XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak i. beristain 0016 Probintzikoak ere hala izan ziren 1823-ra arte; gero erabat Fuero-zale bihurtu ziren.

2. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak i. beristain 0016 Fuero-zaleentzat, nahiz karlista nahiz erdi-liberalentzat, lege ukitu-ezina bilakatu ziren Fueroak.

3. 1969-1990 bizkaiera saiakera-liburuak b. de arrizabalaga 0064 Foruzale liberal aldrearen sorreran aurkez gagoz, zeinek 1839 eta 1876 urte bitartean Bizkaiko Aldundiaren aterpetik burrukan jardungo dauan, foru apur azkenak aldirakotuak eta eraginkortuak batu guran.

4. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0098 Foruzaleek bestalde, bere asmo autonomizaleen iraupenerako ez zuten beste biderik ikusten, gobernuarekiko oposizioan zeuden indar politikoekin paktatzea baino, hots, aintzinako eta erregezaleen eskakizunekin bat egitea....

5. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak h. knô*rr 00695 Liberal familian sortua, baina liberal foruzalean (horrelako askazia bazen, noski, gure arteko batzuek eta besteek nahi ez badute ere), erakargarri zitzaion politika: hamalau urterekin Centro Vascoko kidea zen (Oriente, hau da, egun Posta kalean), eta PNV utzi zuen Aiara aldean karlistekiko hitzarmen baten berri jakin zuenean.

6. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak sm 0443 Haurtzarotikakoa bai zuen literaturarako zaletasuna, eta estudioak amaitu baino lehen hasi zen Madrid-eko El Resumen aldizkarian idazten, gero foruzaleen La Paz-en eta liberalen Aurrera aldizkarietan gure herriaren defentsaz kolaboratzeko.

7. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. urrutia 0085 Sortutako Legekarien Batzordeen lana osatzeko, Kodegintza Batzorde Orokorraren 1953. urteko urriaren 23ko Dekretu Organikoak, bere barnean Batzordekide foruzaleak sartzea agindu zuen, eginiko bildumak ikertu eta zegozkien aurreproiektuak gobernuaren menpean jar zitzaten.

8. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. urrutia 0085 Batzorde Iraunkorrak, Batzordeko Lehendakariaren ardurapean, Bizkaiko eta Arabako batzordekide foruzale eta Lehen saileko Ordezkariekin osaturiko Sail berezi bat sortzeko agindu zuen, 1928. urtean Bilboko Abokatuen Elkargo Txit Argiak egindako txostena oinarritzat hartuz, aurreproiektu bat idatz zezan.

9. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak lab 0001 Nai ez euskaldun izan fuero-zale ta gure karlisten adiskide dugun D. Franzisko Elias Tejada, berez errioxar tradiziozale aditua, ez zan gelditu goresmeneik egin gabe.

10. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak lab 0001 Berak ziones: O carlismo galego ten apenas interese psicologico. Alaz guztiaz euskaldun karlista fuerozaleen alde agertzen da esanez: mereceidores de respeito por defender una personalidad histórica...

11. 1991> euskara batua ikasliburuak historia eta artea/dbh 00089 Karlisten porrotaren ondoren, ideologia foruzalea sortu zen eta XIX. mendeko bigarren herenean erradikalizatu egin zen. Ideologia honen oinarria Foruak ziren eta beste edozer gauzaren aurretik defendatzen zituzten plano teoriko eta intelektualean. Oinarrizko printzipioak bi hauetan labur daitezke:

12. 1991> euskara batua ikasliburuak historia eta artea/dbh 00089 Foruzaleen korronte moderatuenak Foruak, eskualde-testuinguruaren barnean defendatzen zituen, hau da, Espainiako batasunaren barnean; baina erradikalenek jada Estatu espainiarretik irteteko planteamendua egin zuten.

13. 1991> euskara batua ikasliburuak historia eta artea/dbh 00089 JOSE MARIA IPARRAGIRRE. Gernikako arbola bere kanta, 1853an idatzitakoa, foruzaleen himnoa izan zen.

14. 1991> euskara batua ikasliburuak historia 1998 00049 Arrazoi horregatik, 1839 urtera arte bat etorri ziren foruzaleak edo foru-legearen babesleak absolutismoarekin.

15. 1991> euskara batua saiakera-liburuak l. valverde 00296 Goian aipatu bezala, Euskal Herriko Hegoaldean euskaltzaletasuna politika izaerako plantemenduen bidez azaldu zen: foralismoak, foruen erreibindikazioak ideologiaz erabat kutsaturiko literatura baten sorrreran esku hartu zuen. Literatura horrek euskaldunaren definizio-oinarriak eta berezitasunak ezartzeko xedea hartuko du, begiak mito eta elezaharretako iraganera zuzenduz, halakoek literatura baino askoz haratago doazen argumentuak ematen dituztelarik. Eleberria, askotan historikoa, elezaharra, ipuina eta olerkia, funtsean erromantze erakoa, izan ziren literatura foruzale horretarako euskarri eta bideak, eta haren ingurunea foruena baino askoz zabalagoa zen eta haren inguruan moldatu zen tradizioa Historian errotu eta gaur arte iritsi da, sektore jakin batzuetan partez indarrean dirauelarik.

16. 1991> euskara batua saiakera-liburuak l. valverde 00296 Espainiako Euskal Herriko literatura foruzalea landu zutenak, hau da, euskal tradizioaren baina ez historiaren sortzaileak, aipatu aurretik, bi Karlistaden arteko aldi honetan (1840-1870) ezinbestekoa dugu Agustin Chaho nabarmentzea, tradizio horren aitzindari eta abiarazlea, Iparraldeko euskalduna, hain zuzen ere, baina Euskal Herriaz ikuspegi orokorra duena eta Hegoaldeko arazo politikoetan sartzen dena.

17. 1991> euskara batua saiakera-liburuak l. valverde 00296 Chahok era askotako obrak idatzi zituen, kazetak sortu zituen, politikan esku hartu zuen, baina literatura foruzalearen abiatzailearean ikuspegitik haren Voyage en Navarre pendant l'insurrection des Basques (1830-1835) azpimarratu beharra dago batez ere, Parisen 1836an argitaratua, bai eta hain asmakari emankorra izan den Aitorren elezaharra, Baionako L'Ariel kazetan argitaratua.

18. 1991> euskara batua saiakera-liburuak l. valverde 00296 Ez du inor harritu behar Chahoren teoria bitxiek, begien bistako heterodoxia gorabehera, foruzale espainiar-euskaldunek, katoliko fundamentalistak gehienbat, ongi hartuak izateak. Eta ez bakarrik erlijioari doakionez, baizik eta politikaren aldetik ere, Chaho karlismoaren aldeko agertzen da, mugimendu hori Euskal Herriaren askatzaile gisa aurkezten duela, antzinako euskal konstituzioa, hau da, Foruak iraunarazteko borrokatzen baita.

19. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak elao 1996 4989 Irailaren amaieran Donostiako Ertzaintzaren komisaldegian agintaririk ez egoteari buruzkoa, Arabako Foruzaleak Legebiltzar Taldeko M.ª Enriqueta Benito Bengoa andre txit argiak egina.

20. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak elao 1996 4989 Eusko Legebiltzarreko Mahaiari M.ª Enriqueta Benito Bengoa Arabako Foruzaleak Taldeko bozeramaileordeak, indarrean dagoen Legebiltzarraren Araudiko 140. artikuluaz baliatuz, Herrizaingo-sailburuari ondorengo galdera aurkezten dio, Erakunde eta Herrizaingoko Legebiltzar Batzordean ahoz erantzuna izan dadin, irailaren amaieran Donostiako Ertzaintzaren komisaldegian agintaririk ez egoteari buruz.

21. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak elao 1996 4989 M.ª Enriqueta Benito Bengoa, Arabako Foruzaleak Taldeko bozeramaileordea.

22. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak elao 1996 5849 Euskal Irrati Telebista publikoari kontsumitzaile eta erabiltzaileen defentsarako informazio eta prestakuntza programak emititzeko eskatzekoa, Arabako Foruzaleak Legebiltzar Taldeak egina (Tramitera onartzea) (05/11.02.01.0131)

23. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak elao 1996 5849 Eusko Legebiltzarreko Mahaiari Pablo A. Mosquera Mata Arabako Foruzaleak Taldeko bozeramaileak, indarrean dagoen Lege-biltzarraren Araudiaz baliatuz, ohore du ondorengo legez besteko proposamena aurkeztea, osoko bilkuran eztabaidatua izan dadin, Euskal Irrati Telebista publikoari kontsumitzaile eta erabiltzaileen defentsarako informazio eta prestakuntza programak emititzeko eskatzeko.

24. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak elao 1996 5849 Pablo A. Mosquera Mata, Arabako Foruzaleak Taldeko bozeramailea.

25. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak elao 1997 1053 Hezkuntza eta Kulturako Legebiltzar Batzordeko Mahaiak erabaki du onartzea Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburu jaun txit gorena AGERTZEKO ESKEA, Arabako Foruzaleak Legebiltzar Taldeak egina, UPV/EHUren Gasteizko Las Nieves eraikina eraberritzeari buruz sailak dituen iritziaren eta planen berri jakiteko.