XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa
Testuingurua
Hogoi-ta hamar urthez aitu zen Senpertar handi hori, bere egintzaren finkatzen eta zabaltzen.
Eta 1904-ean, bere fraidekin frantseslegek Beloketik ohildua, hil zenean, bazoaken bihotza lasai: piztua zuen Ametsa etzen hilen, erro azkarrak eginak zituen eskual-lur eta eskual-Ariman.
Lazkanon zuen azken hatsa emaiten, bainan frantses-muga berritz ideki orduko, haren hatsak, nola aize-hegoak larre sua, piztuko zuen, azkarturik eta zabaldurik, Belokeko eskual-gain saindua.
Bai zinez, kanta zitaken haren hil-harri gainean:
Hogoi bat urthe itzuliak direla eskual-fraideak.
Hetarik ainitz barreatu ziren urrungo anaietarat eta han gelditu: Argentinan (
Mundu-zabaleko eskual-anaien amodioaz bethea zuen bihotza Aita Bastrek.
1887-ean igorri zituen jadanik bi Beloketar Oklohomarat; eta, hogoi urthe gabe, bertze hogoi-ta hamar.
1905-ean Californiak bazuen bere eskual fraidetegia, Monte Bellon.
1899-an bertze bi aita gazte joan-arazi zituen ere Argentina-rat; eta ondotik ethorri hegoi-ta hamar Beloketarrekin, eraiki zuten
Belokeko haitzak, fruitua nasaiki zabaldu-eta, ari dire berritz muskiltzen eta loratzen.
Gauegun igaiten zaio zeru alde fraiden kantua; eta, hastapeneko ezin-bizia gainditurik, ari dire Belokeko gazteak Eskual-gogoaren alde ameska eta indarka.
Zer ari direnLehenbiziko lana: othoitz-kantuez eta fraide-bizitzeaz eskual-anaien eta mundu guzikoen salbatzea, mundu zabaleko herritar guzien eta Jainkoaren ararteko egoitea eta hil-anai guzi-guzien zeruraraztea, zeruetan eraikitzeko Jainkoaren Erresumarekin... bethiereko Eskual-Herria.
Aita Abadeak igorri-arau, jausten dire noiztenka zelaietarat predikari, jendeen argitzeko eta beren khar-gaindiduraz sustatzeko.
Heien lur-lanak are aipatuak dire inguruetan: moda berriko behitegi, oilotegi, udaretegi, erletegi....
Horiek oro egin beharrak.
Jainko-Aitak ere itsas-mendi eta landereak egin zituen, gizona eta Eliza egin-aintzin.
Horiek oro egin beharrak; bainan orai da Beloketarren eskual-lan handia haste.
Zer eginen dute? Geroak erranen.
Bainan,
Beren eskual-goiburuaren araberako liburuak ager-arazten badituzte, zer eskual-gogoaren zabaltzea!.
Hastetik izan dire, heien artean, idazlariak: orok ezagutzen dituzte Aita Joanategi-ren liburu mamitsuak.
Egungo egunean berritz edozoin eskual-agerkaritan, ikusten ditugu horko izenak: Beltchu, Fraide, Otto Apeza, Aita Tchi, J. O. eta bertze....
Berrikitan osteka bildu da jendea Donibane-Lohitzunen, Beloketar bi antzerti aditzeko:
Orai hiru urthe argitaratu da Aita Lertchundi-ren Kantika-liburua, 371 eresi zahar ala berri dauzkana.
Nola ez aipa oraino heien eliz-lanberriak: Mugerreko eskual-bezperak, jaz Baionan egin
Nola ez aipa ere Monzon-ek, besapean, Apirilaren 6 batez eraman olerki-liburu agertugabeak:
Bai, irakitan dago gain hortan
Zer jaliko da hortik?.
Geroak erranen, geroak eta Aita Bastre-n eskual-Ametsari, goiko-Suari ufa eginen dioten bihotz zabalek.