen eta zatiketa-tasak handiagoak izan beharko lukete (2. irudia).

97. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. madariaga 0040 Horrez gain, itsas pikoplanktona hau da, ultrananoplanktona, 0,2-2ampmicro;m neurriko zelulak bakterio heterotrofoez, zianobakterioez eta fitoplankton eukarioto txikiaz osoturikoa (Sieburth et al, 1978; Johnson ampamp; Sieburth, 1979, 1982) azkar haztea (Azam et al, 1983; Platt et al, 1983) eta in situ erlatiboki txiki eta iraunkor diren izaki hauen naharotasuna, harrapakariez mantentzea (Bumey et al, 1981, 1982; Davis et al, 1985), bi puntu aipagarri ditugu.

98. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. madariaga 0040 Nanoplankton-izaki heterotrofoak (2-20 ampmicro;m diametroko zelula apoklorotikoak batez ere), pikoplanktonaren (bakterioak bereziki) kontsumitzailerik garrantzitsuentzat har ditzakegu (Fenchel, 1982; Sieburth ampamp; Davis, 1982; Azam et al, 1983).

99. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. loizate 0062 Adibidez, T. M.ak ehunean detekta daitezke eta ehuneko T. M.ak izanen dira, zirkulazioan (sueroan) ere suma daitezke eta orduan zirkulazioko T. M.ez mintzo gara, beste batzuk zelularen nukleoan daude eta horiek T. M. nuklearrak dira, edo zitoplasmakoak....

100. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak bibalbio 0111 Geroago, zenbait bibalbio-espezierekin burututako ikerketek, zelula neurojariatzaileen aktibitatea ugal zikloarekin batera aldatzen dela baieztatu dute (SASTRY, 1979).

101. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. auzmendi 0403 Protozoa. Hal.: Protozooak. Gorputza zelula baten balioberdinekoa duten animalia mikroskopikoen suberreinu edo filuma. e. Protozoa/ f. Protozoa/ i. Protozoa.

102. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. auzmendi 0403 Zelula autonomoak izanik, diferentziazio zitoplasmatiko sakona dute bizi-funtzio guztiak ziurtzeko, talde honetan dagoelarik zelulabakarrekoen posibilitate ebolutiboen muga.

103. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. etxaide 0430 Garun gainean zelula bakarraz eratutako begi-orban txikiak egon daitezke.

104. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0313 Beste batzuetan, polo begetatiboko zelula solteek migratu egiten dute; kasu honetan gastrulazioa migrazioz izan dela esaten da eta ez da blastopororik eratzen.

105. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0313 Honetan, zelula bi, hots, zelula protomesodermikoak, zeintzuak jatorriz endodermikoak bait dira, blastozele obliteratuan barrena hondoratuz doaz blastoporo inguruetatik hasita.

106. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizijator 0043 Substantzia organikoek zelula bizian jasaten dituzten eraldaketa kimikoek, funtsezko hiru erreakzio-mota dauzkate oinarritzat.

107. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizijator 0043 Gainera, oso naharoak dira zelula bizian azido fosforikoa, nitrogeno aminikoa, metiloa eta beste zenbait talde kimiko molekula batetik bestera igarotzen direneko erreakzioak.

108. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0008 Honela, haritz batek bere zelulak zelulosazko hormen artean gorderik dauzka, lurpetik xurgatzen dituen ur eta gai mineraletatik bere elikadura prestatzen du eta beti ere erne zen lekuan finko gelditzen da, kanpotik hartzen dituen eraginei mugimenduz edo lekualdaketaz erantzun gabe.

109. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0008 Animalia baten gorputza oreinarena, adibidez mintz mehe eta zaludun zelulez osatua da, ezin presta dezake bere elikadura eta berori kanpotik hartu behar du (landareak jaten ditu) eta kanpotik izandako edozein eragini erantzun (zaratotsa aditzean burua mugitzen du) edo etsairen bat agertzean handik ihes egiten du lasterka.

110. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0031 Berori zelulen totipotentziari zor zaio, hau da, beroriek, egoeren arauera, norantza batean zein bestean garatzeko duten ahalmenari.

111. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0053 Alga hauetako talderik ezagunena diatomeena da, zelularen mintza silizez ongi hornitua dutenena, bi ataletako kutxa eginez.

112. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0053 Zelulen zatiketaz ugaltzen dira edo, bestela, tipo sexualean, neurri ezberdineko gametoen fusioaz.

113. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0014 Organismo ororen baitan azaltzen da, nola edo hala, bere zelulen barruan, plasman, jatorrizko ingurune hori.

114. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. berriotxoa 0087 Odonatoaren hegalak eta bena eta gelatxo garrantzitsuenak: A) Zygopteroaren aurreko hegala, B) Anisopteroaren atzeko hegala, K: kostala, Sk: subkostala, E+M: Erradial + mediala, Ku: kubitala, A: anala, an: antorenodalak, pn: postnodalak, d: zelula diskoidala, Pt: Pterostigma, ARK: arkuloa, N: noduloa, M: mediala, E1: lehenengo irradiala, E2: bigarren erradiala, E3: hirugarren erradiala, E4+5: lau eta bostgarren erradiala, IR2: interradiala bi, IR3: interradiala hiru, Me: menbranila, EO: erradial osagarria, MO: medial osagarria.

115. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. aldabe 0025 Zelulek, presio osmotiko intentsoa dute, hots, sustrato pobre eta lehor batetik ura xurga dezateneko gatz kontzentrazio haundia dutela.

116. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. berriotxoa 0048 Bizitza eseriko hidrozooen kolonietan, medioaren baldintzak egokiak direnean, zelula genitalak zelula interstizialen bitartez desberdintzen dira, ondoren emigratu eta medusa edo medusoideak bilakatzen diren zenbait gematan kokatuz.

117. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. berriotxoa 0048 Zelula hauen batuketak gonadak eratzen ditu.

118. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. berriotxoa 0048 Koloniak izan daitezke unisexualak, zelula ar edo emeak bakarrik agertzen direnean; edo bisexualak, bi sexuak batera daudenean kolonia baten.

119. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. aldabe 0063 Organo luminiszenteren egituraketarik sotilena, Vampyroteuthis_infernalis-en gorputzan zehar barreiaturiko fotoforoetan aurki dezakegu, baita Ctenopteryx-en arretan ere, zeinetan, fotozito talde bat (argia produzitzen duten zelulak) indiferentziatutako erreflektore edo pigmentu mota bati asoziaturik dagoen.

120. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. apalategi 0013 Jarraikortasuna dager analisi tailukera berean, postulatu berdinetan oinarrituaz eta antzeko xedeetara zuzenduaz, errealitatearen maila guztietan aurkiturik aplikatzen delako, zelula organikotik hasi eta unibertso soziokulturaleraino.

121. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0008 Hala ere, hipotesi ugari dago hasierako zelulen lehen jatorriari buruz.

122. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0054 Ornogabeak Berauek, oro har, zelula bakarreko organismoak dira, eta beren talde xumeenetan animali eta landare-erresumen (...) zubia eratzen dute.

123. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0054 Protozooak Badira, halaber, bakuola taupakorrak ere, uhaga moduan dihardutenak, beren betekizuna zelularen osmorregulazioa izanik.

124. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. aizpuru 0264 Fruitua mamitsua, piriformea, turbinatua edo biribildua; mesokarpoan zona gogor batzuk edukitzen ditu eta haien sortzaile zelula paretalodi batzuk izaten dira, petreo izenekoak.

125. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0105 Kondrozito izeneko zelulaz eta substantzia interstizial garden, elastiko, trinko eta erresistente batez osatua dago.

126. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0105 Kartzinoma Ondoko ehunetara infiltratu eta metastasiak ematen dituen zelula epitelial polimorfoz osatutako kantzer edo tumore gaiztoa.

127. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0149 Kaltzitonina Tiroideko zelula parafolikularrek (C zelulek) jariatutako hormona, hipokaltzemiaren eraginez odolera isurtzen dena.

128. 1969-1990 gipuzkera haur-/gazte-literatura l. dorronsoro 0022 Orri bat, denbora luzean, toki illunean utzi ezkero, erabat zurbiltzen da eta ill; bere zelulaetan zeukan margoki berde edo klorofilak ez bait du bear duan argirik artzen.

129. 1969-1990 lapurtera-nafarrera saiakera-liburuak lantziri 0032 Kaiola zaharraren zola maskor berriaren estalgi bihurtzen da eta zelula ahizpak zola berri bat moldatuko du.

130. 1969-1990 lapurtera-nafarrera saiakera-liburuak lantziri 0032 Zelula ahizpak aitamenak baino ttikiagoak izanen dira eta zatikatu arau diatomia gero eta ttikiago izanen da.

131. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... elhuyar 1990 0002 MINBIZIAREN KONTRAKO SENDAGAIA A bitaminatik lortutako azido erretinoikoa erabilita minbizi-zelulak zelula normal bilakatzen omen dira.

132. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... elhuyar 1990 0002 Hamalau gaixori zelula kaltetuak erabat sendatu dizkiete, beste lau ez dira erabat sendatu, hiru gaixo hil egin dira eta beste batek lehenean darrai.

133. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... elhuyar 1990 0002 Mikroskopioz begiratuta, zelula kaltetuak transformatu eta zelula normalen itxura hartzen dutela ikusten da.

134. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00143 * Ikusten denez, azido nukleikoek bezala mukosako zelula ezkatadunek ere kolore morea dute. Zitoplasmek aldiz, zeharrargitsu irauten dute.

135. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00165 Izaki zelulanitzetan, beren zelulek lana banatu egiten dute. Zelula batzuk espezializatu egin dira eta bizidunari dagozkion funtzio guztiak ez dituzte betetzen. Nerbio-kinadak transmititzen aritzen diren zelulak ez dira ugalketarako gai eta muskulu-zelulekin ere gauza bera gertatzen da, adibidez. Zeregin desberdinak dituzten zelula-multzo hauen arteko lankidetza eta koordinazioa nahitaezkoa da, beraz, zelulen artean barne-oreka lortuz organismo horrek osotasun gisa funtziona dezan. Horrez gain organismoak harreman-sistema eta ingurugirora egokitzeko mekanismoa behar ditu.

136. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00165 Lana banatuta dagoelako zereginak ez daude zelula-talde desberdinetan errepikaturik eta energia aurreztu egiten da. Bestetik, zeregin jakin bat egiteko espezializatu diren zelula horiek beren lana espezializatu gabekoek baino askoz ere hobeto burutzen dute. Ondorioz, horrelako organismoak garapen-maila handiagoak lortzen ditu.

137. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00165 Hala ere, guztia ez da onerako izaten. Izan ere, zelulek elkarren premia dute bizirik irauteko. Organismo zelulanitzeko zelula isolatuak ezin daitezke beren kontura bizi; duten espezializazioa medio bizitzeko funtsezkoak diren eginkizunak ez baitituzte burutzen.

138. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00165 3. Organismo zelulanitza milaka edo milioika zelulak eratzen duela kontuan izanik, kanpoaldeko ingurua ukituz ez dauden barneko zelulek nola jasoko dituzte bizitzeko behar dituzten mantenugai guztiak?

139. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00281 Bentrikuluetako barnealdeko zelulek likido zefalorrakideoa ekoizten dute eta honek araknoide eta piamater meningeen artean zirkulatzen du. Nerbio-sistema babestu egiten du eta odol-zirkulazioari lagundu egiten dio. Entzefaloak eta bizkarrezur-muinak nerbio-sistema zentrala osatzen dute. Bestalde, entzefalo eta muinetik kordoi-itxurako luzapen batzuk irteten dira; nerbioak, hain zuzen. Hauek nerbio-sistema periferikoa osatzen dute.

140. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00343 Estamineen barnean (anteretan, zehazkiago esan) daude polen-zakuak edo polenezko zelula amen eramaileak. Hauek meiosi ostean espora haploideak emango dituzte eta hauek heltzen direnean polen-ale edo gametofito ar bilakatzen dira. Horrela gametofito arra bi nukleoko zelula bakar batera murriztuta gelditzen da: nukleo sortzailera eta nukleo begetatibora. Lore-ernalketan zehar, nukleo begetatiboak hodi polinizatzailea garatuko du eta nukleo sortzaileak bi nukleo espermatiko edo gameto ar emango ditu. Geroago ikusiko dugunez, polen-alea mitosi baten bidez binukleatu bilakaturiko zelula haploidea da.

141. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00009 GIZA GORPUTZA HAUEZ OSATURIK DAGO: Zelulaz; Zelulak honela sailkatzen dira: adibidez; HEZUR EHUNA; adibidez; BIHOTZA; adibidez; UGALTZE APARATUA

142. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00091 Beraz, azido folikoak zeluletako geneen ugalkuntzarako garrantzi handia du.

143. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00164 19.12. irudian ikus dezakegunez, mintzaren zati batean despolarizazioa gertatzen bada, barnera abiatu diren sodio-ioiak zelularen barnean milimetro gutxi batzuetara barreiatuko dira.

144. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00164 Sodio-potasio ponpak duen beste ezaugarri garrantzitsu bat honako hau da: zelularen barnealdean sodio-ioien kontzentrazioa igotzen denean, sodio-potasio ponparen iharduera ere nabarmen igotzen da.

145. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00164 Adibidez, sodioa 10-20 meq/l igotzen bada, zelularen barnean ponparen iharduera ez da bikoiztuko, zortzi aldiz handitu baizik.

146. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00164 Despolarizazio-mota hau bihotzeko zelula muskularretan gertatzen da.

147. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00236 Metabolismoak gora egiten duenean zelula barneko 20 mm Hg-taraino jaisten da.

148. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00236 Une horretan zelulen barnealdean dagoen PCO2 igo egiten da, 50 mm Hg izatera hel daitekeelarik.

149. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00236 O2 odoletik ehunera barreiadura bakunaz pasatzen da eta CO2 ehunetik odolera modu berean, zelula barneko PCO2 (50 mm Hg) kapilarretakoa (40 mm Hg) baino handiagoa delako.

150. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00308 Lehena kapilarraren geruza endoteliala da, ondoren mintz basala eta azkenik zelula epitelialez osaturiko geruza.

151. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00308 Kapilarretako zelula endoteliala

152. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00308 Zelula epiteliala

153. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00308 Zelula endotelialek mintzean milaka zulo dituzte.

154. 1991> euskara batua ikasliburuak a. garro 00308 Zelula epitelialak, bestalde, ez daude elkarri hertsiki loturik, haien artean poroak edo zuloak daude.

155. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00077 Lur planetari atal oso bat eskaintzea erabaki dugu, denon etxea den hau 4.500 milioi urtetan zehar bizitzak idatzi duen historia luzearen emaitza dela ulertzeko, planeta ezatsegin eta babesgabe hartan zelula primitibo haiek bizitza asmatu eta bikoizketaren bidez irautea lortu zutenetik gaur egungo milioika espezieetara iritsiz.

156. 1991> euskara batua ikasliburuak sirimiri/5 0177 - Garbitzen zaren bakoitzean zure epidermisaren azaleko zelulak hil eta askatu egiten dira.


157. 1991> euskara batua ikasliburuak eutsi/1 0189 Beste modu bat litzateke haien zelulak in vitro erabili eta clon izeneko izaki berdinak sortzea.


158. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0013 Kasu honetan, zelulak ez du forma galtzen.


159. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0082 Hirugarren mailako egitura zelula eukariotoen nukleoan dauden kromosometan soilik aurki daiteke.


160. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0082 Ugaltzen ari ez diren zelulek, hau da, atsedenaldi edo interfasean dauden zelula somatikoek izaten dute.


161. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0082 Espermatozoide eta horrelako beste zeluletan agertzen da.


162. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0082 Hauetan, nukleoak ia zelula osoa betetzen du eta zitoplasma berriz flageloak: 20 bat mitokondriok eta flageloaren higikortasuna eragiten duten material energetikoak (akrosoma).


163. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0146 Zelula eta ingurunearen arteko gai-trukeak kontrolatzea, mintz plasmatikoaren funtziorik garrantzitsuena dugu.


164. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0146 Hori dela medio, zelularen oreka ondo manten daiteke.


165. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0146 Mintz berezi honek zenbait funtzio bete dezake: Zelulei babesa ematea, zelulen xurgapena erregulatzea, inguruneko aldaketak detektatzea eta zelulen arteko loturak garatzea.


166. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0218 Prozesu hidrolitiko hauek liseri-aparatuan eta, gluzido-erreserben kasuan, zelularen hialoplaspan kokatzen dira.


167. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0218 Lehenengo pauso honetan kanpotik etorritako glukosek zelularen mintz plasmatikoa zeharkatu behar dute.


168. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0336 Esan dugunez, hormonak odolean zehar garraiatzen direnez gero zelula guztietara heltzen dira.


169. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0336 Hala ere, hormona bakoitzaren eragina zelula mugatu batzuetan (itu-zelula izenekoetan) baino ez da igertzen.


170. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0336 Hori horrela da, zelula horiek hormona-hartzaile berezi batzuk dituztelako, hartzaileok dagozkien hormonekin elkartzen direlarik.


171. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0336 Hormonak, proteikoak direnean, (intsulina, hipotalamoko hormonak...) ez dira zelula barnera sartzen.


172. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0336 Honek entzima-katea bat aktibatzean zelulan sorterazi nahi diren aldaketak burutzen dira.


173. 1991> euskara batua ikasliburuak sexuinfo ii 0023 Beste batzuetan, zelulak erdibitu egiten dira, eta obulu eta espermatozoide bakar batetik bi haur jaiotzen dira.

174. 1991> euskara batua ikasliburuak sexuinfo ii 0043 Aldaketak gertatzen dira beren barrabiletan eta ondoko guruinetan: zelula batzuk sortzen dituzte, pilatuz doazenak.

175. 1991> euskara batua ikasliburuak sexuinfo ii 0043 Zelula horien biltegia bete denean edo mutila, laztan edo fantasiekin, berotzen denean, kanpora ateratzen da sustantzia hori, hazia edo gizazia izena duena.

176. 1991> euskara batua ikasliburuak mega gaztetxo 0232 Asko edanez gero, alkoholak zelulen desagerketa eragin lezake, eta baita izaera aldaketa ere (nagikeria, nahigabea, agresibitatea eta bortxakeria).

177. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00166 Zelulek oreka osmotiko bat mantentzeko joera dute inguratzen dituen inguruneari dagokionez. Horrek esan nahi du mintzaren alde bietako gatz disolbatuen kontzentrazioek berdinak izateko joera dutela.

178. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00166 Egoera horretan, ingurunea isoosmotikoa (isotonikoa) da zelularen barnealdeari dagokionez.

179. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00166 Desoreka osmotikoko baldintzetan, osmosi-prozesuak aurkako bi egoera eragin ditzake: plasmolisia eta turgeszentzia. Ingurune hiperosmotiko batean ura zelulatik irten, hau zimurtu eta zelula hil dezakeen plasmolisia gertatzen da.

180. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00166 Ingurune hipoosmotiko batean ura zelulara sartzen da, hau puztu egiten da, bolumena handitu eta lehertzera irits daiteke.

181. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00166 Zelulak pareta zurrun bat baldin badu, landareek bezala, ez da zelula hausten. Fenomeno horri turgeszentzia edo hanpadura deritzo.

182. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00218 Zelulek gluzidoak eta lipidoak erabiltzen dituzte batez ere, hau da molekula energetiko nagusiak, haiek deskonposatzeko eta energia lortzeko.

183. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00218 Prozesua alditan banatuko dugu, zelulan, hain zuzen, bereiztezinak eta elkarren segidakoak direnak.

184. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00269 Gas-trukean zeluletara iritsi behar duen oxigenoa hartzen da, eta haietatik datorren karbono dioxidoa kanporatzea da.

185. 1991> euskara batua literatur prosa t. irastortza 00178 Bere mintzoa hizkuntza guztiak sortu zituen orro eta aharrausi, murmurio eta xaramela horretan funtsatzen da; bizi den orotan den zelula guztien komunikazio beharrean, eta, haatik, komunikatu gabe hil beharrean.

186. 1991> euskara batua literatur prosa h. etxeberria 00018 Bera bakarrik nahikoa omen da nire zelula guztiak dantzan jartzeko.

187. 1991> euskara batua saiakera-liburuak garuna 00074 Apoaren harren detektagailua. Irudiaren eskubiko aldean, apoaren begiaren atzealdeko zelula konputatzaile batean zunda txiki bat jarri zenean antzematuriko seinale elektrikoak azaltzen dira.

188. 1991> euskara batua saiakera-liburuak genetika eta osasuna 00006 Gene hauek guztiak zeintzuk diren eta euren funtzionamendua ezagutzearen garrantzia nabarmena da, honek zelula normalak minbizi-zelula bilakatzearen oinarriak ulertzeko laguntza eman baitezake.

189. 1991> euskara batua saiakera-liburuak genetika eta osasuna 00126 Afro-amerikarrek, beren aldetik, arrisku altuagoa daukate zelula faltziformeen anemiarako.

190. 1991> euskara batua saiakera-liburuak birusak 0041 BIRUSEK ALDARAZITAKO ZELULEN EZAUGARRIAK


191. 1991> euskara batua saiakera-liburuak birusak 0041 ADN-dun birus batek bi jokabide izan ditzake zelula baten aurrean jartzen dugunean.


192. 1991> euskara batua saiakera-liburuak birusak 0041 Bata harreman litikoa deitzen duguna izango litzateke, hau da, birusak zelula hartzailea kutsatu egingo luke eta berau hautsiz birus berriak sortuko lituzke; eta bestea, zelula trasformatzaile dei genezakeena, hau da, birusak zelula hartzailea hautsi gabe kutsatu eta aldaraziko lukeena.


193. 1991> euskara batua saiakera-liburuak birusak 0045 Zelula transformatuek, gehienetan, zelula transformatugabeek baino AMP zikliko gutxiago izaten dute.


194. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0155 Sistema hematopoietikoko eritasunak era askotakoak izan daitezke, beren sortzaile diren zelulen ezaugarrien, eritasuna segun eta zein zelulak sortzen duenaren eta hauen zinetika nahiz gorputzean duten banaketaren arabera.


195. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0155 Eritasun hematologiko gehienen biologia eta portaera klinikoa, eritasunaren zelula sortzailearen jatorria eta funtzio normala kontutan hartuz uler daitezke.


196. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0155 1) Sistema hematopoietikoko zelulak, hesteetakoak eta larruazalekoak adibidez, erreplikazio jarraituan daude.


197. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0155 Beste zelula batzuekin ez da hori gertatzen; adibidez, giltzurrun hoditxoetakoekin (tarteka erreplikatzen bait dira) edota muskulu, neurona eta zelula glomerularrekin (hauek ez bait dira inoiz erreplikatzen).


198. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0155 Horregatik dute zelula hematopoietikoek ahalmen handiagoa eta zenbait gai toxiko terapeutikok, hala nola kimioterapiak eta erradioterapiak, eragin handiagoa dute haiengan.


199. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0155 Bestalde, bere funtzio inmune normala betetzeko atseden-fasetik aktibazio-fasera pasa eta erreplikatzeko gaitasuna (transformazio blastikoa) duen zelula bakarra linfozitoa da.


200. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0155 Zelula linfoide bakoitzaren ezaugarrien arabera, leku batean edo bestean gertatuko da hori, eta berdin esan daiteke sor dezakeen zelula gaiztoari buruz.


201. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0159 Beste eritasun gaiztoen antzera, erasandako ehunen zelula gaizotaren presentzia aurkitzean eta bere identifikazioan datza erabateko diagnostikoa.


202. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0159 Zelula gaiztoen jatorria zelula normaletan dagoenez, batzuetan morfologia zelularrean zaila gerta daiteke eritasuna onbera edo gaiztoa den jakitea, ehunaren arkitekturan edo zelularen jarreran zeinu patognomonikoak ikusten ez baditugu.


203. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0159 Zelularen morfologia normala da eta ehunean ondo hedatua agertzen da.


204. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. egurbide 0161 - Odol periferikoaren azterketa: zelulak eta odolaren morfologia.


205. 1991> euskara batua saiakera-liburuak tx. txakartegi 0260 Hezur-muineko aspiratu edo biopsian muin hiperzelularra aurkitzen da, zelula leuzemikoak % 90 baino gehiago direlarik.


206. 1991> euskara batua saiakera-liburuak tx. txakartegi 0260 Diagnostikoa lehen aipatutako tindaketaz egiten da, honela zelula leuzemikoak ikusiz.


207. 1991> euskara batua saiakera-liburuak tx. txakartegi 0260 Mitosi-indizea, hots, mitosian dauden zelulen frakzio edo kopurua, txikiagoa da leuzemia akutuan hezur-muin normalean baino, eta hezur-muin berean indize hori txikiagoa da askoz ere mieloblasto leuzemikoen artean (% 4-14) normalen artean baino (% 40-70).


208. 1991> euskara batua saiakera-liburuak tx. txakartegi 0260 Denborarekin, hezur-muineko blastoak zelula normalen ordez kokatzen dira, eta aitzindari mieloidez, eritroidez eta megakariozitikoz husten dute muina.


209. 1991> euskara batua saiakera-liburuak tx. txakartegi 0260 Tratamendua hasten denerako organismoan 1012 zelula leuzemiko daudela kalkulatzen da, batezbeste; hau da, ehun tumoraleko kg bat adina.


210. 1991> euskara batua saiakera-liburuak tx. txakartegi 0265 Baina diagnostikoa ziurtatzeko Reed-Stemberg-en zelula aurkitu behar dugu, hau nukleolo handiak eta neurri handiko 2 edo 3 nukleo dituen zelula delarik.


211. 1991> euskara batua saiakera-liburuak letamendi 0019 Egun dakigunarekin, interleukina hitza desegokia dela ikusten da, zeren leukozitoak ez diren beste anitz zeluletan sortzeaz gain, leukozitoak ez diren boste zelula asko ere estimulatzen bait dituzte.


212. 1991> euskara batua saiakera-liburuak letamendi 0020 Beraz, egokiago litzateke, polipeptido hauek, hormona-mota berezi legez kontsideratzea eta zitokina edo zitokina pirogenikoak hitzez izendatzea, zelula askotan sortuz, zelula askoren gain gauzatzen dutelako beraien ekintza.


213. 1991> euskara batua saiakera-liburuak letamendi 0022 Neurri handi batean, bi pirogeno-mota daude: exogenoak, hau da, kanpotik datozenak, eta endogenoak, hots, zelulek sorturiko substantziak direnak.


214. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hiesa 1995 0046 Zelula bizidunen batean egon behar du; gorputzeko edozeinetan, alegia.

215. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hiesa 1995 0046 Zelula ostalarira sartzean, informazioa duen zintaren modura jokatzen du eta irakurtzeko tresna zelula da.

216. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hiesa 1995 0064 Horregatik 8-10 urte igaro ondoren zelula hauen kopurua mugara heltzen da eta muga horren azpitik infekzio oportunistak eta Hiesaren tumore-prozesuak sortzen hasiko dira.

217. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hiesa 1995 0122 Orain arte, odola, organoak, esnea, zelulak... emateko beharrezkoa da, baina beste zenbait kasutan norberak nahi badu egiten da.

218. 1991> euskara batua saiakera-liburuak kirolentrenamendua 0063 Badirudi halaber, kontrakzio azkarreko giharretako zeluletan glukogenoaren errekuperazioa kontrakzio motelekoetan baino azkarragoa izaten dela.

219. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. iñurrieta 0050 Onartu behar da, halaber, ikaskuntzan parte hartzen duten mekanismo neuralak, eta giza garuneko zelulen oinarrizko fisiologia bera ere, ez direla beste abereenetatik oso desberdinak.

220. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. iñurrieta 0050 Badakigu, zientzian zerbait jakin daitekeen ziurtasun osoaz, DNAk zeluletako gai berrien sintesia kontrolatzeko duen modua ez dela oso desberdina espezie batetik bestera.

221. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 Metodologia aldetik, dagoeneko aipatu dugu zelulari buruzko ideiei dagokien historiaz baliatzearekiko interesa (azido nukleikoen aurkikuntza, esaterako).


222. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 - Zelula: egitura eta funtzio unitatea.


223. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 Zelulen teoria zientziaren historiari dagokion testuinguruan.


224. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 - Zelula aztertzeko metodo ezberdinak.


225. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 Eredu teorikoak eta zelularen azterketan izandako aurrerapenak.


226. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 Zelulen aniztasuna organismo berean.


227. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 - Zelularen molekula-osagaiak: motak, egitura, ezaugarriak eta betetzen duten zeregina.


228. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 - Zelularen molekulak antzematea ahalbidetzen duten zenbait ezaugarri esperimentu bidez arakatzea.


229. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 2. Nukleoa - Zelulen fisiologia


230. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 Zelulen zikloak zelularen errealitate konplexuaren ikuspegi orokor bat eskain lezake.


231. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 Zelularen banaketa aztertzerakoan, Batxilergoko lehen kurtsoari dagokion Biologia-Geologian dagoeneko ikusitako organismoen ugalketarekin erlazionatu beharko litzateke, zentzua izan dezan.


232. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 Beste alderdi interesgarria banaketa horrek zelula bakar eta zelula anitzeko organismotan duen esanahi ezberdina da.


233. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila batx 1994 0181 Azken horietan, zelulen ugaltze jarrera ezberdina aztertu beharko litzateke, dagokien eunaren arabera.


234. 1991> euskara batua saiakera-liburuak zoologia 0112 Hauek zelula muskular independenteak dira, zelula mesenkimatikoen desberdintzapenaren ondorioz eratuak, eta ez, marmoka eta polipoen kasuaren moduan, zelula mioepitelialetatik sortuak.


235. 1991> euskara batua saiakera-liburuak zoologia 0112 Mesogleako zelula eta zuntz guztiek jatorri ektodermikoa dute.


236. 1991> euskara batua saiakera-liburuak zoologia 0112 Nerbio-sistema, nerbio-zelula multipolarrek eraturiko sare irregularrean oinarriturik dago, zelula epidermikoen oinetan kokatuta.


237. 1991> euskara batua saiakera-liburuak zoologia 0112 Saihets azpiko hodi-pareta irekiunez zeharkaturik dago, zeintzuak zelula ziliodunezko koroa biz inguraturik bait daude.


238. 1991> euskara batua saiakera-liburuak zoologia 0112 - Ez dute zelula erresumingarri ziztatzailerik.


239. 1991> euskara batua saiakera-liburuak zoologia 0112 - Zelula muskular autonomoak dituzte.


240. 1991> euskara batua saiakera-liburuak zoologia 0224 Epidermia epitelio monoestratifikatu bakuna da, zelula nahiko handiek osotzen dute eta berauen artean zelula glandularren irteerak daude.


241. 1991> euskara batua saiakera-liburuak lure/3 0209 diploide. adj. Biol. Bere motan arruntak diren 2n kromosoma kopuru dituen (zenbaki diploidea) zelulaz esaten da.


242. 1991> euskara batua saiakera-liburuak lure/3 0209 diploidia. iz. Genet. Kromosoma pare berdinez osatutako geneen zelulek duten ezaugarria.


243. 1991> sailkatu gabeak egunkariak matx 00018 Erabakirik du sorreratik: nolako zelula halako bizitza.

244. 1991> sailkatu gabeak egunkariak egin 1991 0031 Gene bat bizidunaren funtzionamendua baimentzen duen programa heredagarrian dagoen instrukzio edo agindu zehatz bakoitza da azaldu zuen Txurrukak, eta -mapa bat izango balitz bezala- gizakiaren zelulen funtzionatzeko erabiltzen dituzten aginduak zenbatzea eta ordenatua fisikoki kokatzea nahi izan dute ikerlariek.


245. 1991> sailkatu gabeak egunkariak egin 1991 0031 Adibide gisa Txurrukak azaldu zuen nukleotido-bikote bikoitza gure textuetarako karaktere bat bezala hartzen ba dugu, hiru mila miloi karakteretako textuaren bi kopia daukagu gure zelula bakoitzean.


246. 1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... ostiela! 1999 00022 Testuliburuak zelulen mundua erakusten zidan kolorez betea, izaki bizidun ororen konplexutasunean barneraraziz; atlas zaharrean planeta borobilek beren orbita zirkular edo eliptikoak marrazten zituzten, ageriko mundua ezkutuko misterioz betea adieraziz; trigonometriako liburu lodiek, zenbakiek sorturiko irudiak azaltzen zizkidaten, matematikaren arauak hiruki, erronbo eta plano elkarzutetan konkretatuz; eta nik, berriz, soul-aren bideetan biltzen nituen denak liburutegian ikusten zintudan bakoitzean...

247. 1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... ostiela! 1999 00022 Eta abesti zaharrak zioenean ez dakit askorik historiaz..., pentsatzen nuen zera, historiaz nekien bakarra, behin zuk esplikatu zenidan hura zela; eta ez dakit askorik biologiaz..., ez, nik ere ez nekiela ezer askorik, nire zelulek zureen arnasa behar zutela besterik; ez dakit askorik geografiaz..., zure mugimenduarekin inguruko espazioa nola eraldatzen zen baino ez...

248. 1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... ostiela! 1999 00022 Arima galdua nintzen zelulen eta zenbakien unibertsoan, eta soilik zure ondoan hartzen zuten zentzua Jakintzaren hitzek.

249. 1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... ostiela! 1999 00022 Plutonioa eta beste elementu erradiaktiboak, lurra, urak eta kate trofikoa kutsatzen ari ziren, gure zeluletan mutazioak eraginez. Ez, ezin inolaz ere salbatu.