XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1969-1990 euskara batua ikerketak lmuj 0091 Hitz latinoen azken s hori (bai nominatiboan, genitiboan, akusatiboan, bai neutro singularrean, eta bai askozko maskulino/femeninoan) euskaraz igurzkaria bihurtzen da, halanola, martiTZ-en (lat. martis), gorpuTZ lat. corpus/opuTZ lat. opus, eta, agian ere, lapiTZ/pizarra lat. lapis, eta maiaTZ- c. lat. maias kasutan (azken hau erromanikoko mayas-etik ez baldin badator, behintzat) (229)K. Mitxelenak dio: BAP 7.581-82.

2. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. irigoien 00178 XVIII mendean, esaterako, Iruiñean euskal liburuak argitaratzen ziren eta hala ipintzen zuten sarreran, baina artikulua kendurik lekuzko genitiboa behar zenean Iruñeco egiten zen.

3. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak e. etxezarreta 0204 Formazko berdintasunak jatorrizko textuari begiratzen dio eta hura hitzez hitz itzultzeari; horretarako erregela sinplea eta zehatza erabiltzen du: ahal dela, aditza aditzez itzuli behar da, izena izenez, adjetiboa adjetiboz, izenordea izenordez, genitiboa genitiboz, e. a.; esaldiak jatorrizko hizkuntzan diren bezala gorde behar dira itzulpenean ere; hiztegiaren berdintasunari eutsi behar zaio, baita hitzak adiera figuratuan erabiliak daudenean ere; esaerak eta modismoak ere hitzez hitz itzuli behar dira eta ez esanahiari begira...

4. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0011 Berriz ere gogoratuz hona hemen Izen berezien deklinabidekera: Kont. amaituak / Bok. amaituak / Nominatiboa / Ergatiboa / Datiboa / Genitiboa / Komitatiboa / Instrumentala / Genitibo TD./ Inesiboa / Adlatiboa / Ablatiboa / Partitiboa.

5. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0012 Lehenengo -E- hori bizkaieraz ezagutu izan den -EN geneitibo">genitibo zaharrena -N galduta.

6. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0012 Hortaz, deklinabide zaharrak, R. Lafonen ustez, eskema hau izango zuen gutxi gora bera: Nominatiboa / Ergatiboa / Datiboa / Genitiboa / oraintsuago / Instrumentala / Inesiboa / adlatiboa / Partitibo-ablatiboa .

7. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0012 Kasuok hauek dira: Toki-denborazko genitiboa (-KO); komitatiboa (-e-KIN); Ablatiboa (-TIK) eta inesiboa (-N).

8. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0015 Bonapartek Irun aldean batu zituen: gizonAKEN genitiborako eta gizonAKI datiborako.

9. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0022 Hain zuzen ere genitiboan, instrumentalean eta komitatiboan sartzen den -E- pluralgile honek tokizko kasuetako -ETA-ren -E- honi ere plural kutsua ematen dio, eta berez galdu behar zuen bokal ondoetan ere tinko jarraierazten dio, horrela -ETA- pluralerako, ta -TA- mugagabeetarako bereiztuz.

10. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0022 Bestalde, genitiboko -E- dela eta, Bizkaiko genitibo zaharra, -AEN, zer?.

11. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0027 Genitibo toki-denborazkoa.

12. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0028 Genitibo edutezkoaren gainean eraikitzen da.

13. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0028 Bizidun nahiz bizigabekoekin erabilten da, genitibo edutezkoarekin egin ohi den bezala.

14. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0028 Inesiboa
-N: ; -TAN: .
a) Kasu honetako marka zehatza -N da, baina bizidunetan -GAN- ipinten da genitibo edutezko ta desinentziaren tartean: AmaREN-GAN-dik, etab.

15. 1991> euskara batua ikasliburuak eutsi/1 0147
Absolutua: Iruñea; Donostia
Partitiboa: Iruñerik; Donostiarik
Ergatiboa: Iruñeak; Donostiak
Datiboa: Iruñeari; Donostiari
Inesiboa: Iruñean, Donostian
Leku genitiboa: Iruñeko; Donostiako
Adlatibo soila: Iruñera(t); Donostiara(t)
Hurbiltze adlatiboa: Iruñerantz; Donostiarantz
Muga adlatiboa: Iruñeraino; Donostiaraino
Ablatiboa: Iruñetik; Donostiatik
Genitiboa: Iruñeren; Donostiaren
Soziatiboa: Iruñearekin; Donostiarekin
Instrumentala: Iruñeaz; Donostiaz
Motibatiboa: Iruñea(ren)gatik; Donostia(ren)gatik
Destinatiboa:


16. 1991> euskara batua ikasliburuak eutsi/1 0147 - Genitiboaren gainean eraikia: Iruñearentzat; Iruñearendako; Donostiarentzat; Donostiarendako


17. 1991> euskara batua ikasliburuak a. alberdi 0112 Euskaraz, izenordain indartuen genitiboak diren neure, heure, bere... + burua formula erabiliz osatzen dira.

18. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak palt 1221 Frantsesak erakusten digunez perpaus nagusiaren eta erlatibozkoaren elementuen arteko erlazioa genitiboa denean, bestela esan, erlatiboak genitiboan joan beharko lukeenean, oso gaizki moldatzen garela gaurko euskaldunok.


19. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak palt 1221 Leizarragaren irtenbidea ezin errazagoa da, bestalde: genitiboa erabat isildu.


20. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak palt 1221 Bietan errepikatzen den suiekzionea, edo nahiago bada, hizkuntz erromanikoen kategorietan genitiboan joan behar lukeen erlatiboa, arras isilduz eta beste gabe gainerako elementuak elkartuz, adizkiari erlatibozko -n erantsiz, noski.


21. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a. irigoien 0052 Baina Vulgata-k Non est opus valentibus medicus, sed male habentibus du, eta medicus genitivo kasuan ez dagoenez gero Duvoisin-ek Sendoek ez dute sendakin beharrik, bai ordean eri direnek erara genitivorik gabeko mugagabe absolutuan itzultzen du, sendakin beharrik hautaturik.


22. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a. barreña 0517 Edozelan ere, azpimarragarria iruditzen zaigu, gure datuen arabera behinik behin, genitiboaren birdeklinaketa honetaz genitiboaz berataz batera edo goizago jabetu dela baieztatzea (ikus 3. taula).


23. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a. barreña 0517 Toki-genitiboa, beraz, genitiboa baino beranduago agertzen zaigu haur honi grabaturiko korpusean.


24. 1991> euskara batua saiakera-liburuak jamuj 1030 Horrela, besteak beste, maila adberbioak hain, guziz, txit; ez, ia inoiz, oso izen sintagmaren barnean maiz hartzen duen lekua: ondore guziz gaiztoak (37. or.), toki zeiñ izugarrian (53. or.); norengan saileko kasuak genitiborik gabe eraikiak: gizonak ganako (35. or.); -etatik bat; guzien -enak; horrenbeste bat; zein asko etab. izen sintagmari doazkionetan.


25. 1991> euskara batua saiakera-liburuak e. lopetegi 0243 -ko genitiboa lot dakioke.