XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1900-1939 gipuzkera literatur prosa ldi 0189 Bizidun ibilkorretan gizakia ez-barren mail bat gure nagoa atzemanik dezu ertia.

2. 1900-1939 gipuzkera literatur prosa ldi 0189 Alabaña: are gizakiaren aria ere, jaretasun utsezkoa ezik, erdi oldezko danik badasakegu.

3. 1900-1939 gipuzkera literatur prosa ldi il 0002 Iñoizko Sodoma-Gomorra gaizto aiek gaizkatzeko amar gizaki zintzo bear bezala, euskeraren ez gaizto, baña bai gaixo ta, agian, euskotasunaren gaizkakunderako, IRU MILLA lagun zintzo bear ditugu.

4. 1900-1939 gipuzkera literatur prosa a ardi 0045 Elizaurrea, sagar-urtampecirc;tan sagaztiak alez bezela, gizakiz bete-bete-betea gekusen; eta oro, txilibitariak ere bai, gora begira birloratuak zeuden.

5. 1900-1939 gipuzkera saiakera-artikuluak a lamiak 0114 ¿Ezoteda or laminerrekaren batean, gizakirik bizi ezten basamorturen batean, ezoteda bat edo bestetxo gelditu? Entzule zaituztedanon artean euskalzalerik adinbat mendigoizale ezotezerate? Neronen susmotxo au egiazkoa baldin bada, laminerreka-zale ere egin zaitezte ta orrelako toki bakar biderik ere eztuen batera yoan ta gerritik gora emakume ta gerritik bampecirc;ra arrain den izaki bat ikusi dezazutenean, zatozte neregana berri ori ematera.

6. 1900-1939 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak stpierre gh 1921 0658 Gizaki horren mintzaian ez du nihola ere nahi eskualdun kutsurik ezagutu; hitz batzu baitira, Baigorri, Iliberri eta bertze, eskualdun begitartea daukatenak, dio Philippon-ek ez direla den gutienik ere eskualdun; ez dute beraz deus ikustekorik elgarrekin eskuarak eta iberotarrak; ez dira bat bertzearen seme, ez haurride, ez ahide; erro berezietarik sortuak, bide berezitan dabiltza.

7. 1900-1939 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak stpierre gh 1921 0658 Mintzaiak bezala, gizakiak ere bia dira: .

8. 1940-1968 bizkaiera liturgia emeza 0770 - Gizonaren errukia bere lagun-urkoarentzat da; Jaunaren errukia, barriz, gizaki guztientzat.

9. 1940-1968 bizkaiera liturgia emeza 0770 - Artu egizuz maitekiro, Jauna, oparigaiok, Jon zure autorle santuaren irabaziakaitik; eta Zeugaitik gizaki guztiak maite izanik, biotzez eta egiñez atsegin gakizuzala.

10. 1940-1968 bizkaiera poesia onaind 0146 Ez negarrik geigo zidor egaletan,
Ez geigo gurutzerik orma gerizean.
Ardoa bego, ostera, guztien maiean
Gizakia soin-gogo mozkortu laiñetan.

11. 1940-1968 bizkaiera literatur prosa ker barri ona 0046 Eta sugea basamortuan Moises'ek gora jarri ebanez, Gizasemea be gora jaso bearra da Gurutzeko eriotza jasango dauala adirazten dau, guztiak salbatu daitezan, sinistedun gizaki guztiak Aren bitartez betiko bizitza lortu dagien, iñor bere galtzeke.

12. 1940-1968 bizkaiera literatur prosa ker barri ona 0047 Epaia, barriz, auxe da: lurrera argia etorri da, ta gizakiak Argia baiño illuna maiteago izan dabe, arein egintzak okerrak ziran eta.

13. 1940-1968 bizkaiera saiakera-liburuak j.g. etxebarria 0013 7. Gizakiak oro salbatzeko Jaungoikoak agertu zituanak, betiko oso-osorik eta gizaldi guztiai jarraian emotea erabagi eban.

14. 1940-1968 gipuzkera liturgia or mb 0095 Anaiak: edozein apaizburu, gizartetik artua, Jainkoari dagozkionetan, gizakien alde jarria da, emari ta opari eskeintzeko.

15. 1940-1968 gipuzkera literatur prosa onaind virgil 0215 Au esanaz, bota zun lepotik izur biko txamarra ta bere gorputz lerdena erakutsi zun, ezur gordin, beso giar; gizaki tantai ura zutik; jarri zan ondartzaren erdian.

16. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak jon deunaren iritziz 0012 Zerutik jetxi ta gizakiar bizia damaiona, Jainkoaren ogia da (Jon VI,33).

17. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak mde 0010 Austriar irakasleak eta aren lenengo yarraitzalleek uste zuten baiki beryakintza-petiko ortan beryakintzak bein yakin ta gero aztutakoak zeudela bakarrik; batzuetan on-arau edo gizarte-arauen aurkako ziralako azturik (Freud'en libido edo gizakiko-griña eta Adler'en indarnaikeria.

18. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak mde 0024 Egiari zor bai zaio, gertariok oso bakan agitzen zirala esan bear da, Espiritek zioten baiño askoz bakanago beintzat, eta, agitzekotan, bear zuten or-egon doai berezi bat daukaten gizaki batzuek.

19. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak mde 0024 Gizaki oriei medium esan zioten, a.d. bitartekoa, bizidunen ta ildakoen bitartekoa antza.

20. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak mde 0024 1871-an London Dialectical Society, Sir John Lubbock'en buruzagigopeko Ingles yakintzari-batzak bere txostena agertu zuen spiritismuaren phainomenai buruz: ba da indar bat, zion, gauz astunak ikutu gabe mugierazteko gai dana, ta indar orrek gizaki batzuen or-egoteari darraikio, oraindik ez yakin nola.

21. 1940-1968 gipuzkera saiakera-liburuak smitx unam 0443 Iru arauok gizaki ta gizatalde ta gizatalde bakoitzagan.

22. 1940-1968 gipuzkera saiakera-liburuak biologia 1968 0176 Jakiña dugu karbono-molekula bat estadio osotuago ta aurreratuagoa dala atomo bakarra baiño; baita ere, zelula, konplejoagotze-kontzientziratze parametro huntan bertan, osotuagoa dala molekula bakarra baiño; berdin Metazooa zelulabakarrarekin alderatuta, ta orain, kontuan hartuta, alde batetik, Naturen gertatutako prezedenteak, hots, gu baiño mailla beheragoko abereek sinbiosiarako ta sozializazioarako izan duten joera perfekzio-ezagugarria dala, ta, bestaldetik, gure Gizarte huntan bertan aglutinazio baterako dauden seiñale argi ta garbiak (munduaren limitazioagatikako giza-koaleszentzia, hunek dakarren gen eta kultura konberjentzia), uko eginen ote dugu logikaz elkarganatu ta besteekin batera lanabanaketa bat egitera garamakien joera? Gizaki dintasunaren nehurria ez da indibidualismoa, personalizazioa baizik: Persona kolaboratu egiten duena da Teilhar'entzat.

23. 1940-1968 gipuzkera saiakera-liburuak biologia 1968 0176 Arrisku analogoa dago gure gizartean: gizakia eginbeharrak irentsitako (absorbido por la función) jopu bat bihurtzea.

24. 1940-1968 gipuzkera saiakera-liburuak j. gaztañaga 0070 Onelako gizakiai dagokiena gerorako laga-ta, oraingoan, erria bera aukeratua zalazkoa aztertuko degu.

25. 1940-1968 gipuzkera saiakera-liburuak j. gaztañaga 0172 Orrela, gertaera auek beartzen dute gizakia sinistera, Jainkoak emandako eginkizuna dakarrela mirarigilleak.

26. 1940-1968 lapurtera-nafarrera poesia m. erdozainzi 0440 Besoak zabalik
Begiak argirik
Bihotzetik jelgi,
Burrustan ugari
Jainkozko odolaz
Gizakizko uraz:
Denak Jainkoratu.

27. 1940-1968 lapurtera-nafarrera poesia m. erdozainzi 0441 Kurutzearen oinetan
Belauniko lur hotzean
Eskuak luze luzean
Gizakiak othoitzean.

28. 1940-1968 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... mde 00001 Kalte aundiak egitera utzi ditu ordea, esan delako liberazio hartan, bere adiskide ta aldezleak: orduan 100.000 baino geiago gizakik bizia galdu dute, Alemaniaren edo Vichy'ko gobernuaren alde izan zirelakoan, naiz komunistek sarraskituz, naiz Zuzentzaren iñakin bat ziren Cours de justice izeneko auzitegi alderdikorren epai baten ondorioz: egiazko errizalea izan ba litz eta egiazko zentzu politikorik izan ba lu, bere alegiñak oro egingo zituen De Gaulle'k horrelako erri gudu bat baztertzeko, bainan naiago izan du izu-jaurkera bat izatea Frantzian komunistei gogor egitea baino.

29. 1940-1968 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... jbdei 1963 00001 Eta beaiek gizakiak ziranez, ots, gizaeran pensatzen zutenez, indar-persona oietan ar edo eme kualidadeak ikusten asi ziran.

30. 1969-1990 bizkaiera bertsoak olerti 1980 0112 Gizaki orok bere barruan,
ona ta txarra daroaz
ta igarri barik astiro-astiro
beste mundurantza goaz.

31. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak erlijoeo/3 0046 Gizaki guztiok salbatzera etorri da, gure argi izatera, gu guztiokin sendi eder bat bere babesean egitera.

32. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak f. zubiaga 0109 Gizakien testigutza eta agiriak amaitu direnean, txakurrena asi da.

33. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak i. malax 0059 Gizakion eredu da eta gu argitzen gaituen argia da Jainkoaganako bidean.

34. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0029 Guzti horreengandik bereziki txakurra aitatu behar dogu laguntza abere bezela, bera dalako arlo horretan gizakiari gehien eskaintzen deutsana aurreko multzo horretan.

35. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0029 Beharbada atal honetan gogoratu beharko geunkez, nahiz eta ez izan guztiz hezitako abereak, zirkoetan eta zoologikoetan gizakien kontura eta hesipean bizi diran abereak ere.

36. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0031 - Gizakiak sortzen dauan kutsadureaz ohartu: zabortegiak, hondakinak....

37. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0103 - Badakizu gizakia dala munduko harrapakin handiena?
- Zer egin zeinke zuk abereen alde?.

38. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0121 4. maila honetan gizakien elikagaiataz arduratuko gara.

39. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0121 Baina bada abereen artean jangaiak prestatuta eta hornituta jaten dituan bat: gizakia.

40. 1969-1990 bizkaiera haur-/gazte-literatura f. zubiaga 0087 Ai ene! Izadiko arrigarrietan pinguin txoriak, gizakiok baiño sena andiagoz, erratu gabe alako kantu berezi batez, bikoteak alkar topatzen direla, irakurri dionat zunat, millaka eta millaka batzarrean dagozela.

41. 1969-1990 bizkaiera literatur prosa onaind 0046 Gizakien txarkeriak ez yakuz atsegin: guzurrak, lapurretak, maltzurkeriak (...).

42. 1969-1990 bizkaiera literatur prosa onaind 0232 Nik diñodana beteko-da: Odis jainkotiaren jauregira ba'loake, gizaki arein eskuak aren buru gaiñera botako leukiezan alketx askok ikutuko dabez aren sorbaldak.

43. 1969-1990 bizkaiera literatur prosa j. gorostiza 0075 Hain da bihotzgabea zeruen haserrealdia, hain hauskorra gizakien existentzia! 1457-ko urte dohakabe honen bigarren hilabetean gengozan Heriotza gure ziutateko portuan barneratu jakunean.

44. 1969-1990 bizkaiera saiakera-artikuluak zubk 0019 Ba ekien jakintsuak antxiñetako gizaki ori Asia eta Afrika'n bizi izan zala zortzitik amabost milloe urtien bitartean.

45. 1969-1990 bizkaiera saiakera-artikuluak zubk 0019 Baiña ez ekien ziur zelako izango zan gaurko gizonen aurretiko zan gizaki ori.

46. 1969-1990 bizkaiera saiakera-artikuluak m. olazar 0028 Olako aurrak gizartera ekarri ondoren, alegin aundiak eta trebetasun aundiagaz egin-arren, ez da lortzen eziketearen bidez beste gizaki batzuren maillara jasotea.

47. 1969-1990 bizkaiera saiakera-artikuluak j. zubikarai 0020 Baiña, beste aldetik, arrazoi barik basoa ondatzeak gizakiari onuragarria izan leikion mota asko, batez be landarak, ondatzea dakar.

48. 1969-1990 bizkaiera saiakera-liburuak bizkaiko herri iturriak 0011 Alde batetik hondobako putzuko ur bizigarrien ikuspegia, gizakiak putzu horretara joko dau bere egarria asetzeko: eszenarik adierazgarriena Jesusena da, Samariako emakumearen putzuaren ondoan; bere inguruan antolatuko dau ebanjelioko diskurtso handia: ur Jainkoaren bila joten dauen gizakiaren egarria asetzen dauen ura.

49. 1969-1990 bizkaiera saiakera-liburuak bizkaiko herri iturriak 0011 Lehenengo kasuan gizakiak eskuratzen dauen putzuak konotazino matriarkala, andrazkoarena, daukan unean, bigarrenean, kanpora dariola dagoen iturrian, andrazkoa hurreratuko da bere ontziarekin ur bizigarriaren bila, gizonezkotasunaren konotazino argiarekin.

50. 1969-1990 bizkaiera saiakera-liburuak bizkaiko herri iturriak 0031 Gizarte aurreratuetan gaindituta dago iturria gizakiaren eta animalien behin behineko edateko eta garbitzeko beharrizanak asetzeko pentsatutako egituratzat hartzea.

51. 1969-1990 euskara batua antzerkia k. santisteban 0050 Zeusen seme den Dioniso ezagutuko du, jainko legez bete betean jaioa, izugarria oso baina gizakientzat txit goxoa.

52. 1969-1990 euskara batua administrazio-idazkiak arauerab 1988 1479 j) Gizakizko eskuarteen, eta hauek gaitzeko eta hobetzeko alorreko beharrekin zerikusirik duten lanariekiko politikari buruzko oinarrizko irizpideekiko.

53. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak kim/ubi 00394 Glukosa gizakiaren organismoan ugari aurki daitekeen azukre sinple bakarra da; beste karbohidrato guztiak gibelak glukosa bihurtzen bait ditu.

54. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak kim/ubi 00421 Beste batzuk aldiz, ia erabat gizakiaren aktibitatearen emaitza dira.

55. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00044 Humanistikaren arloan ahalegin honen aurka altxatzen ziren ahotsak, esanez gizakiaren bizitza espirituala eta suposatzen dituen fenomenoak ezin direla, bizitza hori hil gabe, azterketa zientifikoaren menpe jarri, eta horren ondorioz, objektuari gure aztermenetik ihes egiten utziz, guztiz apriorizkoak dira, eta ezin diote zientziari ahalegin hori eragotzi (12) Prolegómenos... 21 or..

56. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00067 Mezua ezin du berresan elikadura ikusi ez duen erleak (6) Jose Mª Valverdek, liburu guztiz atsegin eta didaktiko batean, oso argi azaltzen du: Erle batek, bere dantza ezaguna dela eta, komunika lezake... baina ez die besteei halako mezurik igorriko: Sentitzen dut, neskak, baina gaur ez dago ezer eta are gutxiago Gogoratzen al zarete atzokoaz?. Valverderen ustez, mintzaira nagusiki eta naturaren ikuspuntutik luxua da, eta era berean gartzela (gizakia hizkuntzari esker dela gizaki esan eta gero). Aitortu behar dugu gu ere iritzi horri hurbiltzen gatzaizkiola. Ikus La Literatura Montesinos, Barcelona, 1982.

57. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak katekesilagung 0018 - JAINKOAK gizaki guztiak deitzen] ditu, Bere ondoan ZORIONTSU izatera.

58. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak katekesilagung 0018 JAINKOAREN HARRIGARRIAK- Jesusek bere piztuerarekin bizia ematen die gizaki guztiei: Jainkoaren bizia.

59. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak p. zabaleta 0028 Jendeak ere, bere garaiko jendeak, maitatu egiten zuen eta gizakia txalotzen askotan antzeslari baten azpian.

60. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j. altuna 0022 Zikinkeria eta zaborreria dagoen tokitan ugaritzen dira erruz bertako gizakien arriskurako.

61. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak m. murua 0014 8. MAKINAK ETA GIZAKIA 1.2.- Makinaren lana eta errendimendua.

62. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak m. murua 0018 8. MAKINAK ETA GIZAKIA n) Esplika ezazu ziriek (edo falkek) eta torlojuek plano inklinatuarekin duten erlazioa.

63. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0016 Kalitatearen bilaketa da gizakia eta animalia bereiztu dituena, bata bestearengandik izaeraz desberdintzen dituena.

64. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0016 Gizakiak, ordea, zer egiten duen dakiela jokatu nahi luke.

65. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0016 Gizakia, gainera, ez da gauzen ezaguera hutsarekin konformatzen; existitzen edo existitu denaren gain aktuatu egin nahi luke, bere errealitatea eraldatu eta aurrerantza projektatu.

66. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0016 Honelaxe sortuz joan ohi da Huyghe-k ederki asmatuz gizakiaren kalitate-sena deitzen duena.

67. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0016 Honek eraginda idazten du gizakiak artearen historia bere burua gehiagotzeko ekinaldi batean.

68. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0016 Gizakia beti ahaleginduko da berak egindako arte-obran (ontzi, eskultura, pintura nahiz etxe izan) kalitatea lortzen.

69. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0016 Horra hor gizakiaren bereizgarria eta handitasuna.

70. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0014 A) CROMAGNON GIZAKIA Garaiera handikoa da Cromagnon gizakia.

71. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0014 Badirudi, cromagnon arrazako gizakiak, beste inork baino hedapen gehiago ukan zuela Europako hegomendebaldean, Pirene inguruko lurraldeetan bereziki.

72. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0014 CROMAGNON GIZAKIA EUSKAL GIZAKIAREN BILAKAPIDEAN (Ik. Lehen E. Herria, J. Altuna).

73. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0014 Erdi paleolitos haroko gizon baten besahezur bat, hots, duela 50.000 urte inguruko gizakiarena; baita ere aurkitu ditugu garai honetako beste giza haztarna batzuk ere: Arrasaten, eta orain lanean ari naizen lekuan ere, Diman, Bizkaian.

74. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak natur/8 0038 Oreka gordetzea garrantzizko funtzioa da gizakiarentzako.

75. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0130 Hiri gehienak plangintza orokor baten beharrean daude eta hori hiritar guztien eginkizun ezinbestekoa dela esan behar da: hiritarrak berak eginkizun horretan parte hartzen ez badu nekez puskatuko da gizakia isolatzera heldu den hiriarekin; guztiok komunikazio-toki nahi genukeen hiria berreraikitzeko hiritar guztien elkar lana behar dugu.

76. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0036 Aldi honetarako, Euskal Herriko mapa kronologikoa itxuratuta dagoela esan daiteke: - Santimamiñeko taldea: bai Santimamiñe eta Urtiagako maila eneolitikoetan, nola Aralar, Haizkorri eta Urbasako trikuharrietan aurkituriko giza haztarnak, orduan euskal mendietan bizi zen gizakia gaurkoa bezelakoa zela erakusten dute.

77. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0098 Hona horretarako elementu eta bitartekoak: - Gizakiak: emigrazioko jendea.

78. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak elhuyar 0027 Konturatuko zarenez 20 mende igaro zuen gizakiak eguzkia eta planeten higidura zehazteko.

79. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak elhuyar 0213 Esan beharra dago, bestalde, zenbait animaliak hobe lukeela maiztasun horiek ez entzutea, zeren gizaki gaiztook asmatuak bait ditugu arratoiak uxatzeko hauen belarriarentzat mingarriak diren ultrasoinuak sortzen dituzten aparatuak.

80. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak f. rodriguez 0019 Askotan gizakia bera izan daitekeen kultur eremu bakartzat jotzen omen da eta ondorioz desarroilo teorikoa erabat laburra geratzen zaigu.

81. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak f. rodriguez 0151 Haren ustez, zientziaren betebeharra, nitasunetik errealitatea ondorioztatzea zen; errealitatea derrigorrez gizonarengandik izan da sortua, gizakiak bere burua beste gizakiengandik aldentzen duena zer den ezagutu behar duela, alegia, horrela, gizadia gizaki bakar bat bezala ager dadin.

82. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak f. rodriguez 0151 Beraz, jakintsuaren lana gizaki guztien ahaleginak bateratzea da.

83. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0029 Beraz, gizakien odolaren berezitasunak sailketa bat egiteko oinarri egokia dira.

84. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0038 Ehizea eta fruitu bilketa dira gizaki honen lanik garrantzitsuenak, Lehen Paleolitos Haroan izan zen bezala: baiezpen hau frogatzen duten lekukoak gizonaren bizitegietan aurkitu animalia hondakinak dira: Pirene mendien eta inguruko lurraldeetan ziren errinozerontea, basazezena, zaldia, errenoa, oreina, orkatza eta beste animalia batzuk osatzen dute ekonomiaren lehenkaia.

85. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0049 Horrela, gizaki paleolitikoaren funtsezko bizimoldeak, ehizeak halegia, ekonomia determinatzen du: eta, honekin batera, giza egitura, teknika, Artegintza, Erlijioa, Magia eta Etika.

86. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0111 Gisa honetako gizartean, esklabu bat produzioko tresna da, ez gizaki eta eskubidedun norbait.

87. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak oihenart taldea 0131 Erromak, K.a. VIII. mendetik hasita I. menderarte konkista handiak (italiar penintsula, Kartago barne, iparralde guztia, eta Mediterraneo ekialde eta Greziako erresumak, Hispania eta Galia......) burutu zituen eta zernahi ondasun (lurralde, meategi, oihan eta gizakiak) metatu.

88. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0013 I. GIZAKIAREN SORRERA.

89. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0013 Historiaurreaz ihardutean, gizakiaren jaiotza eta beronen lehen urratsak dira gure azterkizun behinenak.

90. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0013 Baina ikerketa horrek bi alde desberdin izan ditzake: 1. Lehenengo ikuspegiak, biologiatik begiratzen dio gizakiari, azterketa horretan gainerako izaki bizidun guztiekin darabiltzan arau zientifiko berak erabiliz.

91. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0013 2. Bigarren ikuspegiak, antropologiatik, begiratzen du Historiaurreko gizakia, hau da, kulturaren sortzaile bezala ikusten du gizakia.

92. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0028 Beste batzuek diotenez, ordea, gizaki Cro-Magnondarrak, egungo artistaren antzera, bere sinesmen, erritu eta jokaerak adierazteko bidetzat hartzen zuen artea, egotzi zaion izaera magiko hori alde batera utziaz.

93. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0078 India-n, filosofiak eta erlijioak elkarren gain eta ondoan garatu dira: hinduismoa, budismoa... Oro har, honelatsu laburbildu ohi da hango pentsamolde hain ezberdinen jitea, batez ere Mendebaldekoarekin kontrajartzen denean: etsipena eta egonarria dira gizakiaren askapenera iristeko bidea; etsipen osoa irabazteko (= nirvana) egiten dira otoitz, sakrifizio, penitentzia eta gainerako erlijio-ospakizunak.

94. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0108 Hauek, gehienetan, gai mitologikoetan dute beren etorria, goi-hatsa; hala ere, gizakiaren gisara moldatuak daude, horietan ere gizatasunak agintzen du.

95. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0108 Eta alderantziz ere gertatzen zen: gizakia eskultur gaitzat hartzen zenean halako ideialtasun batez itxuraldatua ematen zen, edertasun ideialez jasoa, baina neurritasun hura baztertu gabe noski.

96. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0108 Fidia, Polikleto eta Miron-en kanonak (neurri-arauak) gizakiaren ideialtasun amestu haren adierazpenak baizik ez dira.

97. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak x. arregi 0152 Baina badira beste produktu batzuk kontsumitu edo erabili aurretik gizakiak landu egin behar izaten dituenak: konparazio baterako, arotzak zuhaitzen zura landu egin behar izaten du mahai edota aulki bihurtzeko.

98. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 Gizakiak, lan edo funtzio konplexuak egin behar dituztenean, batzen diren bezala, zelulak ez daude beti banako soil bezala, hau da, zelula bakarrak bezala, baizik eta beren artean elkartu egiten dira, batera funtzionatuz, osotasun bat eratu arte: izaki zelulanitza.

99. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak nz/bbb1 0023 Zelulabakarretik zelulanitzera iragatea oso konplexua izan zen eta gizakiak ezin izan du osoki birreraiki.

100. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak natur/6 0128 Gizakia behin lurralde konkretuetan finkatzen hasi zenez geroztik, lurra lantzeari ekin zion, zeren, horrela, ehizako elikagaiez gainera beste janari osagarriak lortzen bait zituen.

101. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak natur/6 0128 Hasiera batean gizakiak berak egiten zuen lur-langintza, bere eskuez baliatuz.

102. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak natur/6 0128 Gaur egun, piska bat konturatzen bazara, apenas egiten duen gizakiak lan fisikorik, eta bien bitartean askoz ere gehiago produzitzen du asmatu dituen baliabide mekaniko guzti horiei esker.

103. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak elhuyar 0011 Gizakiak, bere bizitzan zehar, behar asko sentitzen du: jan, lo egin, jantzi, ikasi, etab.; honengatik, nahiz eta beharrak nahiko erlatiboak izan, bizitzeko eta bere burua hobetzeko behar hauek asetzen saiatzen da.

104. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak elhuyar 0011 Gizakiak zerbaiten falta sentitzen duenean eta hutsune hori betetzeko nahia adierazten duenean, gizaki honengan beharra sortu dela esan dezakegu.

105. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak elhuyar 0011 Gizakiaz gainera, gizartea ere, eta gizartearen azpian dagoen produkzio-modua, burutan eduki behar dugu, beharrizan horiek nolakoak diren eta norainokoak diren moldatzen bait ditu gizarte berak.

106. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak zibilizazioa 0005 Okelaren zaletasunak bereizten du gizakia, beste primateetatik, gorilak adibidez fruituz alimentatzen dira gehien bat.

107. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak zibilizazioa 0005 Honek, zera adierazten digu: aldi honetako gizakiak harremanetarako nolabaiteko hizkuntza bazuela, eta, bestalde, familia baino handiagoko taldez osaturiko gizarte bat ezagutzen zutela.

108. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak zientzia eta teknika 1986 0087 Gizakia ere, ikuspuntu horretatik begiratuta, puzzle handi horretako pieza bat besterik ez da eta bere iharduerak ondorio onak ala txarrak izan ditzake bere elikagaia lortzeko erabili behar dituen lorzoru eta animaliengan.

109. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak zipristin/6 0085 Baina ba al zenekien edota burutik pasa al zitzaizun inoiz gizaki horiek euskaldunak izan zitezkeela? Bada, halaxe da.

110. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0048 - Azkenik, inguratzen duen munduarekiko desegokitasunaren bakardadeak eta libertatearen larriminak gizakiari sortzen dizkioten sentimenduen inguruko gogoeta sakona bideratu beharko da.

111. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0048 Ikasgai honetan puntu hau sakondu nahi genuke: ea gizakia beste animali espezietatik zertan bereizten den eta zertan ez.

112. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0162 Azturak, afektu-egoerak eta gizakiaren motibazio bereziak ere nahimenaren barnean agertzen dute beren indarra.

113. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0162 Kontzientzia honek ematen dio gizakiari kanpotiko eta barnetiko motibazio guztiak kontrolatzeko ahalmena: pentsamendutik harantz doazen helburutara jotzeko ahalmena.

114. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0162 Nahimena pertsona osoaren ahalmena da, hau da, gizaki bakoitzak dituen motibazio guztien sintesi bat.

115. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0162 Gizakiak sintesi hau lortzen duenean, badaki zer nahi duen; sintesi hori lortzen ez duenean, ez daki zer nahi duen.

116. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0258 Eta bere arazo nagusiena hauxe: nola lor gizakiaren betea?.

117. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0026 Hona hemen aipatuenak: Aintzinate klasikoaren birpiztea (humanistek horrela proposatzen zuten); ideia eta sinesmenen krisia: erreforma, kontraerreforma edo, hitz batez esateko, erlijio-burrukak; aurkikuntza berriak geografian, merkatal eta zientzi arloetan; munduari eta gizakiari buruzko ikusmolde berriak: gizakiaren aurkikuntza, berau izaki autonomo eta aske gisa gogoematen den aldetik; estatuaren ikusmolde berria, estatua artelantzat hartuz; orduan ematen da, baita ere, herexeen erretzea eta filosofo zein zientzilarien zapalkuntza etab.

118. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0182 Erdi Aroko gizakiak, bere zorionerako eta gizartearen ordenu zuzenerako errebelazioaren argian sinesten zuen bezala eta, ondorioz, bere buruaren gainetik Autoritateak, eliztarrak nahiz zibilak, (jainkozko ordenu baten arabera) onartu zituen bezala, ilustratuak bere arrazoimenaren argian sinestuko du, gizona bere betetasunera eta nagusitasunera gidatzeko, aurrerapena oinarritzeko eta aitzinarazteko.

119. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0182 Gizakia eta beronen lanak bilakatuko dira pentsamenduaren lehen objektu (Ilustrazioa antropozentrikoa da): gizakia eta natura, naturaren barruan gizakia, gizakiarentzat natura.

120. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0029 Geure munduaz eta, hain zuzen, gizakiaz daukagun ikuspegia ere erabat aldatuko zaigu.

121. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0029 Baina, harez geroztik, gizakia benetan bere ingurunean kokatua geratzen da, bizidunen batasunaren partaide da eta historia berri baten jabe bihurtzen da.

122. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0120 Lehenengoa duintasunaren morala da, gizakia goraipatzen duena; bigarrena egungo morala da, Nietzsche-k sarritan moraltsua deitzen duena eta, beraz, ezeztatu behar dena.

123. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0179 Gizakiak askatuak dira munduari buruz.

124. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0179 Aberea bere inguruneari egokitzen zaio, gizakia, aldiz, izadiari nagusitzen zaio, berau zientzietan aztertuz, lanaren bidez antolatuz, jateko eta indar gisa baliatuz.

125. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0179 Gizakia berak duen xedea besterik ez da.

126. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. antiguedad 0305 Gizakiak naturako errekurtsoak (ura, esaterako) bere onuraz erabili nahi izan zituen uneantxe hasten da izenik gabeko geomorfologia antzeko zerbait lantzen.

127. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. antiguedad 0305 Geroztik konturatuko ziren gizakiak erliebearen dinamismoaz: paisaiaren elementuak (mendiak, ibarrak...) ez ziren egoera estatikoan, dinamikoan baizik; moldatuz zihoazen kanpoko indarren eraginez (ura, haizea, klima...).

128. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. antiguedad 0547 Gizakiak bere onurako erabiltzen duen edozein gai lurtar.

129. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. antiguedad 0547 Hau honela, naturako gai batek gizakiarentzat interes eta balioa daukan momentuantxe hasten da gai hori baliakizuna izaten.

130. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. antiguedad 0547 Gizakiak bere onurako erabiltzen dituen gaiak ezin ditu edonondik atera, non eta zenbat dauden jakin arren.

131. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0132 Aurreko belaunaldien erlijio-fedearen ordez, gizaki modernoak zientzian fede berri bat behar du, zioen Comte-k.

132. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0410 Areago oraindik, K.a. 6000. urteko gizakiaz ari bagara, ezin dugu esan, aipatu gizaki hori artean arraza beltzekoa zenik.

133. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0666 Baina Historian sakondu ahala ikusi eta ikasi, munduko indarrak eta lege historikoak geroz eta arau formalago bihurtuko dira, gizakiaren iharduna kontzienteago eta era planeatuagoan zuzentzeko.

134. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak uzei 0666 Gizakia atomoaren indarraz jabetu denetik (1945), zientziak ekarri duen ezagumendu honen erantzukizuna nork eta nola administratu, da gizadiaren hil-ala-bizizko arazo ideologiko eta politiko larri eta astunena.

135. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak gizartea/oho 0091 Eskuak izan dira gizakiaren lan iraunkorraren tresna.

136. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak gizartea/oho 0091 Badira, baita ere, gizakiaren sendimenduak adierazten dakitelako.

137. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak naturz/oho 0065 Zer ematen digu? Gizakiak arraza hautatuetako oiloak hazten ditu bordetan.

138. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak naturz/oho 0065 Zertarako erabiltzen ditu gizakiak oiloak ematen dizkigun produktuak?.

139. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak anai elkarte bat 0082 - Ezkontza sakramentuan Eliza gizakientzat salbamen egiten da haien maitasuna bedeinkatzean eta laguntzean.

140. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak anai elkarte bat 0082 Jainkoa eta gizakiaren arteko topaketa sinbolizatzen du.

141. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak fisika 1990 0028 Ba, gizakiaren erreakzio-denbora, erreflexuen arintasuna.

142. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak fisika 1990 0087 Gizakien energi iturri desberdinak.

143. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0075 Hegazti harrapakarien begiak gizakienak baino luzeago ikusten du.

144. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0140 Milioika pertsonak segitu zuten harrituta telebistaz lehen gizakiaren ibilera geldoa ilargi mitikoaren zolu hautsez betearen gainean.

145. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak kuxkux/6 0129 130. or.ko mapak agertuko digu hori eta ondoren datozen ariketen bidez ezagutuko ditugu zein eratara eta zein lekutan lantzen diren gizakiarentzat hain garrantzitsuak diren landare hauek.

146. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.c. alonso 0047 - Askatasun hori ez zela israeldarrentzat bakarrik, gizaki guztientzat baizik.

147. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.c. alonso 0059 Hark, barrutik antsia eginez, honela esan zien: Zer ari da gizaki hau, ezaugarri eske?....

148. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.c. alonso 0059 Topaketa basamortuan izan da (Jainkoa eta gizakiaren topaketa) eta borroka gaitz-boterea (Satanas) eta mesiaren artean.

149. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.c. alonso 0085 Jainkoa ez da Gizakiak egindako idoloa.

150. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.c. alonso 0085 - Gizakiak bilatzen duen Jainkoa.

151. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.c. alonso 0085 Kreazio ekintzetan gizakiak Jainkoa ikus dezake.

152. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.c. alonso 0085 Nola ulertzen zuten Jainko eta gizakien arteko harremana?.

153. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.c. alonso 0085 - Jainkoa gure historian eta gizakiaren historian zehar agertzen da.

154. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0070 Batzuek, ba, izateak berariz dakarren errotiko larrimina nabarmenago ipintzen dute, Gizakia bakoitzaren odol izakerak edo eiteak hortara bultzatzen duelako.

155. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0070 Horrenbeste kristautasunak ekarri duela, egiz, uste izan arren, halere, geroago esan dugunez, zenbait filosofo beste honelako irizpideari areago atxikitzen zaizkio: Gizakiaren izatea Jainko ahaltsuaren atzamarretatik zeharo isegita arkitzen dela, alegia.

156. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0070 Kierkegaard: Jatorrizko Izua Gizakiaren jatorrizko izua gehienik aztertu ta erabili izan duena, bere idazlanetan heiagora auhengarriena jalkitzen duena, Kierkegaard izan da.

157. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0070 Eta beldurgarrizko hodeietan baizen, ezin da egiz izan kristau den Gizakia.

158. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0125 Egundo maminduko ez den Gizakiaren gogamenak sortutako asmakeri hutsa dirudi Berak.

159. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0125 Gizakiaren ezereza ta hutsa hobeto aztertzen da honela: lehenbizi igazitakorik ezer ez da; datorkena, halaber, oraindik deus ez da; orain izate ba-denari, ostera, izenez deitu uneko, igazi da, ta ezerezean murgiltzen da.

160. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0125 Hitzaren esangura ulerrerazteko hiru maila bereiziko ditugu Gizakiaren moral ihardubidean:
1) estetika edo zentzumen maila,
2) etika edo moral maila ta
3) erlijio maila.

161. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0179 Gizakiaren zorabila da.

162. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0235 Auzi honen erabidea ez da, Sartre`ren irizpidez, gizabakoitzak duen konortearen eremu mugatuan akitzen, beste Gizakiengandik isegitako jakingarria da-eta.

163. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0235 Zera esan gura du Sartre`k: nik ez dut neure bururik ziurki ta osorik hautematen, beste Gizakieri buruz naizelakoan baizen.

164. 1969-1990 euskara batua ikerketak gbarand gauzaki 0235 Ta beste Gizaki hook ere, batipat, beuren bururik ez dute hautematen Ni-Neu`ri buruz diralakoan ezik.

165. 1969-1990 euskara batua ikerketak elhuyar 0024 Gizakiok mila edo bostehun urtetako bizia bagenu, lurralde latineztatu eta gaztelaniaztatutako euskal gizonaren memorian gordeko zen hau dena; historia zintzo erakutsi izan baligute, orobat, memoria hori eskolatik zetorkigukeen; baina zintzotasun historikoa ez da eskolara ere iritsi, eta hori larria da.

166. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura k. navarro 0028 Ura eta gizakia Urari buruzko gauza ugari ikasi du gizakiak.

167. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura m. altuna 0114 Bukaezinezkoa zirudien proba ilara haren ondoren, norbaitek gogorarazi zuen: - Eta momentu batean ondorioen ehun eta berrogeitamarrak GHA-ra jotzen badu, Gizakiarentzat Hurreko Arriskua, pazientea likidatu eta ZDLI-ren presazko zabalkuntza, Zakurren Deusezketa Lege Internazionala.

168. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura j.m. irigoien 0020 Esaten ari nintzen bezala jarraitu zuen erraldoiak, leka-gizaki bakoitzak bere zapore berezia du.

169. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura j.m. irigoien 0020 - Gizakiak argiak zirela uste ez nuen ba! Baina zure burua hutsik dago, saski hutsaren hutsa baino hutsago .

170. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura j.m. irigoien 0020 Leka-gizakien zaporeaz ari ginen, eta gai hori oso interesgarria zen, ezta? Leka-gizakia ez da barazki mota bat gainera!.

171. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura j.m. irigoien 0020 - Leka-gizakia ez ordea, ez horixe! bereari eutsi zion erraldoiak.

172. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura j.m. irigoien 0020 - Izan ere leka-gizakiak bi hanka didu, eta barazkiek, berriz, ez dude hankarik ".

173. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura j.m. irigoien 0020 Leka-gizakiak milioika eta bilioika zapore desberdin izan ditzake jarraitu zuen erraldoiak .

174. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura j.m. irigoien 0036 Ametsek jarraitu zuen burrun-burrun gozoa egiten dude gauez airean igeri dabiltzanean, baina burrun-hots horiek apenas duden indarrik eta horregatik leka-gizakiek ezin dude horrelakorik entzun .

175. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura j.m. irigoien 0050 Leka-gizakiren bat ostu eta hona egarri zenuelakoan nago eta hementxe daukazula, jostailu bat bezala.

176. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura i. urbieta 0032 - Eta aizkora astinduz agertu zaigun mutur gorri hori, parte honeko gizakia dela derizkiozu? Jesus Maria eta Jose!, gure haurtxo txikia susto batez hiltzeko ere...

177. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura i. mendiguren 0171 Hatzamar zikinek bibolin arrunt bati ateratzen zioten soinua zen, baina gizakia zeruetaraino jaso zezakeen musika bihurtu zen, benetako zoriona adierazten baitzuen.

178. 1969-1990 euskara batua liturgia mintzo eta kantu 1989 0016 Jainko-herriaren otoitza Senideok: Jainkoak gizakiei dien leialtasuna gogoratu digu gaurko bigarren irakurgaiak.

179. 1969-1990 euskara batua liturgia mintzo eta kantu 1989 0004 Liturgiak, egiazkoa izan dadin, gizakia bere osotasunean, hartu behar du.

180. 1969-1990 euskara batua liturgia mintzo eta kantu 1989 0004 Gizakia, ordea, gorputz-espirituaren batasunean osaturiko izakia da.

181. 1969-1990 euskara batua liturgia mintzo eta kantu 1989 0005 Homiliarako argibideak - Lehenengo irakurgaian esan zaigu, Nor eta zer den Abrahanekin ituna egin duen Jainkoa: Naizena naiz... hau da: Zuen artean nagoen eta diharduen Jainko askatzailea naiz, nire itunari tinko eusten diodana, gizakien negar eta garraxiak entzuten ditudana....

182. 1969-1990 euskara batua liturgia mintzo eta kantu 1989 0008 Jesusek ematen duen Espirituak gizaki berri, espiritu, egiten ditu ikasleak: Haragitik haragia jaiotzen den bezala, Espiritutik espiritua (Jn 3, 6).

183. 1969-1990 euskara batua liturgia mintzo eta kantu 1989 0008 Gizakia espiritu bihurtzea Jesus Mesiasen lana izan da: Jainkoaren seme-alaba izateko esbubidea eta ahalmena eman dizkigu bere nekaldi-piztueraz (Jn 1, 12-13).

184. 1969-1990 euskara batua liturgia mintzo eta kantu 1989 0008 Geroztik, bere berezko mugak eta maitatzeko ahalmenik eza gainditzeko gauza da gizakia.

185. 1969-1990 euskara batua liturgia mintzo eta kantu 1989 0008 Ikasleen eskaintzaren aurrean gizaki bakoitzari dagokio aukera egitea: gizakiaren alde jartzea edo gizakia lotzen eta ondatzen duten bidegabekerien alde jartzea.

186. 1969-1990 euskara batua liturgia mintzo eta kantu 1989 0010 Triste, bizirik gabe, barrutik errea... horrela ageri da gure gizakia.

187. 1969-1990 euskara batua liturgia d. amundarain 0007 d) GIZA-ELKARTASUNAREN POTT-EGITEA Gizakia ez diteke bizi bakarrik.

188. 1969-1990 euskara batua liturgia d. amundarain 0007 Gaur inoiz baino gehiago amesten du gizakiak batasun ori.

189. 1969-1990 euskara batua liturgia d. amundarain 0007 Gizakiok, giza-batasuna pott-eginik ikusten dugu.

190. 1969-1990 euskara batua liturgia d. amundarain 0007 e) KOSMOS HORTAZ GIZAKIA JABETZEAK BIETARAKO EDO SENTIDU AMBIGUOA DU Gizakia lurrari itsatsia dago.

191. 1969-1990 euskara batua liturgia d. amundarain 0007 Mundua aldatzen duen neurrian aurreratzen da gizakia (...).

192. 1969-1990 euskara batua liturgia d. amundarain 0011 Horrela, gizakiak nortasun bat ez-ezik, erantzupide bat ere izan dezake: hots, bizitzari erantzun bat eman dezaioke.

193. 1969-1990 euskara batua liturgia d. amundarain 0011 Aurkitu, alegia, ea, ditekean gauza ote duen gizakiak, bere burua prolema, zailtasun eta sufrimen horietatik ateratzea.

194. 1969-1990 euskara batua liturgia d. amundarain 0011 Historia zehar, gizakia galdekizun handi bezala agertzen zaigu, galdegile bezala, erantzun bila, irtenbide baten bila, salbamen bila.

195. 1969-1990 euskara batua liturgia d. amundarain 0011 Primitiboen mitiku hizkeran, erlijio hizkeran, filosofia-metafisika hizkeran, hizkera arruntan... nonahi dugularik ere, gizakia Egia baten bila, Irtenbide baten bila, Esperantza baten bila topatzen dugu.

196. 1969-1990 euskara batua poesia a. arana 0017 Txorien hizkera moeta guztiak dazagutzan
gizaki zorionekoa,
oihartzunaren oihartzuna iturri sortzailea
balitz bezala entzuten duen abere apala,

197. 1969-1990 euskara batua literatur prosa j. intxausti 0014 Estelric, mailorkar idazleak honela esan du: Nere belaunaldiko askorentzat, hil aurretik eta ezagutu gabe ere, ipuin zaharretako gizaki bat zen...... jakitez eta tristuraz betetako gizona...... jatorri madarikatu baten azken kimua.

198. 1969-1990 euskara batua literatur prosa a. erkizia 0034 Nik banekien, oilanda egina bait nintzen ordukoz, banekien, aditzez, nunbaitan etxaldeko abere guztiak elkartu zirela, eta gizakiak etxetik botatzera lortu, alafede! Banekien Inglaterran eman omen zela hori dena, Orwell-ek kontatzen digunez.

199. 1969-1990 euskara batua literatur prosa j.a. irigarai 0080 Amets txar bat? Ja, ja ja...!, ortots bat zirudien abotsez muturretara bota zidan ene aintzinean zegoen gizaki haundi batek.

200. 1969-1990 euskara batua literatur prosa j.a. irigarai 0080 Doikabe pundu beltza bera zen, nahiz eta orai bi gizaki ikusi.

201. 1969-1990 euskara batua literatur prosa j.a. irigarai 0092 Eta nola ematen dira gutariko batek, defenditzean edo beldurrez, gizakiren bat zauritzen edo hiltzen duenean! Eta nola inarrosiko lirateke eransten dut nik baldin eta berak baino izaki indartsuagoak, beste mundu batetik etorriak konparazione, gauza bera egiten asiko balira; josteta gisa gizakiak akabatzen! Zergatik? Galdeginen lukete, zer eskubide duzue gu hiltzeko? Bada, hori gizakiek derabilaten indarrezko joeraren araberako ariketa baizik ez litzateke izanen; berek egiten duten gauza bera litzateke.

202. 1969-1990 euskara batua literatur prosa j.a. irigarai 0092 Beren artean gizakiren batek beste bat hiltzen duenean, teoriz bada ere, zigortua izan ohi da; zenbaitetan hilarazia eta guzti.

203. 1969-1990 euskara batua literatur prosa j.a. irigarai 0092 Hala ere, lehen erran dudan bezala, milloika gizaki dira beren artean hil eta hiltzen dituztenak; batzutan, oraindik orain, alimaleak bait liran, berek erran ohi duten bezala.

204. 1969-1990 euskara batua literatur prosa j.a. irigarai 0106 Eta horrela, zientzilariek bet-betako itzulpena egiten zutela, gorila zaharra keinuzko izkuntzaz solasten asi zen: Bizitza da denok, zuek gizakiak, gu alimaleak, landareak eta gainerakoak lotzen gaituen lokarri anaikorra.

205. 1969-1990 euskara batua literatur prosa h. etxeberria 0014 Gizaki eta gizartearen deusezte basatia ardatz izanik.

206. 1969-1990 euskara batua literatur prosa ipuinak 1986 0064 Goseak eta inpazientziak traditurik, berriro alderatu zitzaizkidanean, ez zuten ezertan ere gizaki baten antzik, eskuak zerura altxatuta hain heiagora izugarriak egiten zituzten.

207. 1969-1990 euskara batua literatur prosa k. santisteban 0069 Baina beharbada gizakia da nahi beste lo egin ezin dezakeen animalia bakarra.

208. 1969-1990 euskara batua literatur prosa j.a. arrieta 0133 Gizakiek, munduko nagusi bat ergelkiro nagi, harroputz edota anker huts ez dela ikusi eta txunditzen direnean, orduantxe jartzen dituzte agerian beren ezkutuko ahuleziarik okerrenak.

209. 1969-1990 euskara batua literatur prosa ibe 0389 Ez bedi inor harro gizakiez, dena zuena da eta: Paulo, Apolo, Pedro, mundua, bizitzea, heriotzea, oraingoa eta gerokoa, dena zuena da.

210. 1969-1990 euskara batua literatur prosa j.a. arrieta 0436 Hemen gaude, nire gizakiak eta biok.

211. 1969-1990 euskara batua literatur prosa x. amuriza 0313 Argitasun ohigabe hau aurreko mende guztietako gizaki guztien hezurren zuritasuna dela uste dut.

212. 1969-1990 euskara batua literatur prosa i. borda 0026 Eta aski kario ordaintzeko prest diren gizakiak, hegazkin supersonikoz honaratzeko....

213. 1969-1990 euskara batua literatur prosa a. gorrotxategi 0109 Gizaki izate honen ardurarik galduenetariko bat Naturaren beste zatitxo bat garela gogoratzea bait dugu.

214. 1969-1990 euskara batua literatur prosa a. gorrotxategi 0121 Eroa ez bazaude berehala erotzen zaituzte, eta eroa izanik besteak erotzen dituzu... beraz, ero maila txikiena bada ere, behar duzu gainontzeko gizakiekin erlazionatu ahal izateko....

215. 1969-1990 euskara batua literatur prosa a. gorrotxategi 0124
Gizakiok, animalien antzera
laztanduak izatea beharrezkoa dugu.

216. 1969-1990 euskara batua literatur prosa i. m. de lezea 0007 Behin baten zurrumurru beldurgarri bat zabaldu zen herrialdean eta jendeak hala esaten zuen beldurrak aidean, zazpi urtetako aldia zazpi bider igaro ondoren, Hiriburuko herensugea bere leizetik irten zela eta bidean harrapatzen zuen guztia suntsitzen ari zela, berdin etxeak eta soroak, nola animaliak hala gizakiak.

217. 1969-1990 euskara batua literatur prosa s. aizarna 0031 Gogoratu zuen nola bere liburu batean, hainbeste mamu ikaragarriren berria emandako Lovecraftek idazle harrigarriak, idazten zituen, baita ere, gizaki extraino baten gorabeherak.

218. 1969-1990 euskara batua literatur prosa s. aizarna 0031 Hura ere lurpe-kontuko ipui beldurgarri bat zenez, Lovecraftek ikusi eta idatzitakoak, kea eta beroa lagun zituelarik, behera eta behera jarraituaz ikusirik zituen, eta han aurkitu zituen gizaki haren jendeak, gurutze-antza zutenak ziren....

219. 1969-1990 euskara batua literatur prosa i. bernaola 0093 Eta gizakiaren siratsa menperatzen duten gizakiak, gizakiaren ahulezia gainditzeko gai direla ulertu nuen.

220. 1969-1990 euskara batua literatur prosa i. bernaola 0105 Eta gogorarazi, pilatu eta berriro gizakiengan isladatu genuen.

221. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak e. muxika 0058 Nahiz gizakiok hain konplejuak izan, halere, maitasun oro batera datorren zerbait positiborik aurkitzen da: - atsegin zakizkit esateraino piskanaka konkretatuaz joan den seksoen elkarrengana erakartze hori, bere indarrean adierazten eta osotzen du.

222. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. sagarna 0064 Gizakiok orain arte kontsumitu dugun ia energia guztia eguzkitik etorri zaigu noski.

223. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak p. arregi 0074 Kalitateaz zerbait esan nahi badugu, azpimarka dezagun gure ikuspuntua gizaki guztien berdintasunean finkatzen dela.

224. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak g. nazabal 0009 Aipatu ekintzok ezin daitezke bakarka burutu; Gizarte osoaren kontzepzioaren baitan izango dira posible, gizakiaren eta honen inguruaren arteko oreka lortzeko oinarri bezala.

225. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak r. manjon 0009 Izugarrizko transformazioak, gerlak, ideologia zapaltzaile eta salbatzaile guztien zapuzketak ikusi ditu gizaki ezkor-sinesgogorrak, aldakuntza nagusienetariko bat pentsamolde berriaren exozentrismoa delarik; izan ere, gaurko denboretan unibertsoaren erdia hutsik dago, eta gizona bera ere, Berpizkundetik aurrera Jainkozentrismoaren ondoren munduaren ardatzaz jabetu zen berbera, sistemaren elementu bilakatu da (Estrukturalismoaren eragina har bedi kontutan): Eta hasieran egitura zen.

226. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak r. manjon 0009 Sistemaren nagusigo honekin batera, gizakia sozializatuago agertzen da (Ez dihardugu sozialismoaz), estatuak, interesak, gustoak, gogoak... elkarren artekoa den guztiaren menpean, alegia; taldea gizabakanari erabat nagusitu bidean gabiltzake, antza.

227. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak jaunaren deia 1970 0083 Il egin ote da Jainkoa? galdetzen dute gaurko gizaki askok.

228. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak jaunaren deia 1970 0083 Baita ere Kristok Bere Espirituaz indartu ditun Elizak eta gizaki berriak, Aitaren agertzaille izan behar dute munduan.

229. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. apaolaza 0101 Baina Jainkoak eguneroko gertakizunetan agertzera eman dezake Bere santutasuna, au da, guzien gaindiko Bere aunditasuna, Bere asmo, ahalmen eta izate arrigarria, eta orrela aintzatua izan diteke: gizakiek eta izadi osoak goresten dutelarik.

230. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. apaolaza 0101 Orregatik, Jainkoaren SANTU IZATE au, bi eratara gertatu diteke: bat, Jainkoak berak eratuta; eta bestea, gizakieri esker.

231. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. apaolaza 0101 Gizakien bizi makurrak narriotu edo likistu dezake Jainkoaren izena, Jainko-erria osotzen dutenek Jainkoaren izen onaren erantzukizuna berekin bait dute.

232. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. apaolaza 0101 Beraz, gizakiaren jokabideak santutu dezake Jainkoaren izena, Jainkoa goratuz, Aren esana eginaz, Ari gurtza emanaz, Ituna beteaz.

233. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. apaolaza 0103 Jainkoak guregan santu egin du Bere izena, guk ere besteengan egin dezagun (Mat 5,15; Jo15,8) (26) Eliz-gurasoek alderdi au sarri ikutu dute. Ikus adibidez Tertuliano-k diona: Santu izan bedi zure izena esatean, guregan santu izan dedila eskatzen diogu, Berarengan gaudelarik... baina baita ere, gizaki guziengan santu izan dedila (H. HAMMAN, gorago aipatutako liburuan 22 orr.).

234. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. apaolaza 0103 Kristo-k Aitaren aintzaren bila eta gizakienganako zeukan lehia kristauak berritzen du eskari au egitean: Zure izena ezaguerazi diet eta ezagueraziko, Zuk didazun maitasuna aiengan egon dedin, eta Ni aiengan (Jo 17,20).

235. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. apaolaza 0105 Paulo donea dala uste dut itz onen mamia argienik eman diguna: (Jainkoak) gizaki guziak salbatzea eta egiaren ezaguerara irixtea nahi du (1 Tim 2,4).

236. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. apaolaza 0105 Eta gizaki guzien salbamen au, Jainkoaren asmo maitekor errukitsuari (eudokia) zor diogu: Bedeinkatua izan bedi... Jesukristo gure Jaunaren Jainko eta Aita.

237. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak jaunaren deia 1973 0193 Gaurko egunean garrantzi bereizi bat artu dute gai auek, batez ere gizakiaren eta itzkeraren jakintzaen artean.

238. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak jaunaren deia 1973 0193 Gure artean gaurko gizakiak beste begi batzukin begiratzen diete, esaterako, antzinako gurasoak utzi dizkiguten fedearen formulei; gaur biblia ez da irakurtzen orain urte batzuk irakurtzen zan bezela.

239. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak vill 0304 Gizaki aldetik nolakoa zen Juan Mateo de Zavala?.

240. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak b. urkizu 0052 Joera komunikatiboa, ordea, erabat da behabiorista: gizakiak besterekin komunikatzeko erabiltzen du hizkuntza, agindu, eztabaidatu, gertaerak azaldu eta abarretarako.

241. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak b. urkizu 0064 Gizakia zahartzen ari den neurrian, ahozko informazioa jasotzeko gaitasuna gutxitu egiten zaio.

242. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak zutabe 1985 0220 Dena den, bata ala bestea derrigorrean aukeratu behar baldin banu, nik gizakia prestatzeari emango nioke lehentasuna.

243. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. sarriegi 0080 Milioika urte iragan ondoren eta ordurako jadanik gizakia lurralde hauetan bizi zelarik, klima hoztu egin zen, mendiak izotz eta elurrez estali ziren eta itsasoa gune on bat barneratu egin zen.

244. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. sarriegi 0080 Une honetan eta antzina ugaria zen ehizaren eskasia dela bide haitzuloetako gizakia, gure urruneko arbasoa, itsas-animaliak kontsumatzen hasten da eta marisko-bilatzaile lehenago bilakatzen da nekazari baino.

245. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak azurm 0280 Arrazoimena beti arrazoimenaren berdina dela eta legeek ere leku guztietan berdinak eta gizaki guztiek anaiak izan behar dutela, postulatuko da: XVIII. mendean topiko bilakatu da Europar errepublikaz mintzatzea (un Etat composé de plusieurs provinces bait da Europa Montesquieu-rentzat), betiereko bakeaz tratatu mordoa publikatuko da orobat (Abbé de saint-Pierre, Rousseau, Kant), Estatu-nobela utopikoak modan jarriko dira.

246. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak azurm 0280 Kosmos guztia mekanismo konplexu baina perfektutzat joz eta gizakia bera, azken finean, makina baten gisako hartuz, ordena kosmikoaren legeak ikertzen ahalegindu da, gizakiarenak eta gizartearenak ere esplikazio mekanikoa daukatelakoan eta, erreforma sozial eta politiko-ekonomiko razionalen bidez, gizarte zoriontsua eta betiereko bakea lor daitezkeelakoan.

247. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak jesusen jarraitzaile 1986 0026 Aipatu, zer-nolako zabarkeriak egiten dituzten gizakiek, mundua hondatu eta zikintzeko, eta pertsonen bizi-poza gutxitzeko? (Aipamena egiteko era: banan-banan esaten joan hondaketak, eta arbelean (kartelean) jarri; edota, haur bakoitzak papertxo batetan 2 hondaketa idatzi).

248. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0428 indartsu, adj. Indar handia duena. (Gizakiei eta animaliei buruz erabiltzen da berezk.). indarti.

249. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizizaletasunaren alde 0015 Gure etorkizunaren egileak, geu gara-eta! Nik, gizakiagan sinesten dut, baita beraren adimen eta bilaka biderako ahalmenez ere.

250. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizizaletasunaren alde 0037 Norantz? Noiz arteraino? Ez ahal da, berbera, hilezkorra? Eta geu, gizakiok, ez ahal ginen hilezkorrak izateko sortuak izan? Badakigu, aldakorrak garela, baita gero eta urte gehiago, gero eta hobeto bizi gaitezkela.

251. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizizaletasunaren alde 0049 Eritasunen aurka ari den zientziak egindako ahaleginen ondorio miragarri horien aurrean, eta gizakien bizitzea nola luzatu den ikusirik, gerorako hobakuntzari buruz, itxaropenez bizi gaitezke.

252. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizizaletasunaren alde 0049 Bizi-bilakabide hau, noraino hel liteke? Inork ere ez daki! Gizakiaren gogo eta adimenaren ahalmena, nork neur litzake? Horrengatik, gizakiok, heriotzea atzerarazi dezakegula, ikasi behar dugu.

253. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizizaletasunaren alde 0049 Alden ezazu zure aldetik, gure gizateriak, menderen mendetan, eraman duen etsipen hori! Saia zaitez, gizaki guztien bizitzea, baita zurea ere, hobea eta luzeagoa izan dadin! Eta, zergatik nahiago dugu bizi-izatea?.

254. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizizaletasunaren alde 0112 Gizaki guztiok, zio batengatik agertu ginen munduan.

255. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. borda 0015 II EMAKUMEAK IDAZLE IDATZEKINTZA Zer da idaztea? Idaztea, gorago esan dugunaz, gizakiarentzat ez da gauza hain normala eta naturala.

256. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak jmb leg 0010 Ez da aski ordea horrelako iturrietan ura edatea eta lehen hezieraren edo jakiundeen gaiak biltzea: giza hezurrak bildu eta elkarrenganatzea ez baita gizakia piztea.

257. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak jmb leg 0053 Ihizi horien hezur eta aldi beroko gizakien lanabes, ertilan, kutun eta marraztura asko ditugu Euskal Herrian agertuak, batez ere Bolinkoban, Santimamiñen, Atxetan, Lumentxan, Abittagan, Ermittian, Urtiagan, Ekainen, Altxerrin, Aizpitarten, Torren, Alkerdin, Berroberrian, Isturitzen, Etxeberriko karbian, Sasixiloagan, e.a.

258. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0034 Txillardegiren pertsonaiak, bigarren nobela honetan ikusten dugu klarki, ez dira egiazko gizakiak, baizik autoreak, nahi duen erara, nobelari zor zaion begirunea errespetatu gabe erabiltzen dituen gauzatasunik gabeko marionetak.

259. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. sudupe 0034 Textua Feuerbachen pentsaeraren menpetasun estuan dago gizakiaren definizioan (beharrak dituen izaki sentikorra, gizakiaren existentzia generikoa eta indibiduala...) nahiz alienazio nozioaren erabileran.

260. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. sudupe 0048 Feuerbachen paradigma humanistari jarraituz, historia gizakiak egiten duela gogorazten du Marxek.

261. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. sudupe 0048 Gizakia bera da histori-egile nagusia; baina ez gizaki bakartua, atomizatua, elkarrekiko harremanean, giza-artean bizi dena baizik.

262. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak n. balluerka 0072 Haur-traumen aurreko erreakzio diferentek bilakaeraren erregresio edo azelerapen goiztar bat suposa dezaketeela postulatzen du, eta gizakiaren umezarora hedagarria egin ere, zeinean, seguru aski, antzeko zerbait jazo bait zen, ezen naturan ohigabekoa den buru bilakaera bat gertaraziko zuela.

263. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak f. mendizabal 0122 Eman dezagun gizaki batek eman dezakeen errendimendu absolutua ehuneko 100 dela; ba guzti horretatik ehuneko zati txiki samar bat besterik ez da gizonak bere gogara erabil dezakeena.

264. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0099 Hariztiekin, pagadiekin eta pinu gorriarekin mugakidetzan bizi da, bada, eta lehen bietan gizakiak atzerakadaren bat sorterazten badu, haien nagusigoan sartuko da bizikiro.

265. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0136 Askotan, baleen kasuan eta, gizakiak egiten duen ustiapenak baliabidearen suntsidura eta ustiapenaren inefikazia sor dezake.

266. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak satr 0164 Senar-emazte gazte batzuk beren haurtxoarekin, saetsean; eta berrogei ta hamar bat urteko gizakia aurrez aurre.

267. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0099 Jainkoa ahalguztiduna da, gizakiak bere ahalmen izpiritualak ditu....

268. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0099 Botereak hipostasiatzeko, mitikotzeko eta gizakiaren eta gizartearen kontrolpetik ihes egiteko duen joeraren kontra, estatu demokratiko eta legepekoak errazionaldu egin nahi du boterea, hori banatuz eta mugatuz, eskuz aldatzeko sistemak eratuz, eta menpekoen aldetiko kontrol-moduak jarriz.

269. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0272 Jainkoak hartua
Mistikoen bizipen-motatako bat adierazten da horrela: bertan Jainko misteriozkoaren indarrak eraginda eta hartua dagoela nabari bait du gizakiak, Hari jarki ezin izateraino.

270. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0272 Jainkoaren bikaintasunak
Sin.: Jainkoaren dohainak; Jainkoaren atributuak; Jainkotasunak
Jainkoaren * misterioari egokitzen zaizkion tasunak, berez gizakiari edo bestelako izaki lurtarren bati dagozkionak: Jainkoaren mugagabetasun eta * baztergabetasunari egokitzen zaizkio, berez mugatuak diren dohainak edo tasunak, hauek nolabait Haren mugagabetasunari dagokion bikaintasunera eramanez.

271. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0272 Jainkoaren deia
Biblian sarritan agertzen den hitza, Jainkoak gizakiren bati, eginkizun edo * misio bereziren baterako zuzentzen dion hots misteriozkoa eta ustekabekoa adierazteko.

272. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0446 Sagarra
Bi gauzen sinboloa da: a) tankera esferikoa duenez, unibertsoa eta osotasuna adierazten ditu; Jesus haurra eskuan sagarra duela irudikaturik agertzen da sarritan; b) bestalde, gizakiaren irrika lurtiarren eta * grinei jareitearen sinboloa da; horiek menperatzeko zentzua du sagarra ez jateko aginduak.

273. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak b. kapanaga 0030 Gizakia lehenez fonema bereizi batzu ahoskatzeko gai egin zaneko aztarnak izatea.

274. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak b. kapanaga 0031 Alderantziz, indartu egin dutela uste dut; aurrerago esan dugun bezela, gizakia, millaka urteetan zehar, mailarik maila ahoski berriak sortzen joan bada (etorri bada, hobeto) zentzu berriko zerbait sortzean, ahoski berri baten beharretan izango zan.

275. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak p. agirrebaltzategi 0187 Fede bizitza azken axolazko bizitza denez gero, eta gizakiak horrelako axola eta kezkarik gabe bizitzerik ez duenez gero, zera esan genezake: ez dagoela gizonaren gizonetik ez fedea eta ez zalantza kentzerik.

276. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak gasteiz 0010 Gizakiarekin bizi den eta honek, bere bizi-konkrezioen zabalera guztian bere gogo sortzailearen proiekzioen bezala, maite duen hirian zehar ibili nahi dugu.

277. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak gasteiz 0010 Gizakiarengandik hartzen du hiriak bere ariman, eta bolumen habitatuzko haren gorputzean gizakia bera biziberritzen da, bere odolaren taupadarekin eta maitasunezko edo gorrotozko pertsonarteko erlazioarekin.

278. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak gasteiz 0010 Honela elkarlotu eta elkar osatzen dute gizakien bizitzek, bere barnekotasun pertsonaleko janaria konpartituz.

279. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0105 Zer egiten dutenari begiratuta, gizakiak bi taldetan banatzen ditu intsektuak: kaltegarriak edo izurriak eta mesedegarriak edo laguntzaileak.

280. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aramendi 0006 UGALTZE SISTEMAK, bestalde, gizaki berri bat sortzea ahaltzen du, hala nola berau jaio aurretik babestea.

281. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aramendi 0031 Berez, ia gizaki orok eskuratzen duen trebetasuna da ibiltzea eta gainera ez dago diferentzia handirik gizarte batetik bestera ibiltzeko trebetasun hori eskuratzeko adinari dagokionez: urtebete eta bi urte artean ikasten dute ibiltzen ia haur guztiek.

282. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aramendi 0031 Gizaki batzuek, heuren bizimoduak derrigor behartzen dituelako edota, beharrik gabe habilezia hori sakontzeko ardura hartu dutelako (kirolariek, adibidez) askoz errazago eta azkarrago mugitzen dira besteak baino.

283. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aramendi 0044 Herrialde behedesarroilatuetan, batazbesteko adina askoz baxuagoa da eta gehienetan, 40 urteak betez geroz, gizakia zahartzaroan sartzen da.

284. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak azurm 0144 Gizakiaren kostituzioa jaiotzekoan irekia da, astiroastiro burutuz doa, ama-sabeleko eta haurtzaroko bizitza zehar.

285. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak programazioa 1984 0020 1.2. LINGUISTIKA OROKORRA ETA LINGUISTIKA APLIKATUA
Lengoaia gizarte-harremanen ondorio bezala gizartearen beraren baitan sorturiko ikur (1) IKURRA: Gizakien arteko komunikaziorako gai den sinboloa sistema da.

286. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak f. arbizu 0075 Mintzaira-mailako zailtasun-mota honek, bere aldetik, izugarrizko oihartzuna izaten du akats horietakoren bat duen gizakiaren bizitzan, eta esan beharrik ere ez dago sakonki baldintza dezakeela berorren historia ere.

287. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. intxausti 0027 1862-an ematen du Joseph Ernest Renan-ek Frantziako kolejioan bere lehenen ikasgaia eta Jesus gizaki berdingabe hartaz mintzatzen da.

288. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak jesusek 1986 0079 b) Berri ona eta kristau esperientzia
* Jesusek Beretaz hitzegiteko esaten die bere adiskideei
Piztueraren ondoren Jesus agertu zitzaien bere ikasleei eta esan zien:
Zoazte mundu guztira, eta hotsegin berri ona gizaki guztiei.

289. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. ugalde 0030 - Gizakia ez da, ordea, bakarrik bizitzeko jaioa, gizarte barruan murgildurik osatzeko baizik.

290. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak b. otaegi 0067 Horregatik, lasai aitor dezakegu, euskal arrazako gizakiek, eneolitos aroa ezkero euskal lurrean bizi izan dirala gaur arte.

291. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak gte 0031 Gizakiak bakoitzaren eskubideak zaitzeko Estadoa sortu omen du, itunben baten bidez (Rousseau-ren Contrat Social).

292. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak gte 0063 Borondate oneko gizaki guziak egindako Mundu guziko zuzenlege berri bat aldarrikatzen zuen.

293. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. iturbe 0050 Legeak esaten eta eskatzen duena gaindituz, gizakia bere osotasun guztian bilatzen duen Jainkoaren eskabideari begiratzen dio Jesusek.

294. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. iturbe 0050 Jesusen helburua ez da harrian edota oholean idatzitako lege baten eskakizunak betetzea, baizik eta gizaki guztien askatasuna maite eta nahi duen Jainkoaren esaneko izatea zintzotasun guztiz.

295. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. iturbe 0050 Egoera bakoitzean guztizko erabakia eskatzen zaio gizakiari, bere urkoari on egite alderdirako.

296. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. iturbe 0153 Guri eskainia izan zaigun gizarte-mota eta elkarrekin bizi izateko modua ez da gizakia nor den begiratuz eskaini zaiguna, gizaki bakoitzak zer eta zenbat ondasun duen begiratuz baizik.

297. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. iturbe 0153 Ondasun-mota horiek ez dituena, berriz, nahitaez zoritxarreko gizaki bihurtzen da, nahiz eta gizarteko araudi nagusiek gizonaren nortasun uka ezina lege mailarik goienekoan guztiengan berdina dela oihukatzen duten (J.M. Castillo).

298. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. iturbe 0257 Jesusen jokaera (zapalduen alde jartzea, haundikiei egiten dien kritika, agintariei aurpegi ematea, guztizko balioa gizakiari ematea, e.a.) beren indarra gizonak zapaltzeko antolatuta dauden edozein aginte-egoerarentzat kritika edo salakuntza jokaera izango da beti.

299. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. iturbe 0257 Gizakien agintaritza guztizko aginte-indarra bezala erabiltzea gogor gaitzesten du Jesusek, Jainkoari dagokionik ezin bait dakioke egundaino Zesarri eman.

300. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak azurm 0064 Sentimentu gisa erantsiko du A. Kosingek abertzaletasuna gizaki guziei berezko eta komuna zaie, arrunta, gizon guzien unibertsala da eta oso neurri eskas-eskasean ideologikoki markatua, klase ideologiak berak ere....

301. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak oinentz/1 0013 Noski, lehen pertsona beti gizaki bat da.

302. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. haranburu 0160 Gizakiak modu narzisikoagoz bizi ditu bere gorputz irudiari elkartuak doazen desiraren bultzadak, bere gorputz eskemaren kitzikapenei lotuak doazen atsegin eta sofrikario sentzazioak baino.

303. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. sagarna 0020 Gizarteari ere berdin gertatzen zaio, gizakiz osotua dago, bainan gizartearen bizitza gizonen bizitza baino zerbait gehiago da.

304. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. sagarna 0030 Hau nolabait adierazteko, adibide bat ipintzen zuen Durkheim-ek: Gorputz bat zelulaz osatua dago, bainan gorputzaren bizitza zelulenengandik desberdina da eta beste izakera maila batetan dago; gizartean ere halatsu gertatzen da, gizartea gizakiz osatua dago, bainan gizarte bizitza gizonen bizitzak baino zabalagoa da.

305. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak beasain 0011 Historia bere osotasunean esplikatu eta bera atzemateko asmoa, gizakiak etengabe lortu nahi lukeen guraria da, utopia ororen lorpena jarraitu izan ohi den bezala, inoiz ere beteta ikusiko ez diren uste osoarekin.

306. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak beasain 0159 Ehiza, ezinbesteko iharduna zen gizakiarentzat, izan ere, elikagaiez gainera, larruz hornitzen bait zuen jazteko eta hezurrez tresnak egiteko.

307. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak vill 0317 Gizakiak hilkor garenez gero, Apostoluei egotzitako egitekoak mendeetan barna iraungo baldin badu, ondorengoak behar dira.

308. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak vill 0317 Gizakiak hiltzen dira, baina egitekoak eta egitekoari dagokion autoritateak zutik segitzen dute.

309. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak ehhistoriaz 0028 Bestalde, ikertzaile ugarik maiz aztertu ditu hemengo haitzuloetako hainbat maila edo tresna, nolako harremanak zituen gizakiak beste lurralde batzuetakoekin (batez ere Pirinio edo Kantauri aldekoekin) edo aztarnategi bakoitzean nolako bilakaera egon zen historiaurrean zehar ikusi nahirik.

310. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak kristau bidea 0078 Kontakizun hauek, guraso guztiek esperientziaz ezagutzen duten gauza argitzen dute: hondo-hondoan, Jainkoa dela gizaki berria ematen duena (beti ere bakarra den gizakia).

311. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak kristau bidea 0197 Gizakiek, bihotz bat eta arima bat (Ap Eg 4,32) besterik ez dute egiten geroztik.

312. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak kristau bidea 0437 Guztiok geure bihotzak aldatu egin behar ditugu, gizakia aurrera eramateko mundu osoak eta guztiok batera egin ditzakegun zereginak kontutan harturik.

313. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak kristau bidea 0556 Mirariaren aurrean, gizakia zur eta lur geratzen da; izan ere, honen bidez, munduak bere zentzurik sakonen eta misteriotsuena agertzen bait dio: munduan gertatzen da, Jesusek, gure Salbatzaileak, ekarri eta agertu duen giza bekatariaren erospen eta berrikuntza.

314. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak kristau bidea 0556 Heriotze ondoko bizitza nolakoa izanen den planteatzean, Biblian hauxe nabari dugu: Liburu Sainduak hildako gizaki osoaren, gorputz-arimen biztueraz mintzo direla.

315. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. agirre 0083 Gizakiak eta zenbait primatek, oraindik oso argi ez dauden arrazoiengatik, beren eboluzioan zehar urikasa izeneko entzima galdu egin dute.

316. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. agirre 0083 URIKASA Ugaztun askotan aurkitutako entzima, ez gizakian ordea, azido urikoa alantoina bihurtzen duen prozesu metaboliko luze eta konplikatua katalisatzen duena.

317. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak karmel 1988 0003 Askatasuna! Benetan gizaki izan nahi duen edonoren deiadarra duzu hau, jatortasunaren, onaren, edertasunaren giltza eskuratu nahi lukeenarena; kreatzaile izan nahi lukeen edonoren deiadarra....

318. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak karmel 1988 0003 Maitasunik gabeko gizakiak ez du ezertarako aukerabiderik.

319. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak i. arrigain 0041 Arta, ardura izan behar da eroez? Begibistan, gisagabekeria hutsa gerta daiteke galdera hau zeren jakina baita osasuna XX. mendeko gizakiaren lorpen baliotsua izan dela oso; higuingarri ere gerta dakiguke bestalde, bere formulapenak dakarren bukaerazko soluziobide-usaina dela medio.

320. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak i. arrigain 0041 Aukera egiterakoan gizakiaren eskubideak betetzen diren hartu behar da kontutan gure ustez, adinari begiratu gabe.

321. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak i. arrigain 0041 Orain bada, eguneroko iharduerari dagokiola adinekoak, elikatuak izan behar duten gizaki pasibotzat tratatuak gertatzen dira, ezertarako balio ez dutelarik.

322. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak azurm 0072 Gizakiaren berezko isurien eta ganu bizien hildurari eta loturari deritzo Elizan askatasuna.

323. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.a. abrisketa 0064 Teorikoki, giza DNAk, 1.000.000 proteinentzako ahalmen kodetzailea du, baina hala ere, mikroorganismoen eta gizakiarekiko gertuagokoak diren beste espezie batzuren gene eta molekulen azterlanetan oinarrituta, giza genomak 3-5x10ampsup4; egiturazko gene dituela bere esku estimatzen da (Mc Kusick, 1977) eta hori ados dator gizakiak beharko lituzkeen proteina desberdinen kopuruarekin (50.000 inguru).

324. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.a. abrisketa 0064 Gizakiarengan dagoen gene-familien eratzea dela bide, gene-taldeen arlo hau begibistan jarri denez geroztik (hemoglobina edo HLA taldea adibidez), gene-ekoizkinak 3.000tik 15.000 familiatara bitartean taldekatuak izan daitezkeela estimatzen da.

325. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.a. abrisketa 0067 Lehenengo pakitena-analisia gizakiengan, 1949an egin zen (Schultz eta St. Lawrence), baina 50eko hamarkadan hasi zen meiosiaren azterketa sistematikoagoa (Ford eta Hamerton, 1956).

326. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.a. abrisketa 0072 Horretarako, teknika artifizioso samarra erabiltzen da, hau da, gizaki/hamster espeziearteko ernalkuntzan eta pronukleoen kromosoma-analisian datzan teknika.

327. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.a. abrisketa 0072 Noski, modu honetan arratoiak sortu direnez, azken finean ugaztun direnak, logikoa den galdera sortzen da, laster gertatuko ote gizakien serieko ekoizpena?.

328. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.a. abrisketa 0075 (...), Estatu Batuenetik bereziki, 1988an Human Genome Organization (HUGO) sortu zen eta bere eginkizuna, herrialde desberdinetako ikerkuntzak gizakiaren geneak sekuentziatu eta maparatzeko bideratzea da, horretarako nazio desberdinen ekarpen ekonomikoak bere alde dituela.

329. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.a. abrisketa 0075 Genetika berria, zientzia berri eta erronkajolea, begiramenik gabe jarri zaio aurrez aurre XX. mendeko gizakiaren krisi moralari.

330. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.a. abrisketa 0075 Giza genetikako esperimentuek, ezin ditzakete gizakiaren bizia, osasuna eta osotasuna zauri edota arrisku bizian jar.

331. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak garm 0159 Esaten nuen bezala da, mundu honetan ezerk ez dio ihes egiten aldaketari, eboluzioari, etorkizunak mugiarazten du gizakia.

332. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. loizate 0067 Gizakiongan maizenak liseri-aparatuko minbiziak izanik, aparatu honetan T. M.ak oso sakon aztertu dira.

333. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. oñederra 0223 Gizakion ebakera eta perzepzio ahalmenak hizkuntza bakoitzaren mugekin josten dituzte.

334. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. oñederra 0223 Honela, esate baterako, euskararen azpiko aurkezpenean *#sp- (hitz hasieran h. d. inguruneari lotua) hots bilkura edo /v/ (edozein ingurunetan, h. d. inguruneaz landakoa) debekatzen dira, nahiz eta gizakion ebakera ahalmenen barruan egon (beste hizkuntza batzuetako kontsonante laringaletuak edo klikak bezalaxe).

335. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak larrun 1990 0049 Jakintza teknologiak hobetzen, lan zatiketa gehitzen eta taldeen harremanak zabaltzen joan diren heinean, gizakiak giza antolaketa zabalagoak sortu beharrean aurkitu dira.

336. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak larrun 1990 0050 Gestaltismoak perzepzioaren printzipioak ikertuz, gizakiaren eginkortasunaren printzipioak deskribatu zituen.

337. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak larrun 1990 0051 Bestalde, marxistek ondo azpimarratu dute jaiotzen den gizaki biologikoa gizartaratze prozesuan bilakatzen dela pertsona.

338. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak larrun 1990 0051 Demokrazi kontzeptuak adierazten du, gizakien arteko erlazio guztietan askatasuna eta berdintasuna ezarri nahi dugula.

339. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. baraiazarra 0241 Han, bakardadearen gelditasunean gizakiekin harreman zuzenetan eta ekintzetan baino hobeto ikusten zuen bere burua, ekintza horiek apaiz-lanak izan arren ere.

340. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak k.d. izpizua 0005 (...) hots, batentzat Litetatura eta Politika biak kontutan hartzekoak izatea, bestearentzat, berriz, Literatura bakarrik litzatekeelarik bere ardura merezi zuena, esan bezala, itxurazkoa bakarrik gertatzen da, bada Kafkak, gainerako gizaki guztiak bezala, oso aurrean zuen Politika, eta gizaki guztiak bezala, halaber, bere erantzuna eman zion.

341. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. auzmendi 0403 atzeko hestean tripanosoma forma / muskuluetan leishmania forma / ostalari bektorea / tximitxa / gizakia / crithidia / erdiko hestean crithidia forma / urdailean leishmania forma / odolean tripanosoma forma.

342. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a.m. toledo 0275 Izan ere, herri honetako gizakiak diren-direnean eraman ordez, izan beharko luketena eraman bait du eleberrietara; gizakiak deskribatzera ez, baina tesiak ezartzera zuzendu bait da: alegia, talde soziologiko horrek euskaldunaren jokabideen paradigmatzat jotzen duen jokatze-modua azaltzera, euskaldunaren nortasun-agiria erakustera.

343. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. gartzia 0125 LANAREN PSIKOSOZIOLOGIA Lana, berez, beharrizanik larrienak eskuratzeko izateaz gain, gizakia eta bere ingurunea aldatzeko tresna dugu; ongitasun fisikopsikikoen sorburu berez.

344. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. gartzia 0125 Gainera, Engels-en arabera giza bizitza ororen oinarrizko eta funtsezko baldintza da eta hain da handia non, hein batetan, lanak gizakia bera sortu duela esan behar bait dugu.

345. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. gartzia 0125 Baina historian zehar lan-baldintzak erabat alienagarriak izan dira; aurrerapen teknologikoek eta industrializazioak areagotu egin dituzte lanaren baldintza alienagarriak, zeinek ikuspuntu psikologikotik honako eraginak bait ditu: a) Lanak gizakiari bere denbora gehiena daramakio.

346. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. gartzia 0125 b) Giza harremanen iturririk ohizkoena da eta gizakia gizartean murgiltzeko, ia bide bakarra.

347. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. gartzia 0125 e) Lanak gizakiak gizartean betetzen duen funtzioa mugatzen du, honen posizioa zehaztuz eta kodifikatuz.

348. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. gartzia 0127 1. LAZ-ak, langile artesauaren desagerketa dakar, areago, gizakiaren desagerketa dakar produkzioari izaera ematen dion elementu gisa.

349. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. gartzia 0127 6. Gizakia makinari egokitu behar zaio.

350. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. gartzia 0129 Publizitateak gizakiaren desioa areagotzen du, baina ez dio inoiz uzten aski asetzen, berriro kontsuma dezan.

351. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizkpresak 0040 Gizakiak ere parte hartu du berak eraikitakoa eraisten, ez batez ere utzi egin dituelako, sarritan, erizpide gabeko berreraikitze lanak bideratu duelako baino, ormigoia erabiliaz inolako errespeturik gabe azugen fabrika azpiegiturarekiko.

352. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak salbamena 0049 (...); eta badirudi, mundu honetako zuzengabekeria guztiak konpondu eta gizaki guztiak berdin-berdin jartzen ez diren bitartean, debekatua dagoela alaitasun guztia.

353. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak salbamena 0049 Egia da, zapalduen egoerak eta gizakien zoritxar guztiek gurutzean josten dutela gure alaitasuna.

354. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak salbamena 0049 Eta horixe da, noski, geurekoikeriaz nor bere barruan gorderik egoteko eta ez besteri eskuzabalez emateko joera dugun gizakiok erabil dezakegun neurri bakarra.

355. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak salbamena 0071 Beronen egintzak badaiteke bat etortzea, gehienbat, beste gizakien egintzekin, edukiari dagokionaz.

356. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak salbamena 0109 Kristau bizitza guztik duen hirutasun alderdia agerian jartzen da aparteko une honetan: bere bekatuaz jabeturik dagoen gizakiak Jainkoaren dohaina onartzen duen une honetan, alegia.

357. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak vill 0017 Gizakiekiko alderdia ere ageri da, nola ez?, baina besteak du, zalantza gabe, nagusitasuna.

358. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak g. nazabal 0026 Eta noski, beti-beti, gizakiaren interesa eta aurkikundearen edo oroipenaren hunkipena piztuko du denboraren tunel, batzuetan ilun, baina nahitanahiez beti distira eta argitasunean bukatzen den horren bidez.

359. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak azterketa historikoak/1 0075 Egoera ekonomikoa arrunt aldatzen zen batetik bestera, baina XVIII. ezkeroztik polarizaketa prozesuari ekiten zaio: gizaki batzuk errenten igoerari, gari eta ikatzak duten prezioaren askatasunari, lehen goldatze berriei eta abarri onura ateratzen dieten bitartean, beste zenbaitek ez dituzte aspaldiko finkak birbalioztatzen eta zorretan sartzen hasiko dira.

360. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak h. knô*rr 0133 Egungo eguneko gizakien gauzek zarata asko behar omen dute adituak izango badira.

361. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0093 Manikiak gizaki bizidun bat zehatz-mehatz simulatzen du; konkretuki txandalez jantzitako neskatxaren gorputza.

362. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizijator 0009 Bizia izaki dibinoaren adierazpena da, eta horregatik, gizakiak ezin du biziaren esentzia ezagutu; ezta, are gutxiago, bera erregulatzen ikasi ere.

363. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizijator 0009 Biologiak zera erakusten digu: materialismoak biziaren esentzia modu osoan nola agerterazten digun eta natura menderatzea, kotzienteki desiraturiko zentzuan aldaraztea eta komunismoa eraikitzen ari diren gizakien onurarako transformatzea nola baimentzen digun.

364. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizijator 0009 Gizakia beste gizakitatik jaiotzen da; txahala, behitik; txita, oiloak errundako arrautzetik; arrainak beste arrain analogo batzuen arrabetatik; landareak, antzerako landaretan helduriko hazietatik.

365. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0077 Asian eta Afrikaren iparraldean berez hazten da, baina leku askotan gizakiak landatua da.

366. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 0077 Gizakiak Historiaurreko garaietatik erabili izan du, bere hazi jangarriez baliatzeko; B eta C bitamina ugari dauzka.

367. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0037 Gizakiak aldaturiko sistemetan, piramide ekologiko honek aldaketa handiak izan ditzake, beraren fauna konposaketari dagokionez batik bat, zeren maila bat mugatzeak berak bait dakar beste guztien gutxitzea.

368. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0037 Gizakiak ekoizle lehendar ia guztiak desagerterazi ditu, bere probetxurako gramineak bakarrik utziz (garia, garagarra, artoa).

369. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0083 Hirurak batera planetako ekosistemak hondatzen ari dira apurka-apurka, luzaro gabe gizakiaren beraren existentzia ere arriskutan jar dezaketen ondorioez.

370. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0083 4. Haizea gizakiak darabiltzan substantzia askoren garraio tresna bilakatzen da, intsektilkariena esaterako, modu honetan hurbileko zein urrutiagoko ekosistemetara hedatzen direlarik.

371. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aizpurua 0072 Gizakion artean daltonikoak dauden bezala, pentsa genezake ea ez ote diren erleak ere koloreak bereizten ez dituzten animaliak eta beraz, mundua tonu desberdinetako kolore grisez baino hautematen ez dutenak.

372. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aizpurua 0072 Beraz, erleen ikusmena eta gizakiarena ez dira oso desberdinak oinarrizko koloreei dagokienez, guk ikus dezakegun gorria haiek ez dute somatzen eta ikusten duten ultramorea guk ezin dugu hauteman, hori da alde bakarra.

373. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aizpurua 0095 Hona loreen usainaren beste esplikazio bat, urrun benetan geratzen da gizakiak lore-erramileteekin duen erabilpenetik.

374. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aizpurua 0205 Ehiztari eta basafruitu-biltzaile zen orduko gizakia eta ziur aski, ezti-biltzaile ere bai, enbor zaharretatik edo arkaitz-zuloetatik erleei beren fruitu gozoa kenduz.

375. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m. aizpurua 0205 Gizakia ere errepresentatua agertzen da eztia biltzen eta erlez inguraturik.

376. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. mendiguren 0183 - Urtaroek badute eraginik landare, animalia eta gizakion bizimoduan.

377. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. mendiguren 0183 Landare, animalia edo gizakiongan ikusitakoak izan daitezke.

378. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. mendiguren b. 0167 Gizakiok berezko ingurunea aldatu egin dugu.

379. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. berriotxoa 0045 Behe Erdi Aroko gizakia ez dirudi gehiegi kezkatzen duenik arkitekturak.

380. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. aldabe 0025 Adierazi beharrekoa, gaztainondoa, inbasore erromatarrengandik inportatua, heldu aurretik, gure lurraldean finkaturiko gizaki primitiboen elikagaian ezkurra sartzen zela.

381. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak jmb 0005 Eginkizun hori Pello Lopezi enkargatu genion bere garaian; argazkilari gaztea da baina esperientzia profesional handikoa, euskal kulturaren inguruko guztiaren maitalea eta gure herriko bazter gehienak gutxik bezala ezagutzen dituena, baita gizakiak inoiz edo oso gutxitan zapaldutakoa ere.

382. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. aldabe 0023 Uzta arlo hau batere mesprezugarri izan gabe, egia da, kontsumitutako moluskuren gehiengoa aipatu ditugun espezie gutxi batzurengandik datorrela, gizakiak, bere banaketa komertzialerako lantzen dituenak, alegia.

383. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. aldabe 0025 Agian, gizakiak moluskuak elikadur bide bat zitekeela deskubritu zuenean, berauen maskorrak, apaingarri, zernahitarako baliagarri edota janzkera gisa erabiltzeko gai izan zitezkeela ohartu zen.

384. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. irigarai 0135 Horrengatik edozein suerteko menperatasuna, hots gizakiak, bakarka eta gizarte mailan, behar/nahi duten bezala desarrollatzen eta bizitzen ez uztea, naturaren aurkako egintza da.

385. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. irigarai 0135 Gizakiak adimendun izakiak dira, behar bereziak dituztenak, eta nehor ez da gauza haien ukatzeko, besterenatzeko edo-ta erabiltzeko.

386. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. irigarai 0135 Urliak mendetan zehar sortu diren gizarte mailako erakundeak (estatuak, elizak, politikazko alderdiak eta antzekoak) gizakien herrien arteko balantzak eta neurriak begiratzeko daudela lerrake; huraxe dela haien egitekoa.

387. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. irigarai 0139 Dena den, gizakiak ezin iraun zuen luzeegi orai artio bezala, berezko jatorria galdurik: mendiak larrutzen, errekak eta ibaiak pozointzen, itsasoa ondatzen, giroa zikintzen, iri eta bizitoki itsak eraikitzen eta haien denen erdian gizakia, besterenaturik eta gainerat deus gertatuko ez bait litzaion.

388. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. irigarai 0139 Gizakien behar/eskubideak eta gainerako naturen arauak gero eta gehiago jatorki eta zuzenki aztertu, uztartu eta bideratu beharreko konzientzia edatzen doa.

389. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. irigarai 0144 Egiazko nazioartekotasuna elkarren arteko errespetu eta orekan datza eta horren erdiestea aurrerakoi, bakezale eta bizitzaren aldeko den gizaki ororen eginkizuna da.

390. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. azkona 0009 NOLA ERABILI DITU GIZAKIAK EKOSISTEMAK HISTORIAN ZEHAR? Poluzioa, azken buruan ekosistemen aldaketan gauzatzen bada, eta aldaketarik bizkorrena eta eraginkorrena gizakiak eragindakoa bada, poluzioaren azterketarako marko absolutuaren bilaketan bide bakarra, gizakiak ekosistemekiko duen jokaera aztertzea izango da, hau da, ekosistemak nola erabili dituen ikustea.

391. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. azkona 0009 Erabili hitzaz baliatu gara, baina orokorki, gizakia eta naturaren arteko harremanak azaltzeko, ez litzateke bidezkoa hitz bakar honetaz baliatzea.

392. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. azkona 0051 Produkzio guzti hau ez doa gizakia elikatzera zuzenean, alderantziz, gehiena abereak elikatzera doa.

393. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. azkona 0061 Gizakia eta beroni eusten dion ekosistemaren arteko harremanen historia aztertu ondoren, poluzioa harreman hauen desorekatze baten ondorioa baino ez dela konturatzen gara: (...).

394. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. azkona 0071 PALEOLITIKOKO GIZAKIA Paleolitikoko gizakiak, ekosistemaren gain zuen eragina hain ahula zenez, gure gizaki eta ekosistemaren arteko eraginen historia labur honetan, goi-paleolitikoko azken Magdalen alditik hasiko gara eta handik gaur egunerantz etorri.

395. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. azkona 0071 Euskal gizakiarengandik hurbilen daukagun arbasoa Cro-Magnon gizakia da, zientzi aldetik sinisgarriena den teoriaren arabera.

396. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. azkona 0071 Gizaki honen lekuz lekuko eboluzio baten ondorioz, gaur eguneko euskal gizakiarengana heltzen gara.

397. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. azkona 0071 Cro-Magnon gizakiaren aztarnak, Euskal Herrian zehar, hainbat koba eta leizezulotan aurkitzen dira.

398. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. azkona 0071 Orain dela 30.000 urte Europa osoan zehar hedatua zegoen, beraz, Wurm deritzon azken izoztearen azken aldean agertzen den edo, behar bada, hobeto esanda, ugaltzen eta garatzen den gizakia da.

399. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. azkona 0082 Elikadurarako erabiltzen ziren lehorreko abereen populazioak gizakiak kontrolaturik egongo ziren.

400. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. apalategi 0019 Besterik gabe bada gizaki-anderekia iharduera jakin batzuetara emana aurkitzen dugu.

401. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. apalategi 0019 Baina gizaki-anderekien jomugen mugagabetasuna eta birtualtasunen aberastasuna kontutan, beharrak ere ezin hesituzko direla adierazi behar dugu.

402. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. apalategi 0075 Eta bertan sortuaz gero bizitzan tajutzen doan gizaki-anderekia guzi horren kutsuz kutsaturik dager.

403. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak k. santisteban 0011 Oihan ustiakuntzen planifikazio txarrak eta baliapide naturalen aprobetxamendu txarrak, bertoko basoen (artea, haritza, gaztainondoa, lizarra) atzerakuntza ekarri du, gizakiaren eskuak lagundutako kanpoko espezien zabalkundeak eraginik (batez ere Insignis Pinuarenak eta Eukaliptuarenak), epe laburrera errentagarriagoak direlako.

404. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak k. santisteban 0164 Ingurunea gizakiaren lanak higatua dago, urteetan zehar Gallarta, Zugaztieta, Trapagaran, Galdames eta Sopuerta aldean lurrari mea kopuru handiak atera dizkiolako, ekosistema gehien aldarazi eta paisaiaren oraingo eiteak eratu dituzten ustiakuntzak agerian egindakoak izanik, eskualdean bere sasoian bizi zirenen ohizko bizimodua ziren nekazaritza eta abelazkuntza bertan behera uztea ekarriz.

405. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak meteorologia 0253 Dena den, eta iragarritako eguraldi-mapa ontzat emanik ere, zerbait inportante eta zaila falta da; gizakiaren esperientzia, jakinduria, begi meteorologikoak parte hartzen dueneko zerbait erabakiorra: aipatu maparen interpretazioa.

406. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak azurm 0017 Betidanik eta herrialde guztietan izan dira gizaki batzu, jakite ezkutu baten jabe zirela-edo, izadi arauetatik kanpoko gertariak ekar omen zitzaketenak.

407. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak azurm 0017 Beren ezagupide bereziez baliatuz, ahalmen bereziak ere bazituzten gizaki horiek: azken errealitate barnekoarekin harremanetan zeudenez gero (Ding an sich), bazekiten agerkizunetan (Erscheinung) ere hobeto jokatzen, agerkizunok besterik ezagutzen ez dituztenak baino.

408. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak sinonimoen hiztegia 0012 (perts.): gizakiari dagokion hitza.

409. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak osabide hezkuntza 1989 0023 2. Tartekatze sozialaren lagungarri gertatuko den hezkuntza garatzea, gizaki berdinen partaidetzaren eta, bilakaeran erreferentzigune izan ditzan, helduen portaera-ereduen araberaz ihardutea.

410. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. zunzunegi 0027 Hauen gogo bakarra, itxaropen zoroz beren buruak ez engainatzea dela dirudi, nahiz, eta beste gizaki guztiak engainuan bizi: erremediorik gabe heriotzera garamatzan zorigaizto honek berekin dakarren tristuraren erdian irautea, ezertarako eta inoren aurrean batere balio ez duen iraute soila.

411. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. zunzunegi 0131 Bizitzaren zamak ere izan zituen, besteek bezala; eta une batzutan, burdina sutan bezala arragotua izan zen gizaki sentibera, Hogeitamaseigarren urteko gerratea etorri zenean bezala.

412. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. zunzunegi 0170 Maitasunaren indarra, maitatzea da; eta hori bai dela benetan, gizakiak ager dezakeen ahalmenik bikainena!.

413. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0015 Edozein etika ikasliburu baino areago den etika teoria, ze osoago, zabalago eta sakonago, bai eta zehatzago ere ematen digu etika bera, osoago, zabalago eta sakonago eskeiniz etika den gizakia.

414. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0015 Ez dezagun ahaztu etika, gizakiari GIZAKI denez dariola.

415. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0015 Etikaren arazoa, gizakia gizaki denez da.

416. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0015 Gizaki OSOAREN arazoa da.

417. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0015 Gizaki izan ala ez, da.

418. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0015 Osoago adierazten digu etika, osoago gizakia, ze hobeto, sakonago eta errezago ulertzen dugu Aristotelesek zioena: Zelan bakoitza, halan bere helburua.

419. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0141 Hori zen, horrelakoak ziren, Erromako II. Batikano Batzar Nagusiak argi eta garbi madarikatu zuena, gure gaurko mundu honetan: (79) Gizakiak behera jotzen duen egoera hau begibistan izanik, Kontzilioak jendeen eskubide naturalaren eta bere hastapen orokorren indar iraunkorra gogoratu nahi digu batez ere.

420. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0267 Gizakia gizaki denez gero berdin titikume edo agure adimenez eratuta dela eta horrez gero adimenez indartuta dagoela.

421. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0267 Gizaki dela hasieratik titikumea, adimendun dela hasieratik, gizaki den bezala hasieratik artean ibiltzen ikasi ez badu ere, eskuak erabiltzen ikasi ez badu ere:.

422. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0267 Beste guztia, gizakiaz landa dagoena berak egindako teknika eta lan harrigarrienak hominizazioa dira.

423. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0393 Ez du, bada, gizakiak, nahimenak, gauzen dinamika ahazten eta are gutxiago gauzen dinamikaren AURKA iharduten, baizik BESTERA, HEUREN NATURA BEREIZIAREN ARABERA eragiten: Bere zuhurtasuna, iharduketa bitartetzailean datza noski; zeren honek objektuak elkarren artean eta heuren natura bereiziaren arabera eragiten eta andeatu-erazten dituen bitartean....

424. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0393 Ez litzateke, orduan, gizakigauzen harreman hori eztaia, bortxaketa baizik.

425. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0393 Ez litzateke gizaki-naturaren arteko betiko prozesua izango: Lana, lehenbizi, GIZAKIAREN eta NATURAREN ARTEKO prozesua da .

426. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0393 GIZAKIA UKATZEA LITZATEKE.

427. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. garate 0519 Gizakia katua edo astoa artaburua.

428. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak vill 0021 Edozein modutan ere, gizakiak tradizio eta komunitatearen beharra du gauza askotan: hizkuntzan, erlijioan, etab.

429. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak k. mujika 0025 Noski, proposaturiko irtenbidea patxadaz aztertzen denean, hauxe ikusten da: askoz ere argiago dagoela ukatzen duena (gaizkia ez duela Jainkoak sortu alegia, baina ezta Jainkoa ez den beste printzipio batek ere), baiezten duena baino (hau da, gaizkia gizakiak sartu duela bere askatasuna gaizki erabili); izan ere geure buruei galde egin geniezaieke: Eta, zergatik gaizki erabili zuen gizakiak bere askatasuna, Jainkoak on sortu bazuen?.

430. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak k. mujika 0111 Alexandriako Filon judutarrak bazekien Jainkoaren Espirituari posible zaiola ariman egotea, baina ezinezkoa zaiola era iraunkorrean egotea, hori gizakia Jainkoa adinakoa egitea izango bait litzateke.

431. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak k. mujika 0148 Aquinoko Santo Tomasek bere garaian esaten zuen, sinesmena ez dela ezagumena bezain ziurra, sinesmen egiek gizakiaren ezagumena gainditu egiten bait dute .

432. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0021 Espezie asko dauzka bere barnean, eta horietatik batzuk patogenoak dira gizakiarentzat, Actinomyces bovis izenekoa adibidez, honexek sortzen bait du Aktinomikosia.

433. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0125 Egoera hau zenbait ornogabetan normala den arren, gizakian anormala eta oso arraroa da, eta era nahiko inkonpletoan agertzen da.

434. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0149 Gizakian tiroidean sortzen denez, tirokaltzitonina ere esaten zaio.

435. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0149 Akaridoa, gorputz gutxi-asko obalatua duena, bere eboluzio osoan hematofagoa, animalien parasitoa batez ere, baina gizakiari ere zenbait eritasun transmititzeko gai dena.

436. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0197 Ostalaria Baldintza naturaletan agente infekzioso bat gordetzen duen gizakia edo animalia bizia (hegaztiak eta artropodoak barne direla).

437. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0221 Hausnarkarien eta txerrien eritasun sukardun akutua, gizakira, kasu oso bakanetan baldin bada ere, transmiti daitekeena: masailetako mintz mukosoetan eta behatzetako larruazalean besikula edo pusla batzuk agertzen dira.

438. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0017 Sistema heliozentrikoan (Helios-ek eguzki esan nahi du grekoz), Lurra eta planetek Eguzkiaren inguruan jiratzen dute eta gizakia sostengatzen duen materia solidozko masa izugarria espazioan dabil, bera (gizakia) konturatzen ez delarik.

439. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0135 Fusioa modu kontrolatuan egiterik izango balitz, gizakiak bere energi eskaria betetzeko erabil lezake milioika urtetan.

440. 1969-1990 gipuzkera ikasliburuak jesusen jarraitzaile 1985 0011 Gaitz auetakoak beren bizitzan gizaki guztiek nabaitu dituzte; eta bere biotzaren barruenetik sortzen zaio galdera au: - Nor da errudun, nor erantzule?.

441. 1969-1990 gipuzkera ikasliburuak jesusen jarraitzaile 1985 0011 Bibliak Asiera Liburuko 3`gn atalean edesten digu gizakiaren lenengo pekatuaren kondairaren asiera nola izan zan.

442. 1969-1990 gipuzkera ikasliburuak jesusen jarraitzaile 1985 0011 Pekatua, bai leen-aldian eta bai orain, gizakia Jainkoaren aurka oldartze edo jaikitze bat da, eta Aren maitasunezko asmoen aurka ere bai.

443. 1969-1990 gipuzkera ikasliburuak jesusen jarraitzaile 1985 0011 Oldartze orren bidez autsi egiten ditu gizakiak
- Jainkoerekikoak
- besteekikoak
- bere buruarekikoak.

444. 1969-1990 gipuzkera ikasliburuak jesusen jarraitzaile 1985 0011 Giza-kondairaren asieran beretik gizakiongan eta gizadi osoan sarturik irauten du pekatuak.

445. 1969-1990 gipuzkera ikasliburuak erlijoeo/3 0036 - Jaungoikoak Jesus zertarako bialdu zuan gizakion artera?.

446. 1969-1990 gipuzkera ikasliburuak aita'ren etxera 0041 Josu`k gure otoitza entzuten du: Jauna, gizakiak elkarrekin asarretuta elkar il ere, egiten dute, batzuk, besterenaz jabetu egiten dira beste batzuk berriz, elkar ezin ikusi ta burrukatu ere, egiten dira.

447. 1969-1990 gipuzkera ikasliburuak a. albisu 0086 Izan zaite beti esker onekoa, beren adimena besteren serbitzurako eskeiñi duten (daben) gizakientzat.

448. 1969-1990 gipuzkera haur-/gazte-literatura l. dorronsoro 0048 Baña, ala ere, geienetan, gizakiaren eta sugekiaren artean, izutiena, ez da, uste oi dana!.

449. 1969-1990 gipuzkera haur-/gazte-literatura l. dorronsoro 0080 Igerian azkarra da; gizakien edo abereen usaia, berriz, oso urrutitik artzen du.

450. 1969-1990 gipuzkera haur-/gazte-literatura e. zipitria 0084 Andre sorgin onetaz kondaira asko daude: Batzutan emakume gaizto eta zitala agertzen ba dute ere, geienetan sorgin on eta maitagarria izan da, gizakiari beti laguntzeko prest.

451. 1969-1990 gipuzkera liturgia eguberri-aldia 1982 0022 Ortarako, gure elburua gizon guztiekin komunitate bat egitea dela, bertan gizaki guztiok senide izan gaitezen eta senide bezala joka dezagun.

452. 1969-1990 gipuzkera liturgia a. begiristain 0074 Orrela antziñako irudi guziek zuregan arkitzen dute beren osotasuna eta opari batek lenago opari guzien ordezko dan bezela, orrela erreinu batek biltzen ditu gizaki guziak.

453. 1969-1990 gipuzkera liturgia a. begiristain 0314 Ez litzaioke ezer gizonari aitortzea gure Jauna, Mari Birjiñagandik jaioa egizko eta benetako gizona dala, baldin Ebanjelioak dion bezelako gizakia dula ez badu siñixten.

454. 1969-1990 gipuzkera literatur prosa j. gaztañaga 0001 - Begira esan zien rabi arek: Edozein gizaki edo gizakumeren aurpegia ikustean, zeure senidea dala ezagutzen duzunean.

455. 1969-1990 gipuzkera literatur prosa m. iturbe 0024 Uste ere ez zuan uste nagusi jaunak ain txukun eta dotore lana egin zezaketenik, ezjakin menderakaitzak ziruditen gizaki labur aiek.

456. 1969-1990 gipuzkera literatur prosa m. iturbe 0045 Tximuen ataritik igaro bagera ere, gizaki osatuak izate-bidean kate-uztai bat izango zan geienez ere tximu-garai ura.

457. 1969-1990 gipuzkera literatur prosa m. iturbe 0045 Ori guztia egia izateak ez dio ezeren illuntasunik itsasten gizakiari bere aunditasun eta nortasun ederrean.

458. 1969-1990 gipuzkera literatur prosa m. iturbe 0069 Izerdiz eta neke aundiz eskuratu bearrekoak ditu gizakiak gaillurrik laburrenak ere!.

459. 1969-1990 gipuzkera literatur prosa m. iturbe 0049 - Oraintxe... eeeup... tira bildur gabe... lau segundoren buruan, behi-amak egin zuan indarrez eta gizakiek eman zien laguntzaz txekor txikia agerian zen.

460. 1969-1990 gipuzkera literatur prosa m. iturbe 0166 Gizakien aurka biraoa esanaz suge gaiztoaren mizto-zokoan gorderik doan lerde pozoidun guztia gizakien aurpegira bota ahal izan balu, huraxe egingo zukeen.

461. 1969-1990 gipuzkera literatur prosa salmutegia 0035 Ir. Ni berriz, ar naiz, ez gizaki; gizonen lotsaizun eta erriaren nardagarri.

462. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak benito s. 0286 VI. Paulo Aita Santuak urte batzuk geroxeago, XII. Pioren asmoa bete eta osotu naiez, 1964 urtean, urriak 24, Monte Kasino-ko Eliza, gerratean txikitua eta orduan berriztatua, sagaratzean, ospe aundiz San Benito Europako Zaindari aitortzen du: Izan ere gaurko gizakiei Europako gogo batasunaren ideala ikutuezinezkoa eta sakratua izan dakien, Benito santua Europako Zaindari eta babesemaille aldarrikatu nai izan dugu.

463. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak j. gaztañaga 0058 Indarkeria, gaitz bat da; arazoak konpontzeko ez du balio indarkeriak; indarkeria ez da iñola ere gizakien maillari dagokion gauza.

464. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak j. gaztañaga 0058 Indarkeriak, giza-biziaren balioa ta gizakiaren askatasuna, ondatu ta desegin egiten ditu, babesten dituala esan arren....

465. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak j. gaztañaga 0058 Jainkoaren izenean eskatzen dizuet: Biur zaitezte Kristo`rengana, gizaki guztiak barkapenean eta pakean bizi daitezen, Gurutzean il bai-zan bere bizia emanez, ta ez iñori kenduz.

466. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak j. gaztañaga 0060 Gaiñera, zapalketa-bide guztiak murriztu, gutxitu ta kentzeko eskatu du; eta orren ordez, gizakiari zor zaion berdintasunerako bideak ipintzea ta bakoitzaren giza-nortasunari zor zaionez, lanean eta produzio-bideetan sarrera ematea.

467. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak j.j. bergaretxe 0010 Munduan bizilagun geiegi izango geran bildurrez, eten gabeko jardunean ari geran bitartean, eta ez ori bakarrik: gizakien kopurua nola mugatu asma-eziñik gabiltzan bitartean, ikusten ari gera pertsonen bakartasuna egunero eta aundiagoa gertatzen ari dala.

468. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak j.j. bergaretxe 0012 Gizakiaren inguruko giroak ba-du sarri zer-ikusirik edan-gogoa sortzearekin.

469. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak j.j. bergaretxe 0012 Ala ere, gizaki au oartuko ba`litz, bere zorigaitzaren iturburua, bere bakartasunean datzala batikbat, oraindik sendakuntzaren zerbait itxaropen eduki liteke, bañan ondamenak bazterra jo baldin ba`du, alperreko lana....

470. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak umandi 0029 On eta gaitza bereizten ditu aziera orrek zorrotz eta ertsiki, gizakia onera eramateko xede bikañez; eta ortan edo datza bere yaukaltasuna, bai ta bere garaipena ere; gaitzari buruz eztu uzterik egiten eta ori ere oñarri indartsu ta gotorra bere ekintzarako.

471. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak zeleta 0085 Lenbiziko aldi edo garaian, bere adiskideak aurka edo kontra jarri zitzaizkion; baiña, ekiñaz eta saiatuaz, ikuskai zabaltzen zuan argia, ta askok esaten zuan: ondo pentsatu ezkero, arrazoi zuala, ta geroz geiago inguratzen zitzaizkion; baiña, ordun, erbestetarrak asi zitzaizkion jarraika, ikusirik bizkortu ta esnatu egingo zuala Euskalerria, ta bi alditan espetxeratua izan zan, eta izparringietatik eta aal-zuten lekuetatik, txakurranak esaten zizkien, sinistu eragin nairik, euskaldunei: gizon gaizto gorrotoz beterik zegon gizakia zala, Arana eta Goiri`tar Sabin.

472. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0068 Gizakiari gogoratuaraziko dio Jainkoaren urrengo dala, bere irudi eta ixpillu; bañan ezin ahantziko du, gaur, gizaki hori zapaldua dagola, ez dala nortasun eta dintasunik onhartzen.

473. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0068 Jesukristok, aragia hartzean, eta sekular egitean, alderdi bien batasuna lortu zuan obekienik; gure liturjiak berdin egin besterik ez du: Jainkoa Jesukristogan aitortu, goratu eta bedeinkatu eta gizakiaren norberetasuna errespetatu.

474. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0068 Kristogan siñismen osoa izanik, gizakien almen guztiak arnas berriz indartu alik eta aurrerapenik aundienak lortzearren.

475. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0071 Beste herri aundi berri bat sortu da; gizakien indar, almen eta erantzukizunari esker.

476. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0071 Gaurko gizakia, munduaren erresponsable sentitzen da.

477. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0071 Gaurko gizakia herrikoi ez ezik, herritar eta herriegille da.

478. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0071 Jainkoa ukatzea bezain makur litzake gizakia ukatzea; gizakia bere dintasun borobillean onhartzea aldiz ez ditekena da Jainkoa aitortu gabe.

479. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0076 Errezago irtetzen da norbere girotik, Gaurko gizakia ibilkaria da.

480. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0076 Arazo hau ez da gaurkoa; Jainkoa gizakiakin solasean asi ordukoxe, agindu hori eman zion.

481. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0099 Gizaki eta emazteki guzien osasunerako eta salbaziorako otoizlari dugu bere eta gure Aitaren aurrean.

482. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0099 Gizaki guzion elburua hortantxe dago: urte guziaz, abendutik Pazkuraino, Aita, Seme eta Espiritu Santua agurtzera eraman gure ekintzetan, gure otoitzetan eta gure santutasunean.

483. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0108 Gu gera bide bazterretako behardun, itxu, elbarri eta itxurarik gabeko gizaki hoiek.

484. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. amundarain 0228 Egia da gaiztagilea maite behar dugula, bainan ez gaiztagile bezala, gizaki bezala baizik.

485. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak j. gaztañaga 0027 1`go: Gogoan artzekoak: a) Gizakia ez diteke bizi gizarteko antolaketaz arduratu gabe; au da: ekonomi, sindikatu, gizarte, sendi eta jakintzari dagozkienetaz arduratu gabe, alegia, ez diteke bizi gizakia; ta, beraz politikari dagozkionetaz arduratu gabe ere ez, gizaki osoa sartzen bait-da jokuan.

486. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak j. gaztañaga 0027 b) Gizakienganako maitasun egiazkoa zearo alperrikakoa (edo ez da egiazkoa), bakoitzaren bizitzako arazoei erantzuten ez baldin badie; au da: pakea, esku-artzea, langintza-bideak, lanerako aukerak, lan-sariak, etxe-bizitzak, ondasunen banaketa, jakintzarako aukera eta abarrei erantzuten ez baldin badie; eta azkenean, politikamailako eginkizun, itz-emate edo konpromisoren bat, era batera edo bestera, artzen ez baldin bada.

487. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak j. gaztañaga 0027 d) Ez diteke Ebanjelio-zabalkunderik edo otsegiterik egin - gezurrezkoa ezik - gizaki jakiñenganako maitasun egiazkorik gabe: (...).

488. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak j. gaztañaga 0028 (...): orregatik, kristau guztiek, eta apaiz guztiek ere bai, politika-mailako aukera baten bidez bizi bear dute gizakienganako maitasun egiazkoa, bai beren erriko eta bai erri guztietako giza-lagundiaren barruan.

489. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak j. gaztañaga 0028 e) Edozein eratako politika ez da ordea, gizakien nortasunari dagokiona; gizakia morrontzapean eukitzea, diruaren nagusitasuna, batzuen erreztasun berezi edo pribilejioak, mendekoei zupaketa egitea eta abar gaitzesten dituan politika baizik, eta oien aurka burrukatzen dana bakarrik.

490. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak j. gaztañaga 0028 Egoerak aztertu ondoren, apaizak, beste edozein gizakik bezala, munduaren kapitalkerizko, naiz-ta jauntxokerizko (totalitaires) antolaketaren loturetatik askatuta bizi bear duala uste dugu eta gizarte zuzenago eta gizakoiago batera bidean txertatuta (s engager).

491. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak aste santua 1983 0080 Batasun orretaz jabetu ezkero, gizakien naigabeek eta bearrek eta billa gabiltzan askatasun ori lortzeko bideek arduratu bear gaituzte.

492. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak aste santua 1983 0080 - Mundu gizakoiagoa lortzeko aaleginetan ari diren gizaki guztien alde: aal den azkarrena asmo ori betegarri gerta dakien, eska dezaiogun Jaunari.

493. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak jesusen jarraitzaile 1985 0009 ADAN ETA EBA'REN SEME-ALABA GERA, ETA AIENGANDIK DATORKIGU PEKATUA
PEKATUA: MUNDUAN ETA GIZAKIAGAN DAN GAIZKIAREN SUSTRAI SAKONA
OARRAK.

494. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak jesusen jarraitzaile 1985 0009 Orrela adierazten dugu gizakiok, grazia ta errugabetasuna berekin zituzteneko egoera, baiña Jainkoaren adiskide esanez obeto ulertuko dute nexka-mutikoek.

495. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak jesusen jarraitzaile 1985 0020 Sortuko zaizkio zalantzak... zailtasunak... baiña guztien artean eta poliki-poliki, ziurtasun au lortzera iritxiko da: beste gizaki guztiak bezala, bera ere askatasunean bizitzeko edo bere buruaren jabe izateko jaioa dala.

496. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak jesusen jarraitzaile 1985 0020 - Orregatik, bada, gizaki guztien askatasun-egarri ori ezagutu-erazten saiatzea, mesedegarri da gaztetxoentzat; ortarako, berriz, Jainkoaren billa ibilliz askatasun osoa irrikatzea zer dan gaur, ikusi-erazi bear diegu egiñaalean gaztetxoei, gauzak pentsaraziz, sakonduz eta barneratuz.

497. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak jesusen jarraitzaile 1985 0075 Jainkoaren aldetik oso-osokoa da Bataioko doaia, baiña gizakiaren aldetik bearrezkoak dira erantzuna ta on-biurtzea: au da, norberak benetan sinistea.

498. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak j.j. bergaretxe 0060 Gutxi izango dira, urtean beiñ edo geiagotan eztarrirako sendagairen baten bearrean arkitzen ez diran gizakiak.

499. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. manzisidor 0064 Ori naikoa ez dala, lur-azpiko ur-junak ere zer ikusteko ba-du, gizakiaren osasunarekin.

500. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. manzisidor 0064 Baña eguzkiak ematen duan beltzatzea udara garaiean bakarrik ematen dualako ta bere eguzki-printzetan gizakien osasunerako kaltegarriak izan ditezkelako, eguzkirik gabe beltzarazten dituzten okenduak aspalditik sortuak daude ta baita gezurrezko eguzkiak ere.

501. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak m. manzisidor 0063 Gizakien izaeran, aintzakotzat artua izatea, oiñarrizko naia da.

502. 1969-1990 lapurtera-nafarrera poesia f. nesprias 0002 Agurtzen zaitut diru
Zu za guzien buru
Gizakien helburu
Jendearen urgulu
Ez dut egin bekatu
Sos bihirik ez galdu
Beraz egizkidatzu
Otoi bizpahiru keinu.

503. 1969-1990 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak m. sein 0011 Hauk gizakia!... Nor harri ditake, holako jendeak dauzkan xokoa, bazter guzietan ezagutua eta goretsia balinbada!.

504. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak j.a. arrieta 0001 Azken denbora hauetan jakintsuek asmatu dituzten molde eta tresna berriekin, nork daki zenbait erok ez dutela gizakiaren bizia bera zapuztuko eta desagertuko?.

505. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak j.a. arrieta 0001 Beren barreneko egarria ez zien jakinduriak asetzen, Beraiek aitortzen zuten hor zituztela beti gogoan, baitaezpadakoak zeuzkaten galdera sakonak eta betidanikoak: zer gara? zer da gizakia? zer da gizonaren bizia?, zer mundu-unibertsoa? nondik-nora doa?.

506. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak deia 1990 0001 Nik kontsultatu ahal izan doten arabera Gizon berbak zenbait kontestutan gizaki berbaren balioa hartzen dau.

507. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak ehaa 1988 0001 Bestalde, soin-ekintzapideak eta kirolak gizakien garakuntza oso eta egokirako, bizitze-maila hobetzeko, aise eta atseden-aldiaz ongi baliatzeko eta, azken batean, herrien kultura gauzatzeko duten berebiziko garrantzia egunean-egunean nabarmenago agertu, eta guztiek ontzat ematen dute.

508. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak ehaa 1988 0001 Legeak bi ardatz nagusi ditu: batetik soin-hezkuntza eta kirola ez dira demarako ez bestetarako gorde eta horietara mugatzen direnak, gizaki guztien garakuntzarako bide direnez hezkuntzaren eta kulturaren alorrean sartzen direnak baino eta, bestetik, kirol-bazkunak eta kirolzaleen partzuergoa, kirola suztatzezko eta antolatzezko ezein politikabidek arrakasta izateko nahitaezko tresna gertatzen bait dira.

509. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak ehaa 1988 0002 Jokabide-Egitamugintza, Azterlanak eta Argipide-Sistemak, hots, hezkuntza-sistemaren gizaki eta gauzazko eskuarteen epe artein eta laburrerako garapena, Sailaren azterlanak arteztu eta egitea, eta Sailaren argipide-sistema eta informatika-Egitamua, Autonomia-Elkarteko Arduralaritzaren informatika-Egitamu eta argipide-sistema orokorretako zati direnez, zehaztu, garatu eta zaintzea.

510. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak ehaa 1988 0005 Hamahirugarren Atala.- Lanarigo-Eraentzako Artezkariak, lanarigo-gaietan Sailak dituen agintepideen barruan, honako egiteko hauek beteko ditu, Hezkuntza-Arduralaritzako Sailburuordeak eskuratu ahal diezazkionen kaltetan gabe: a) Sailak ohartemandako lanari-beharra betetzea, egin beharreko deialdi eta lehiaketetarako egitasmoak gertatuz, horiekiko ekintzapide guztiak eginez, norgehiagoka eta lehiaketetarako epaimahaiak izendatuz; irakaskuntzako lanari berriak akuratzeko irizpide eta artezpideak ematea; lanariei izendapenen, lanorduen, oporraldien, lansarien, zigorren etabarren aldetatik doazkien egoera guztiekiko arta eta eraentza egitea; lanariekiko xehapen-txarteldegiko xehapenei unean-unean eustea eta arta egitea, eta gizakizko eskuarteen aldakuntzekiko jarraipena egitea; lanarien mediku-azterketen ardura hartzea.

511. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak ehaa 1988 0005 d) Gauzazko eta gizakizko eskuarteak banatzea unibertsitatekoez besteko irakaskuntzetan.

512. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak ehaa 1988 0010 - Lurralde-Ordezkaritzaren idazgu eta atalen gauzazko eta gizakizko eskuarteak aztertu, horien egitamuketa egin eta antolatzea.

513. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak ehaa 1988 0012 2.- Ikastegien Lurralde-Buruzagitzak honako atal hauek izango ditu: - Eskolaurreko eta OHO-ko gauzazko eta gizakizko eskuarteen egitamuketa.

514. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak ehaa 1988 0012 - Irakaskuntza Ertainetako gauzazko eta gizakizko eskuarteen egitamuketa.

515. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak amatiño 0001 Tximinoen artean bezalaxe, gizakien artean ere milaka eta milaka urtetan haurdun gelditzea eta ondoko erditze eta titi-ematea emakumearen lan bakarra izan da.

516. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak matx 0001 Leihatila bakarreko gela ilunean sortu eta osatu zen gizakia txokoa maitatzen hasten da berriro, gaztealdiko zalapartek eta ezin-egonek okiturik.

517. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak egin 1980 0001 Xunditurik lagatzen zuen gizaki oro eta buztanak xut.

518. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak vozeusk 1984 0001 Kultura hauen azterketa sakon batek, gaur egungo gizakiak tamalez gaizki interpretatu edo batere ezagutzen dituen printzipio filosofiko-mistiko berberetan oinarrituak daudeneko ondorioa eramaten gaitu.

519. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak vozeusk 1984 0001 Zerk lotzen zituen distantziaz elkarrengandik hain urrun baina beren esperientzia sinbolikoetan elkarrengandik hain hurbil aurkitzen diren herri hauek? Guzti horrek, ezagutzen aurreratu ahal izateko denboran atzera jo behar dugula pentsatzera gonbidatzen gaitu, aintzinako Maiatarren, Egyptiarren, Azteken, Greziarren, Hinduen eta beste askoren jakituriak edanez eta kontzientzia bakarrik dela gauza gizakiaren baitan ezkutuan dirauen egia zuzenean antzemateko.

520. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak vozeusk 1984 0001 Gizakia da eta izango da beti lurreko eboluzioaren aktore nagusia.

521. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak dv 1981 0001 Andik eta emendik, gizakiaren inguru, tirabiraka, geldi-eziñeko zurrunbilloan.

522. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak j. zarautz 0001 Eta onatx emen zioa: gaurko gizaki modernoak ura erabiltzen du bere eguneroko bizitzan galanki! Erropa-garbitzeko edo ontzi-garbitzeko tresnak dirala.

523. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak j. zarautz 0001 Bizitza aurreratu eta modernoak gizakiari eskatzen dion garbiketa dala-ta, biztanle bakoitzeko, egunean 200 edo 300 litro ur bearrezko ditu iri aundi batek, urinagusi aundi batek.

524. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak t. madinabeitia 0003 Begira, nik bere garaian =dAv=incik sortutako filosofia bera jarraitzen dut: gizakia zenbakia da.

525. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak m.e. matxinandiarena 0001 Jolasak, gizakiaren garapenaren estadio guztiak ezagutzen ditu eta bakoitzean aritzen da.

526. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak a. murua 0001 Gizakia, berriz, orain dela 10.000.000 urte bazebilen planetan zehar.

527. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak a. murua 0001 Antxina erlijio horiek gizakiarentzako ulergaitzak ziren fenomeno naturaletan oinarritzen ziren (eguna-gaua, uda-negua, ereinketa-bilketa, bizitza-heriotza, eta abar).

528. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak dv zabalik 1989 0001 Koipetan soilik disolbatzearen ezaugarria dute, eta esne osoak litroko 35 bat gramo koipe duenez gero berau da gizakiarengan bere presentzia neurtzeko jakirik aproposena.

529. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak dv zabalik 1989 0001 Gerora konturatu ziren metatu egiten zela ingurugiroan (17 urte pasa ondoren %39 geratzen zela lurrean) txori batzuek ez zuten lortzen ugaltzerik bere arrautza-koskolaren azala mehegi bihurtzen zelako eta elika-katean biltzen zela gizakiarenganaino iristeko.

530. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak dv zabalik 1989 0001 Eta elika-katearen azken maila den gizakiaren baitan zenbat pestizida metatzen ote da?.

531. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak dv zabalik 1989 0001 1985-86 urteetan egindako ikerketen arabera zenbat eta adinez aurreratuagoa izan hainbat handiagoa dela gizakiak bere ehunetan duen pestizida kloratuen zenbatekoa.

532. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak ja. muñoz 0001 Burdinazko kutxa bat da, emakumearen itxura duena, barruan gizaki bat zutik kabitzeko modukoa.

533. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak ja. muñoz 0001 Berez bakartia, lasaia, otzana Eztia, mantsoa den izaki ttipi hau gaiztakeriarekin lotu izan du gizakion imajinazioak.

534. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak ja. muñoz 0001 Gizakion arrazoirik gabeko ankerkeria Krudelkeria sufritu duelako bizi da apoa aparte.

535. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak ja. muñoz 0001 Gizakion arrazoien desarrazoiak ikusi ahal izan ditu harripilatatik.

536. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak hemen 1988 0002 Hemen adierazten ditugun pareak: metafora-metonimia, gertakizuna-albistea... dio guretzat komunikabide eta gizakien historia elkarrekin ikusiz esplikatu dezaketen pareak dira.

537. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak hemen 1988 0003 Arzallusek politika bukatu dela esaten du, bukatu direla gertakizun politikoak, herri honetan ongitasuna, progresoa eta gizakien lasaitasuna bilatzeko ordua dela.

538. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak hemen 1989 0002 Dinamika desberdinarekin eskuratu beharko genuen jakitun greziarraren atsotitzak: eskuak dauzkalako gizakiak pentsatzen du. Pentsa dezagun eta akabo. Rafael CASTELLANO.

539. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak goiz-argi 1983 0002 Esan bearrik ez, une larri aietan beretan bereala etorri zirala milla eratako lagungarriak, bai gizaki ta bai janari-edaritan beste erki edo probintzi guztietatik noski.

540. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak goiz-argi 1983 0003 Eta iñork ez du esaten, iltzaille oiek ZERGATIK erailtzen dituzten gizakiak, edo ZERGATIK diran iltzaille.

541. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak goiz-argi 1983 0001 Gizaki bakoitzarentzat, emakumeentzat, umeentzat, ikasleentzat, nekazarientzat, langilleentzat, irakasleentzat, gurasoentzat, ezitzaileentzat, idazleentzat... buru-jabetza nai dugu ta orren alde gatoz.

542. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak r. zapirain 0001 GOIZ ARGI`ko orri auek tarteko dirala, eskaera auxe egingo nuke: utikan aurrak zapaltzen eta explotatzen dituzten gizakiak.

543. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak hemen 1987 0001 Diotenez, jainkoek inkomunikaziora kondenatu zuen gizakia Babel deitu etxeorratz bat jasotzen hasi zenean eta geroztik giza historia madarikazio horren kontrako burruka bat izan da, telekomunikazioa bideratu dezaketen kristal eta altzairuzko etxeorratz berriak eraikiz, zerua satelitez estaliz edo mundua kablezko sare batetan bilduz.

544. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak x. amuriza 0001 Beste milaka izakiz eta gizakiz ere amets egina naiz.

545. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak x. mendiguren b. 0001 Eros eta Thanatos, gizakiaren horizonte.

546. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak j. altuna 0001 Eta jakiña! akats kaltegarri orren jabe dan gizakiak, nai ta abertzale bere burua egin, ez dau bere aurrekoantzat bear dan begirunerik, ez itzalik eta, gitxiago aginpide baten zelan edo alan ipinten dabenean.

547. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0001 Darwinek 1859. urtean bere eboluzio-teoria argitaratu zuenez gero, gizakiaren jatorriaz zientzilari asko zegoen arduratuta.

548. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0001 Gizakiaren lehen arbaso tximino edo antzekorainoko katea osatzeko maila bat falta zitzaien eta Dubois maila hori aurkitzen aritu zen burubelarri.

549. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0001 Darwin bera, Lyell eta Huxley aritu ziren eboluzioaren teoria hautespen naturalaren bidez gizakiari aplikatzen, baina benetako froga bezala harrizko lanabes zahar batzuk eta giza gorputzaren arrasto gutxi batzuk besterik ez zeuden.

550. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0001 1850. urte inguruan Neanderthal gizakiaren eskeletoak aurkitu ziren.

551. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0001 Zientzilari batzuek haiek aztertuta (Paul Broca-k esate baterako) haiek giza espezie zahar baten hondakinak zirela zioten, baina beste zenbaitek (Rudolph Virchow-k adibidez) agian istripu edo gaitzen batek deformatutako gizakienak zirela zioen.

552. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0001 Dena dela, oraingo gizakienak baino lehenagokoen fosilak behar ziren, aldi berean tximinoen antzeko arbasoenak baino eboluzionatuagoak izango zirelarik.

553. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0001 Giboiak kilikatzen zuen gehiena Dubois paleontologoa, Ernst Haeckel-ek zioenez gizakiarengandik hurbilen zegoen tximinoa bera zelako.

554. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0001 Marie Eugene Dubois, gizakiek eta tximinoek izandako eboluzioen maila desberdinak argitzen saiatu zen.

555. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0002 Garezurra, oraingo tximinoena baino askoz ere handiagoa zen, baina aldi berean oraingo edozein gizakirena baino askoz ere txikiagoa ere bai.

556. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0002 Hortzak berriz, gizakiaren eta tximinoaren hortzen tartekoak ziren.

557. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0002 Izan ere gizakiaren jatorria eta eboluzioa berez oso gai arantzatsuak dira eta garai hartan are eta gehiago.

558. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0002 Gainera gizakiaren eboluzioaren urratsak hezur-pusketa batzuetan oinarrituta zehatz baieztatzeak gehiegikeria zirudien.

559. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0002 Geroztik antzeko aurkikuntzak egin dira Txinan eta Afrikan eta poliki-poliki frogak pilatuz gizakiaren jatorrirainoko katemailak zehazterik egon da.

560. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0002 Gizakien kasuan beraz, eboluzioa teori mailatik frogapen praktikoen mailara pasatzerik egon da.

561. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... i. azkune 0002 Antropologoen komunitatea Javako gizakia edo Pithecanthropus erectus izakia gizakiaren arbasoa zela erabat konbentziturik zegoenean, bera hori ukatzen hasi zen.

562. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... gure erria 1990 0001 ¿KRISTAUAK ZER? Ona emen zer diñon Kristau Legeak: 1) Liburu Santuak diño: Gizakia, gizakume eta emakume egin eban Jaungoikoak.

563. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... gure erria 1990 0001 Baña bakarrik barik, gizakien bidez egitea nai izan eban.

564. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... herria 2000 eliza 1988 0001 Baina, bestalde, gaztedia bera da gizarteari eta gizaki guztioi zenbait galdera egiten dizkiguna.

565. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1989 0001 Baina Europako lurraldeen arteko gerren odolak, basakeria kolonialak eta gizakiari bere kultur eta erlijio balioak bortxatuz eragin zaion humilazioak ilundu egin dute giza eskubideek egin duten bidea.

566. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1989 0001 Memoria, ez askia eta duintasunik ez duten uneez gabetua gainera, lantzen dugu, gizakiarekiko begirunea eskubide bilaka dadin, eskubide horren kontrako bortxa inolako gobernuk onar ez dezan.

567. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1989 0001 Litekena da, arazo larriei erantzun itxura egiten duten fanatismoa eta intolerantziaren biktima, inoiz gehiago pobreziak gizakirik ez humileraztea.

568. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1990 0001 Zergatik aurkitu ziren gizakiak zenbatu, ordaindu eta aurreztu beharrean?.

569. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1990 0001 Tentazio bat da, gizakiak salerosketa lehenik eta batez ere fisikoki irauteko behar zituen ondasunak eskuratzeko erabili zuela pentsatzea.

570. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1990 0001 Alde batetik, a priori gizakiarentzat kontrakoak diren ezaugarri ekologikoetan bizitzeko gaitasuna baduela.

571. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1990 0001 Gizakien arteko hierarkiak eta menpekotasun harremanak ez dira gaurko asmakizunak - gizarte primitiboen osagaiak dira eta tximuen taldeetan ere azaltzen dira.

572. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1990 0001 Orain dela oso gutxi ezagutu dut zure aldizkaria 1988ko Gizakia eta animalak (apirila) eta Natura eta Kultura gizadi osoaren ondare (urria) bi aleen bidez.

573. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1990 0001 Beste izaki bat zapaltzen duena, nahiz gizakia nahiz animalia izan ez da librea. Stefan Milicescu Doktorea Bucarest (Errumania).

574. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... l. unzueta 0002 Barruan egozan gizakiek be bardin legikeen.

575. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... g. arrien 0001 1.1.- Gaur egun gizakia geien bat urietan bizi da, baserri bizitza urritu dalarik Uriak agintzen dau politikan, kulturan, ekonomian, artegintzan etabar.

576. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... ikastolagazt 1978 0001 Udabarrian ostera ere, koloreak naastuz, bikoteak alkar topo egiten daue, eta gizakiek edo imitatu gura baileuez, dantza zoragarriak egiten dauez lurrez eta aidez.

577. 1991> bizkaiera antzerkia larrak 0163 Berak yakik ondoen zelan eskatuten dautsan Yaungoikoari, baña orrek osatu egiten yozak gatxik bakanenak dabezan gizakiak be: zorroa bestean puztu ta andituak, aragi bizia erakusterañoko zauriak, ikusiak berak erruki emotekoak eta osagileak guztiz etsita itxiak; arren-eginda, urrezko guren-irudien bat iminten yautsek idunetik dingilizka; eta, diñoenez, osatuko ala itxiko ei yautsek orren urren etorriko diran erregeai, onespentzat.


578. 1991> bizkaiera ikasliburuak danok senide 00097 Sexua. Sexualitateak markatzen dau gure izaerea bizitza osoan zehar eta gizakiaren oinarrizko ezaugarrietako bat da, baina bada sexua askatasun sinbolo lez bizitzen dauanik ere; honeentzat sexua bizitzeko era jakin bat da, honela berau beste deshumanizazino objektu bat bihurtzeraino heldu dalarik.

579. 1991> bizkaiera ikasliburuak musika 0041 32 Aitaren altzo Bat-Hirukoa
itzirik,
itxartu zinan gure auzoan
haur jantzi,
angeru-kanten goralpen-bozak
isilik,
mindurikaren erreinu hontan
negarti,
aintza, indarra, Jainko-koroia
itzuriz,
pobre egin zara geure ginoan
gizaki.


580. 1991> bizkaiera ikasliburuak musika 0041 Jainkoari Aita deitu
Ama deitu bardin dautsu.
Jainkoa ez da gizaki
gurasotasuna baizik.
Aita deitu Ama deitu,
konfidantzak esan nahi du.
Gurasoek ez hauela
konprenditzen?
Jaio jakun Jainkoa non
anaia den.


581. 1991> bizkaiera ikasliburuak musika 0076 Bakea lurrean gizakiei (Lk. 2, 14)


582. 1991> bizkaiera ikasliburuak musika 0076 70 Bake-lapurrak dabilz,
gizartea apurtzen,
zeruko erregali
onena ebasten.
Zeru-lurreko mahaia
aldebanatze horrez,
onen borondatea
ukatzen zatoze.
Bake-ohoinok geldi,
herio-armak gorde,
Jaungoikoaren aintza
bai-da gizona ere.
Angeru-einara jaso
zaren gizakia,
abere izateraino
zaroaz gaizkiak.


583. 1991> bizkaiera literatur prosa m.a. mintegi 00031 Bera, bere familia eta... Begiak barruko iluntasunera egokitutakoan ohartu nintzan bai gizakiak eta bai animaliak danak alkarregaz bizi zirala bertan.

584. 1991> bizkaiera literatur prosa aititeren mokoa 0015 Txinatar poetaren txoriek esan eben gauza bera pentsatzen ebala berak be iruditzen jatan, ez da gizakirik existitzen ez danik, baina hau da nahien dodan adiskidea; beragaz hitzegitea irrikitzen nago, ordea, baina.....

585. 1991> bizkaiera saiakera-artikuluak p. atutxa 00080 Gizakiak daukan arrazoitasunezko adimenaren ordea da au, ez abereen adimen-gabeko izateagaitik.

586. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak in: oi, hondarrezko emakaitz! garraitzetako itsas urak aitorturiko poemak, 3-5 00003 Irudi horrek maitatzeko orduan baldintzarik jartzen ez dauan edonoren sinboloa izan nahiko leuke, sentiera barriztatzeko adorea sekula galtzen ez dauan gizakiarena.

587. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak f. beobide 0106 Gero, gizakiaren jasokuntza nai dogula eta gabiltz!


588. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak f. beobide 0348 Gizakiak Jaungoikoaren semetza-alabatza ori saldu leike.


589. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak f. beobide 0348 Eta, orrelantxe, iñoiz epea galdu barik, eten bako bideetatik, ibilli ta ibilli dabil, gizakiaren atzetik, aurkituko dauanaren itxaropenean.


590. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak f. beobide 0028 Ez ditu gaurko gizakiak ez arrazoizkoak, ez legezkoak aurkitzen Elizak honi edota hari buruz dituan hainbat eta hainbat pentsaera eta eritxi.

591. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak f. beobide 0111 Langileei iruzurrez lan-saria ostuten jaken; edozein ergelkeriagaitik alogerekoa murriztu; eginezin ahalako lanak pistolapean eraginazo; gizakiari zartako bat emotea barre egitea lez zan; txarrez zauritutakoak erreskadan; abereen tratamena gizakiena baino hobea zan;

592. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak f. beobide 0197 Indarrak ahuldurik dagozanean, kurutze astunegia ezarten badeutsazu gizakiari, gizaki hori, Jesusen antzera, hauspez lurrera doa.

593. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak f. beobide 0197 Norberen barru zikina ezagutzen emoteak gizakia lotsaz mingostuten dau; une hori, une gorri egiten jako edozeineri.

594. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak f. beobide 0413 Jesus maisuari jarraituz, gizakia maitatzen, errespetatzen, onegiten, errukitzen, parkatzen, senide lez hartzen eta tratatzen jakin.

595. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak f. beobide 0413 Lotsagarri eta higuingarri agertuko zara jendaurrean, gizaki bat, errurik gabe, baltza izateagaitik bakarrik jo dozulako.

596. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak f. beobide 0413 - Narruaren koloreak ez deutso gizakiari nortasuna emoten, bihotzaren ederrak baino.

597. 1991> euskara batua antzerkia pe. zabaleta 0165 Hemen ez gaude maitasunezko ariketetan, gizaki baten bizitzaren aurrean baino!

598. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00371 ALELO KODOMINANTEAK / Bitarteko herentzia / Karakterea: tximeleten hegalen kolorea / CB= beltza CZ =zuria / GENOTIPOA FENOTIPOA / Homozigotikoa / CBCB beltza / CZCZ zuria / Heterozigotikoa CBCZ grisa / Herentzia kodominantea / Karakterea: gizakiaren MN odol-taldea / LM=m taldea LN=N taldea / GENOTIPOA FENOTIPOA / Homozigotikoa / LMLM M taldea / LNLN N taldea / Heterozigotikoa LMLN MN taldea

599. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00119 Aurreko gaietan ikusi dugunez, gizaki guztiok kultur ingurune batean bizi gara. Normalean kultura bat izaten da ongien ezagutzen duguna. Gainera kultura ezagutzea ez da gauza abstraktua, hau da, ikasten den zenbaki-zerrenda hutsa. Kultura batean bizi gara jaiotzen garenez gero. Kultura horixe sentitzen dugu, berak betetzen gaitu eta berak eskaintzen digu mundua ulertzeko aukera.

600. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00241 Gizakiak, ingurunearen (izadiaren) ekintza transformatzailea bere jarduera teknikoaren bitartez egiten du. Sistematikoa da, eta ekintza edo prozesu batzuk koordinatuz gertatzen da, ondorioz sistema osatzen duten emaitza lortzen delarik. Bestalde, lortu nahi den emaitza horrek, lortu edo ez, a priori definituta egon behar du, horretarako gizakiak helburu bat proposatzen du eta lortzeko behar diren teknikak hedatzen ditu. Horregatik hain zuzen, teknikaren borondatezko izaeraz hitz egin dezakegu. Horregatik ere, teknika gizakiak bere beharretarako izadiari inposatzen dion erreforma guztien multzoa dela esan daiteke.

601. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00241 Teknikaren definizio hau onartzeko kontuan hartu behar dugu giza premiek zer izaera duten. Beste bizidunekin konparatuz, gizakiak bere beharrak ez ditu murrizten ugaltzera eta biziarentzat arriskutsu izan daitekeenetatik babestera. Bizitzearekin ez gara konformatzen. Ondo bizitzea nahi dugu. Horregatik gure premiak oinarrizko premietara ez dira mugatzen. Hobeto bizitzeko beste zenbait gauza baliagarri badira eta premia gisa kontsideratzen ditugu, nahiz eta errealitatean horien beharrik egon ez.

602. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00241 Artea, dibertsioa, aisiaren kultura eta beste hainbat gauza, gure espeziearenak baino ez dira, eta gizakiak daudenez geroztik guretzat beharrak dira. Zein leku geografikotan eta zein garai historikotan bizi garenaren arabera, ondo bizitzea desberdina izango da. Eta horren arabera garai horretako gizakiak bere beharrak ezarriko ditu. Ondorioz, bere teknika propio hedatuko du.

603. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00241 Bestetik, gizakiak beti bera inguratzen duen munduaren berri eman nahi izan du. Jarduera zientifikoaren bitartez, fenomeno naturalak zein gizartekoak adierazi nahi izan ditu. Horregatik, bere ingurunean dauden elementuekin, behatu, espekulatu, arrazoitu eta esperimentatu egiten du, legeak eta teoriak sortuz. Hauen bidez, munduaren funtzionamendua eta berari buruzko interpretazioa hobeto ulertuko ditu.

604. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00241 Bai gizakiek eta bai animaliek oinarrizko premia batzuk dituzte eta horiek beteta beren iraupena segurtaturik geratzen da. Jan, edan, hotzetik eta arriskuetatik babestu, etab. egin behar dute. Baina alde handia dago bakoitzak premiak betetzeko duen erari dagokionez: animaliak ingurunera egokitzen dira hil nahi ez badute, baina gizakiak teknikaren bidez ingurunea egokitzen du bere beharretara.

605. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00241 Animaliek inguruneko janarietara ohitu behar dute, girora moldatu behar dute, etab. Moldatzen ez dena hil egiten da. Izadiak gizakiari arazoak sortzen dizkionean, aldiz, gizakiak ez du etsitzen. Teknikak hedatzen ditu, etxeak eraikitzen ditu, berotzeko sua erabiltzen du eta, oro har, teknika erabiltzen du.

606. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00369 1. Gizakiak esperientzia estetikoaz eduki ditzakeen hiru jarrerak aipatu.

607. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00371 Gizakiaren ezaugarria da bere bizialdian zehar atsegin emango dioten esperientzia desberdinak bilatzea. Estetika zientzien, arteen, kirolen eta abarren alorrean ibil daiteke, beraz. Gizakiak aurrez aurre artea aurkitzen duenean, esperientzia artistikoaz gozatu egiten duela esaten dugu.

608. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00371 1. Gizakia esperientzia estetikoaren aurrean

609. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00371 a/ Begiratzeko jarrera: Jarrera estetiko ideala da. Gizakiak, interesik gabe, objektu artistikoari begiratzen dio. Egiazko esperientzia artistikoan subjektuak begiratzeko egintza desitxura dezaketen elementu material eta interesatuak alde batera utzi behar ditu. Hala ere, onartu beharra dago esperientzia estetiko hutsa ideala eta utopikoa ere badela. Zalantzarik gabe, esperientzia estetikoan eta edertasunari buruzko judizioan interesik gabe begiratzearen egintzarekin zerikusirik ez duten elementuen eragina dago. Dena den, elementu horiek ezkutatzen diren neurrian gure judizioa bilatzen den idealera gero eta gehiago hurbilduko da.

610. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00371 b/ Sortzeko jarrera: Gizakia ezagutzako edozein alderditan (zientzia, letra edo arteetan), gauza handiak sortzeko, bere irudimena eta arrazoimena erabiltzeko gauza da. Arte, zientzia eta letretako sorkuntza guztiek subjektu komuna dute: gizakia. Inguratzen gaituen errealitatea, pinturen, ekuazioen edo poemen bidez objektiba daiteke. Beren jatorrian denek dituzte oso antzeko adimen-prozesuak.

611. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00371 c/ Jarrera kritikoa: Estetika Filosofiako diziplina gisa hartuta filosofoek eta arte-kritikariek duten jarrera da. Helburua gizakiak begiratzeko eta sortzeko duen ahalmenaz gogoeta egitea da.

612. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/1 00493 Kapitalismoaren globalizazioarekin, sistemaren barnean hartutako edozein neurrik razional eta bideragarri kontsideratu ahal izateko produktibitatea eta lehiakortasuna hobetu behar ditu. Norbere produktuak merkatuan saltzeko ahalmena hobetzen ez duen ezer ez da bideragarria, noski. Horregatik, gizarteko edo gizakien arazoak konpondu nahi direnean nahitaez beti bete behar da kapitalaren irabaziak areagotzeari oztopoak ez ipintzeko baldintza.

613. 1991> euskara batua ikasliburuak historia eta artea/dbh 00196 Ez da harritzekoa, beraz, XIX. mendearen azken alditik europarrek gerra hasten denean behin baino gehiagotan esatea. Izan ere, gerra gizakiak sortutako gertaera negatibotzat hartzen bazen ere, beharrezkoa iruditzen zitzaien.

614. 1991> euskara batua ikasliburuak historia eta artea/dbh 00366 Plaza, Giacometti, 1949. Giacomettiren irudietan eskultura afrikarraren eragina nabarmena da; gizakiaren bakardadea irudikatzen du.

615. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00143 Organismoak ez ditu energia lortzeko erabiltzen. Oro har, animaliek ezin sintetiza ditzakete. Beraz, bitamina-premiak dieta egokiaz asetzen dira. Salbuespenak badaude. Animalia gehienak C bitamina sintetizatzeko gai dira, baina gizakia ez.

616. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00281 Zakurra - Gizakia

617. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00009 Kontzeptuen mapak eskemak dira eta gai jakin bati buruzko ezagupenak antolatzeko erabiltzen dira. Adibidez, gizakien ugaltze aparatuari buruzko kontzeptuen mapan emakumearen eta gizonaren ugaltze aparatuak desberdintzen dira eta aparatu bakoitzaren organoen izenak idazten dira.

618. 1991> euskara batua ikasliburuak artearen historia/dbh 00012 Orduan, zer da artea? Esan dezakegu gizakiak artetzat daukan oro dela artea, beraz, zaila da gaur egun definizio bat ematea, nahiz eta guztiok argi eduki artea gure gizarterako garrantzitsua dela.

619. 1991> euskara batua ikasliburuak artearen historia/dbh 00111 [Biluzia] bizitzaren zergatia egiaztatu eta areagotzen duen guztia transmititzeko biderik egokiena izateaz gain, gizakien munduaren helbururik adierazgarriena ere bada berez. Eskultura grekoen garaiaz geroztik biluziaren garrantzia erabat ulertzen lehena Migel Anjel izan zen. Aurrez ere ikertu zuten zientifikoki, jantziek biltzen zuten figura irudikatzeko baliabide gisa. Biluziaren helburua biluzia bera zela ohartu zen Migel Anjel eta bere artearen helburu nagusi bihurtu zuen.

620. 1991> euskara batua ikasliburuak artearen historia/dbh 00208 Konstruktibismoa saiatu zen lehen aldiz artearen mugak gainditzen eta gizakien arazoei irtenbidea ematen; horregatik izan zen garrantzitsua. Begiratzeko objektu soila izateari utzi zion arteak eta produkzioan integratu zen, gizartearen zerbitzura.

621. 1991> euskara batua ikasliburuak artearen historia/dbh 00208 Lehen Mundu-Gerraren ondoren, gizakiak gerrara bultzatu zituen arrazoia arbuiatu nahi izan zuen artista askok.

622. 1991> euskara batua ikasliburuak gizarte zientziak/dbh 00028 6. Zein garaitan agertzen da gizakia Lurrean?

623. 1991> euskara batua ikasliburuak gizarte zientziak/dbh 00050 1. Zer landare eta fruitu bilduko zituen gizakiak garai hartan?

624. 1991> euskara batua ikasliburuak gizarte zientziak/dbh 00065 Aurreko unitatean ikasi zenuenaren haritik, gizakiaren aztarnetatik informazioa lortzen saiatuko gara.

625. 1991> euskara batua ikasliburuak gizarte zientziak/dbh 00065 Oihanak ugaritzearekin batera landare berriak ere azaldu ziren. Garai honetako gizakia kobazuloetatik atera eta bere bizilekua ibaiertzetan kokatzen hasi zen. Ehizaz gain, arrantzan ere egiten zuen ibaiertzetan.

626. 1991> euskara batua ikasliburuak gizarte zientziak/dbh 00077 Jaunak, gainera, lurraren jabetzaz gain, bertan bizi ziren gizakiengan agintea zuen, eta horrek eskubide batzuk ematen zizkion jaunari: adibidez, nekazariek bere errota eta labea erabili behar zituzten derrigorrez, eta errota horren erabilpena ordaindu.

627. 1991> euskara batua ikasliburuak gizarte zientziak/dbh 00080 Lan asko eginda ere, jateko ozta-ozta lortzen zuten garai haietako gizakiek, produktibitate eskasa baitzegoen: lurrak agortu egiten ziren, tresneria traketsa zuten, eguraldiaren menpe bizi ziren... Soberakinik ez zuten sortzen eta beharrezko guztia eurek sortu eta landu behar izaten zuten: lanerako tresnak, oihalak...

628. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurugiro 1998 00011 Ibai ekosistemetako elementuak eta prozesuak nahiz ur gezetako baliabideak ulertu eta ikeruea, elementu garrantzitsuak identifikatuz (haiekin zerikusirik duten giza iharduerak, gizakiak eta gizarteak haiengan duen eragina, orain arte eragindako arazoak) eta arazoak konpontzeko nahiz ur baliabideen kudeaketa euskorra izateko beharrezkoak diren sentikortasuna eta jarrerak sustatuz.

629. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurugiro 1998 00011 Azkenik, gertakari, kontzeptu eta printzipioen inguruan zera esango dugu: ikasleek, unitate honen bidez, ibai ekosistemak osatzen dituzten elementuak eta hauen arteko erlazioak ezagutuko dituztela. Gainera, gizakiak ibaiei ematen dizkien erabilerak, erabilera hauen ondorioak eta hauek eragindako ingurugiro arazoen konplexutasuna aztertuko dituzte.

630. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurugiro 1998 00038 Jadanik hainbat aldiz aipatu dugunez, gizakiarentzat baliabide iturri oparoa dira ibaiak eta beraz, aintzinatik ustiatu izan dira. Zenbait herrialdek ura eskuragarri izateko sistema sofistikatuak garatu zituzten.

631. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00011 Gizakiak pentsatu egiten du eta lengoaia erabiltzen du

632. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00011 Gizakia arrazoitzeko gai den animalia bakarra da.

633. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00011 Gizakia animaliengandik desberdintzen da pentsatu egiten duelako, eta kalkulu matematikoak egin eta makinak asma ditzakeelako. Burmuina garaturik duenez, gizakia bere buruaz gogoeta egiteko gai da.

634. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00011 Gizakia, gainera, lengoaiaren bidez komunikatzen da, hau da, hitzak erabiltzen ditu komunikatzeko.

635. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00011 Lengoaiaren bidez, gizakiak iritziak, pentsamenduak, gertaerak eta sentimenduak adierazten ditu.

636. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00011 Gizakiok eskuak erabili ahal ditugu elkarrekin komunikatzeko. Adibidez, askotan eskua erabiltzen dugu agur egiteko.

637. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00011 Gorrak eta mutuak diren gizakiek ezin dute entzun eta hitz egin. Beraz, besteekin komunikatu ahal izateko, zeinuak eta keinuak egiten dituzte eskuez eta besoez. Entzumen arazorik ez duen jendeak ere erabili ahal ditu zeinu eta keinu horiek gor eta mutuekin komunikatzeko.

638. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00011 - Gizakiak ugaztunak dira: Bost sentimen dituztelako. Amaren sabeletik jaiotzen direlako eta amaren esneaz elikatzen direlako bizitzaren lehen hiletan. Uretan bizi ez direlako.

639. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00011 - Gizakiak pentsamendu konplexuak osatzeko gai dira: Amaren sabeletik jaiotzen direlako; Burmuina garaturik dutelako; Eskolara joaten direlako.

640. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00011 d) Gizakiak euren ekintzei buruz hausnartzeko gai al dira?

641. 1991> euskara batua ikasliburuak inguruaren ezaguera/5 00119 b) Nola eragiten die gizakiei?

642. 1991> euskara batua ikasliburuak kultura klasikoa/dbh 00011 Esan dugunez, hainbat arazo esplikatzeko gizakiak antzina-antzina ematen zituen azalpen edo mito-multzoa da mitologia. Baina geroago, mitoaren kontrako ideia bat azaldu zen: logosa

643. 1991> euskara batua ikasliburuak kultura klasikoa/dbh 00011 Mitoak mundua, unibertsoa eta gizakiaren existentzia azaltzen ditu, guztiaren sortzailetzat jainko-jainkosa batzuk eta besteak aurkeztuz.

644. 1991> euskara batua ikasliburuak kultura klasikoa/dbh 00023 Eta azkena, Eros, jainko hilezkorren artean ederrena, gorputzadarrak laxatu eta jainko zein gizaki guztien bihotza eta borondate zuhurra bere bularretara erakartzen dituena.

645. 1991> euskara batua ikasliburuak kultura klasikoa/dbh 00023 Ondoren, airean jaurtiki (...) eta itsasoak eraman zituen luzaroan. Inguruan apar zuri bat agertu zitzaien eta aparraren erdian dontzeila bat jaio zen (...) Jainkosa ohoragarri eta ederra irten zen itsasotik. Jainkoek eta gizakiek orok Afrodita deitu zioten, aparraren erditik jaioa zelako.

646. 1991> euskara batua ikasliburuak kultura klasikoa/dbh 00027 Herak ere izan zituen miresle adeitsuak. Kontu horrek ikaragarri atsekabetzen zuen Zeus, eta emazteak berarekin hartzen zuen jarrera berbera hartzen zuen: Hera maitasunez begiratzera ausartzen zen edozein pertsonaia, gizaki edo jainko izan, jazarri eta zigortu egiten zuen harrapatutakoan.

647. 1991> euskara batua ikasliburuak erlijio katolikoa 2 00090 -Eukaristia. Sakramentu honen bidez, Jesusen gorputz-odolak hartzen dira eta kristauak estukiago lotzen zaizkio Elizari eta honek gizaki guztiei zerbitzatzeko duen eginkizunari.

648. 1991> euskara batua ikasliburuak erlijio katolikoa 2 00122 Kristoren aukera egin duten gizakiek uko egin diote bekatuari eta, Bataioaren urari esker, Jainkoaren bizi berria gozarazten dien Izpiritu Santua jaso dute.

649. 1991> euskara batua ikasliburuak erlijio katolikoa 2 00122 Horregatik, askotan gizakiak zatiturik aurkitzen dira, nahi duten ongiaren eta askotan egiten duten gaizkiaren artean.

650. 1991> euskara batua ikasliburuak erlijio katolikoa 2 00122 Egintzak, egoerak: Gizaki bat azalaren koloreagatik baztertzea.

651. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 00072 1545ean Bordelen argitaratu zen obra honetan errealismoa da nagusi ez da ahantzi behar Trentoko Kontzilio aurreko apaiza zela egilea; poeta ez zebilen edertasun ideaiaren atzetik, baizik eta munduko plazerrak eta gizakiaren ahultasuna aintzat harturik, berak sinesten duen haraindiko bizitza goresten zuen, gai erlijiosoak eta erotikoak naturaltasunez nahasirik

652. 1991> euskara batua ikasliburuak j.r. etxebarria 00065 Erreakzio kimikoak egitea ez da gauza berria gizakiarentzat.

653. 1991> euskara batua ikasliburuak j.r. etxebarria 00081 Gizakiak erabilitako lehenengo erregaia egurra izan zen.

654. 1991> euskara batua ikasliburuak j.r. etxebarria 00113 Makinak gizakiak asmaturiko aparatu edo tresnak dira, helburu hauek lortzekotan:

655. 1991> euskara batua ikasliburuak oporkoad 0049 Gizakiek edateko, landareak ureztatzeko eta baita elektrizitatea sortzeko ere erabil daiteke.


656. 1991> euskara batua ikasliburuak oporkoad 0063 Gizakiok ere horrelako sistemaren bat bagenu, zeinen ondo etorriko litzaigukeen trenean zutik bidaiatzeko edo dendan txandan itxaroten egoteko!


657. 1991> euskara batua ikasliburuak baietz/6 0002 Gizaki bolondresekin egin direnetan ere, hauek lo egin gabeko 6-9 egunen buruan begitazinoekin eta burutik egiten hasten ziren.


658. 1991> euskara batua ikasliburuak baietz/6 0060 Tradizio judutarraren arabera gizaki guztiek aintzin-aintzinean hizkuntza beraz hitz egiten zuten, baina zeruraino helduko zen Babeleko dorrea egin nahi izan zutenean, Jainkoak, zigor gisa, beren hizkerak nahastu egin zituen eta beren dorrea egiteari utzi egin behar izan zioten elkarri ezin ulertuaz.


659. 1991> euskara batua ikasliburuak teknolmekan 0034 Kobrea gizakia erabiltzen hasi zeneko lehenbiziko metaletarikoa da; naturan jatorrizko egoeran aurki baitzitekeen.


660. 1991> euskara batua ikasliburuak teknolmekan 0034 Antzinako gizakiaren garapenaren aro batek kobre-aleazio baten izena du: Brontze Aroa, brontzea delarik.


661. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0031 6. Gizakiak ez zuen inoiz dinosaururik ehizatu!


662. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0031 Gizakia sortu zenetik testigantza idatziren bat utzi zuen arte igaro zen denboraldiari esaten zaio historiaurrea edo prehistoria.


663. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0031 Lehen esan dugu historiaurrea gizakia edo bere arbasoak (hominoideoak, hominidoak, etab.) sortzean hasi zela eta bukatu hitz idatziarekin batera bukatu zela.


664. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0031 Hortaz, aldi horretan gizakiarekin batera bizi izan ziren animaliak soilik dira prehistorikoak.


665. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0031 Gauzak horrela, historiaurreak eta historiak gizakia hartzen dute Unibertsoaren eta biziaren zentrutzat, eta horren inguruan antolatu eta sailkatzen dute iragana.


666. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0031 Kalkulu txiki bat egiten badugu, konturatuko gara gizakiak parte ttiki bat besterik ez duela betetzen Lurraren historia luzean.


667. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0031 Hala ere, aitortu behar da gizakiaren eragina oso handia izan dela, Lurraren garapena aldatu du eta.


668. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0040 Ebroren ibaiadar honek aintzina zingira zen leku batetik pasatzen da eta dinosauruen oinatz fosilen arrasto ugari geratu dira markatuta bertan, gizakiaren historiaren aldi diferentetako beste hainbat testigantzarekin batera: galtzada erromatarrak, bainuetxeak, eta abar.


669. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0055 - Gizakiaren eboluzioa izenburua izango duen lan bat egin behar duzu.


670. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0084 Hala, ehiztari eta biltzaile zen gizakia ekoizle bihurtu zen; hau da, bere janaria produzitzen ikasi zuen.


671. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0084 Epipaleolitoan gizakiak bere sistema tradizionalekin segitu zuen; hots, ehizean eta fruituak biltzen.


672. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0084 Epipaleolitoko gizakiak, ordea, Neolitoaren aurrerapenen berri izan zuen nola edo hala, kolonizazio baten bidez edo beste modu batez.


673. 1991> euskara batua ikasliburuak a. prego 0084 Mesolitoko gizarteak, berriz, berez eboluzionatu zuen eta, hala, orduko gizakiek beren kabuz ikasi zuten animaliak hezitzen eta lurra lantzen.


674. 1991> euskara batua ikasliburuak argia/4 0138 - Gizakiok sinboloak erabiltzen ditugu sentimenduak, zirrarak, bizipenak eta abar adierazteko.


675. 1991> euskara batua ikasliburuak axelko 0022 - Norbera eta ingurune fisiko-geografikoa eta gizakiaren eragina.


676. 1991> euskara batua ikasliburuak ekintza/3 0080 Oso genio bizia omen zuen eta gizakien portaera txarrak, gezurrak, lapurketak etabar zigortzen zituen.


677. 1991> euskara batua ikasliburuak ekintza/3 0142 Animaliek pertsonek bezala jokatzen dute, gizakien zintzotasun eta keriak adierazten (lehoiak: majestatea; otsoak: krudeltasuna; inurriak: zuhurtasuna; azeriak: maltzurkeria).


678. 1991> euskara batua ikasliburuak ekintza/3 0142 Horregatik fabulariak animalien eta gizakien ohituren begirale apartak izan ohi dira.


679. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 0005 - Gizartean txertatua bizi den gizaki hori hazten ari da.


680. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 0005 - Kulturak gizartearen esperientzia dakarkigu eta horren kontzeptu, trebetasun, balio eta arauak bereganatuz hazi da gizakia.


681. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 0027 - Gizakiaren gaitasunik harrigarriena, aurrerapen guztien iturri, asmamena dela jakin behar dute, hain zuzen.


682. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 0027 Hitzezko jarduna da gizakion harremanetako zutabe nagusi (...).


683. 1991> euskara batua ikasliburuak eutsi/1 0009 Honela, ekonomi ... aribidean alderdi guztietatik begiratu zaio gizakiari, honen ..., gizakiak lortu nahi dituen helburuak eta ... lortzeko dituen ... kontutan izanik.


684. 1991> euskara batua ikasliburuak eutsi/1 0009 Eman dezagun adibide bat, ekonomiazko ekintzak zer esan nahi duen eta horrekin zerikusirik ez duena elkarren artean ...: denok daukagu arnasa ... beharra, eta gizakiari bizitzeko ... zaion jokabide hau, arnasa hartzea ..., ez da ekonomi alorreko ekintza, eta hau, gure beharrari erantzuna ematen dion ..., haizea, guk arnasa hartzeko behar dugun baino askoz ugariagoa delako.


685. 1991> euskara batua ikasliburuak eutsi/1 0189 Genetikariak zenbaki hauetan oinarritzen dira haien arriskurik eza aldarrikatzeko, baina Kimuraren ustez oker dabiltza, zeren gaixotasun genetikoak jasaten dituzten gizakiak bizirik iraunarazteak honako arazo orokorrago baten kezka sortzen baitu: naturak gizakien artean burutu ohi duen eliminazio gaitasuna murriztearena, hain zuzen.


686. 1991> euskara batua ikasliburuak eutsi/1 0189 Gizakion gordailu genetikoa txikitzen eta ahultzen ari da medikuntzaren haur hilkortasuna murrizteko ahalmena eta jaiotzen kontrola dela medio.


687. 1991> euskara batua ikasliburuak eutsi/1 0189 Kimurak, bestalde, zera gaineratzen du, era honetan sorturiko gizakiek helburu zehatza izango dutela: espazioa kolonizatzea.


688. 1991> euskara batua ikasliburuak eutsi/2 0015 BEREN ARTEAN jabegorik ez dutenez, gizaki oro libre da edozein etxetara sartzeko.


689. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurunea/3 0047 Erleek egiten duten eztia asko gustatu izan zaio betidanik gizakiari.


690. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurunea/3 0047 Lehen basoetako zuhaitz edo haitz artean erleek uzten zuten eztiaz baliatzen zen gizakia.


691. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 0112 - Gizakiek Naturako ura pozoindu dute.


692. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/3 0042 Gizakia zutik ibiltzen da, hau da, bizkarrezurra posizio bertikalean duela.


693. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/3 0098 Mendilepo eta mendi oinetan, gizakiak bizitzeko baldintza egokiak aurkitu zituen (urarekin, larreekin e.a.).


694. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/3 0151 7. Posta zerbitzua edo telefonoa baino lehen, gizakiek beste modu batzuk erabiltzen zituzten komunikatzeko:


695. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/3 0162 Gizakiaren elikadurarako erabiltzen diren nekazari produktuak honako hauek dira:


696. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/3 0186 Gizakiok, behar diren eta ekoizten ez ditugun gauzak erosten ditugu.


697. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/4 0122 Untxiaren eta gizakiaren eskeletoa oso antzekoak dira, baina jakina, untxiarena posizio horizontalean dago.


698. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/4 0186 Gizakiak, landareak eta animaliak Eguzki-energiari esker bizi dira.


699. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/4 0186 Haseran gizakiak, naturak zuzenean ematen zion energia erabili zuen.


700. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/4 0186 Gizakiak uraren energia erabili du nekazaritzarako.


701. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/4 0186 Eguzkirik gabe animaliak, landareak eta gizakiak ezin izango dira bizi.


702. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/lh 0009 Gizakiaren begia dagoen argazki kamera hobezinena da.


703. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/lh 0074 Zaborren kutsadura, gizakiek naturak deskonposatu ezin ditzakeen zaborrak jaurtikitzen dituztenean gertatzen da; adibidez plastikoak, metalak eta kristala.


704. 1991> euskara batua ikasliburuak a. perez 0057 Orojaleek, gizakiek eta basurdeek adibidez, edozein eratako janariak jateko moduko hortzaginak dituzte.


705. 1991> euskara batua ikasliburuak a. perez 0083 Gizakiok, egunero, ur-kantitate handia erabiltzen dugu.


706. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0027 2.1.1. Gizakiak hizkuntzaren bidez bereganatzen errealitatea


707. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0027 2.1.2. Gizakiak hizkuntzaren bidez gizatartzen gauzak


708. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0027 2.1.3. Gizakiak hizkuntzaren bidez lortzen askatasuna


709. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0027 2.2.1. Gizakia gizartekoa eta hau kulturan mamitua


710. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0027 Hizkuntz alderdiak definitzen du ondoen gizakia: homo loquens edo mintzairaduna, alegia.


711. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0027 Izan ere, hala gizaki adimenduna (homo sapiens) nola langilea (homo faber) nola gizartekoa (homo socius) mintzairadunarengana bil daitezke.


712. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0027 Gizaki adimendunari dagokionez, pentsaera eta hizkuntza bata besteari loturik doazelako, bai sorreran eta bai bilakaeran ere, hizkuntzaren bidez gizakiak errealitatea bereganatzen duelako eta gauzak gizatartu eta, azken finean, askatasuna lortzen duelako.


713. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0027 Guzti honengatik esan daiteke hizkuntzak egiten duela gizakia gizaki, beste edozein ikuspegik baino hobeto definitzen duela hizkuntzak gizakia, homo loquens-a, alegia.


714. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0027 Gizaki mintzairaduna: pentsatzailea, langilea eta gizartekoaren sintesia


715. 1991> euskara batua ikasliburuak elhuyar 0405 19.3.- Gizakietan ile beltza (O) ile gorriarekiko (r) gainartzailea da, begien kolore arrea (P) kolore urdinarekiko gainartzailea den bezala.


716. 1991> euskara batua ikasliburuak musika/5 0028 -Bai, eta seguruenik gure unibertsoa gizakiak inoiz entzun ez dituen soinu-hotsez beterik dago...

717. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurunea/6 0107 Batzuetan gizaki eta animalien giharren indarra da lan bat burutzeko erabiltzen den energia bakarra.

718. 1991> euskara batua ikasliburuak irudi-hiztegia 0092 Gizakiok bi aldaka ditugu.

719. 1991> euskara batua ikasliburuak irudi-hiztegia 0092 Animaliak, gizakion eta landareen antzera, jaio, hazi, beren antzeko kumeak egin eta hil egiten dira. (28., 40. eta 41. orr.)

720. 1991> euskara batua ikasliburuak irudi-hiztegia 0112 Gizakiak, animaliak eta landareak hazi egiten dira. (42. or.)

721. 1991> euskara batua ikasliburuak mega gaztetxo 0249 Gizakia

722. 1991> euskara batua ikasliburuak denok senide 00037 Indiarrek berak, berriz, sanatana dharma (egia edo betiko erlijioa) sanskritoko hitzez aipatzen dute beren erlijioa; ondorioz, gizaki sortzaile batengandik baino lotuago sentitzen dira zuzenean jainko berarengandik, eta saiatzen dira Veden antzinako tradizio sanskrito Visnu, Siva eta Saktiren gurtza sektarioa eta Vedanta deituriko sistema filosofikoaren konplexutasun intelektualarekin konektatzen.

723. 1991> euskara batua ikasliburuak fiskim/dbh 00052 Ortzeko gorputzak ez daude geldirik, Eguzkia, Ilargiak eta izarrak higitu egiten dira, eta gizakia antzina-antzinatik ohartu zen fenomeno horretaz.

724. 1991> euskara batua ikasliburuak fiskim/dbh 00052 Nola ohartu zen gizaki hura, Eguzkia eta Ilargiaz gain, ortzeko argizko bost puntu distiratsu haiek, gainontzekoen arteko finkotasuna apurtu eta hilabetetan zehar beren kasa bezala higitzen zirela gaueko zeruan?

725. 1991> euskara batua ikasliburuak fiskim/dbh 00052 Ez da gauza erraza jakiten nola gertatu zen, baina zerbait esan genezake inolako zalantzarik gabe: aspaldiko gizaki hark ere denbora luzea igarotzen zuen zerura begira hango argien, izarren eta planeten, astroen, higidura aztertzen.

726. 1991> euskara batua ikasliburuak fiskim/dbh 00052 Atal honetan zuri dagokizu lan horretan hastea, astroen higidura aztertzea, eta aspaldiko gizaki hura bezala, beharbada, liluraturik geratzea.

727. 1991> euskara batua ikasliburuak lur eta ingurugiro 00300 Zorupeko hornidura-uretan nitrato gehiegi metatzen bada osasun-arazo larriak izango ditu gizakiak.

728. 1991> euskara batua ikasliburuak lur eta ingurugiro 00399 Horrek, ekonomia monetarizatua aldatzeko planteamendua darama bere baitan, truke-balioei soilik erreparatzen dielako erabilera-balioak bazter utzita, eta hori ezezik, gizakion jarduera- eta harreman-arlo guztiak monopolizatu egiten dituelako.

729. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/dbho 00081 Animismoaren sustraiak basati primitiboaren filosofiagintzan ikusten ditu: kultur maila apal batean aurkitzen ziren gizaki haiek ametsek, irudipenek, ondoezaldiek, gaixotasunek eta heriotzak erakartzen zituzten.

730. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/dbho 00230 Gizakia gorpuzduna izanik, materiazko munduaren egiturapean dago. Munduko gauza orok du bere kausa. Hauxe du abiapuntuan determinismoak.

731. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/dbho 00230 Alabaina, gizakia egiten duenaren jakitun dagoenez gero, hau da, kontzientzia duenez, determinatzen duen zergatikoa ezagutu eta horren ondorioz jardun dezake, eta bere erabakia bera, nahimena alegia, zergatikoetako bat bilakatzen da.

732. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/dbho 00230 Izan ere, gizakiak efektu hutsa izateari uzten dio, bere inguruan eta bere baitan dagoenaren jakitun izateko.

733. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/dbho 00230 Bere ingurukoa nahiz baitako mundua ulertzen ditu, eta bertan gizakiak jakitun eskuhartzen du eraldatzeko.

734. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/dbho 00230 Determinismoaren eta askatasunaren arteko kontrajarpena ezabatzen da, gogoratuz gizakiak gauza erabat berria eta bereizgarria sortzen duela, hots, kultura, zibilizazioa bera.

735. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00026 Hurbileko birfindegi batek gizakiarentzako hilgarriak izan daitezkeen inurri- eta ehun-zango-mota jakin batzuen inbasioa pairatu zuen.

736. 1991> euskara batua ikasliburuak teknologia/dbh 00007 Gero, barre-algara batez, erantzun zien: - Jakina, oraindik ez dut hegan egin, baina egunen batean egingo dut. Eta nik egiten badut, beste batzuek egingo dute. Gizakiak, txoriek bezala, hegan egingo du.

737. 1991> euskara batua ikasliburuak teknologia/dbh 00007 Naturan eta gizakiaren bizi-kalitatean teknologiak duen eraginaz gogoeta egitea.

738. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura u. lopez 00071 Gaztaroarekin batera, behi orok jasatekoa dugun gurutzbideari adore handiz aurre egin nion, gizaki zital horiek gure belarri minberetan ipintzen dizkiguten nortasun-adierazleak ezarri beharra; gogoan dut aurreko gauean ez nuela nigan hain ohizkoa zen eran lorik egin, egunsentirako arriskuren bat somatzerik izango banu bezala.

739. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura u. lopez 00073 Noski eta gero gizakiok denaren ordainle, =mCd=onnald's-era joan ezinka... Utikan!!

740. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura u. lopez 00073 Baina momentu haietan burua izotza bezain hotza mantendu beharra nuen, hondo-hondoan izkutaturiko adorea azaleratu eta nahi nuen tokitik indarrak lortu, zerbait egin behar bainuen gizakiaren maltzurkeria sorburutzat zuen arazo hartaz ahalik eta lasterren libratzeko, zerbait segurua bezain fidagarria...

741. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura u. lopez 00074 makila eta sokekin zetozen gizakiei aurre egin behar izan nien, era berean, Inglaterra aldeko gauetan hain ugariak diren otso gosetuei muzin egin eta hainbat eta hainbat larrialdietatik ihes egin.

742. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura u. lopez 00074 Ikara galanta igaro ondoren, eta zorabiatu egin ninduten monstruo haren mugimenduak behingoz amaitu zirenean, posible izan nuen bezain laster hanka egin nuen bertatik, bide batez, inoiz ahaztu ezingo dudan gizakien Jainkoak eginiko putzu handi hura atzean utzi nuelarik.

743. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura u. lopez 00074 - Gizaki gizarajoak... gaixotasun hori Inglaterran soilik dagoela uste badute... -Karolinek pentsakor.

744. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura z. fernandez 00062 - Bai, egia esan ez nuen uste hemendik erraldoirik gelditzen zenik, baino istorio bitxi bat kontatu zidan: Jakingo duzuenez erraldoiak eta gizakiak ez dira inoiz batere ondo konpondu, ba Gô*rk mago baten lagun egin eta berarekin batera lurralde berriak ezagutzera joan zen.

745. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura z. fernandez 00062 Baina urte batzuren inguruan gerra piztu zen gizaki eta erraldoien artean eta Gô*rk-en aitak semea behartu zuen bere lagun ziren gizakien kontra burrukatu eta hiltzera.

746. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura i. irazabalbeitia 00020 Gizaki haien sinesmena mindu zezakeen ezer ez zuen egin nahi.

747. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura l. azurmendi 0049 Gizakiak kolpez gainditzeko makina bihurtu naute, inongo grinarik gabe, antsiarik gabe.

748. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura l. azurmendi 0051 Bai, hainbese gizaki irentsi zituen munstro hark irabazi behar zuen lehia, baina, azkenean, zorionez, norabide egokia aurkitu dut, zentzu berri bat eman diot nire bizitzari, eta aurrera jarraitzea pentsatzen dut nire beta berriekin, nahiz eta horretarako bizia eman behar izan.

749. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura m. lopez 0033 - Nahiko zenuke, animalia guztien arteko berezi eta maitagarriena zaren horrek, ni bezalako gizaki arrunta zeure gainean eraman?

750. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura k. santisteban 0066 Argi zegoen gizaki haiek pozik zeudela egindako harrapaketarekin.


751. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura m. lopez 0066 Eta idatzi nituen koaderno guzti haiek gordeta dauzkat, eta aldian behin irakurri egiten ditut gauzak gogora ekartzeko; atsegina da gogoratzea, eta esaten dutenez, gizakien dohaia da soilik.


752. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura a. kazabon 0042 Norbaitek, katuek gizakion gaixotasunak bereganatzen dituztela esan dio.


753. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura x. mendiguren b. 0057 Gizakien arteko berdintasuna lelokeria bat dela uste duan bitartean...


754. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura m. landa 0036 - Bada esango dizuet, luze filosofatu ondoren, nik deskubritu dudana: maitasuna jatea bezain inportantea dela gizakiarentzat, edo inportanteagoa agian...


755. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura m. landa 0036 Nonbait, gizakiarentzat bizitzak ez du zentzurik maitasun barik...


756. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura m. landa 0074 Ai, sagu babalore eta tontolapikoak! Zer dakizue zuek gizakien bihotzaz?


757. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j. muguruza 0035 Astelehen hartan benetan zoritxarrekoa sentitu zen Iñaki, munduko gizakietan zoritxarrekoena.


758. 1991> euskara batua liturgia meza liburua 00128 Jaungoikoak eta gizakiek maite izan dute,
bedeinkatua da Moisesen oroipena.
Santuen antzeko egin zuen aintzaz,
eta indartsu, etsaiak beldurtzeko;
haren hitzez hutsean geratu ziren mirariak,
ahaltsu egin zuen erregeen aurrean;
aginduak eman zizkion herriarentzat,
bere handitasuna agertu zion;
haren leialtasun eta otzantasunagatik
aukeratu egin zuen gizaki guztien artetik.

759. 1991> euskara batua liturgia igandea 00052 Gorets dezagun gizaki guztion Aita den Jainko berorren ontasuna eta eskertu bere Seme Jesukristogan agertu digun maitasuna.

760. 1991> euskara batua liturgia igandea 00142 Senideok: Egin diezaiogun otoitz gizaki guztiak salbatzera datorren Jesukristo gure Jaunari, eta uste osoz eska diezaiogun Elizaren eta munduaren alde.

761. 1991> euskara batua liturgia igandea 00143 Gure Jaungoikoa lurrean agertu zen, eta gizakien artean bizi izan zen eta gizon-emakume gehienak bezala, familia batean jaio, hazi eta hezi.

762. 1991> euskara batua liturgia igandea 00210 Onar, Jaungoiko gure Aita,
Jose dohatsua lagun dugula zuzendu dizkizugun eskariak,
eta isur ezazu gizaki guztiengan zeure maitasun-Espiritua.
Jesukristo gure Jaunaren bitartez.

763. 1991> euskara batua liturgia igandea 00245 Senideok: Gurutzean jasoa izan den bere Semearengan salbamena eta betiko bizia eskaintzen dizkigun Jainko gure Aitari egingo diogu orain otoitz, mundu osoaren eta gizaki guztien alde.

764. 1991> euskara batua liturgia igandea 00245 - Jesusen gurutzearen bidez, eman diezazkiela herri guztiei elkarren arteko adiskidetasuna eta bakea, gizaki guztiak beren nortasun eta askatasunaren jabe izan daitezen, eska diezaiogun Jaunari.

765. 1991> euskara batua liturgia garizumaldia 00030 Jainkoak beti babesten duela, alegia. Harengan uste on duen gizakia.

766. 1991> euskara batua liturgia garizumaldia 00050 Bedeinkatua gure Salbatzailea, Beragan gizakiak berritzen dituena, horrela zaharra utzi eta guztia berritua geldi dadin.

767. 1991> euskara batua liturgia abendualdia 00020 Senide maiteok, otoitz egin diezaiogun gizakiak salbatzera datorren Kristo Erregeri, eta uste osoz esan diezaiogun:

768. 1991> euskara batua liturgia abendualdia 00030 Gizon eginik, Jesusengan guregana urreratu den Jaungoikoa da hemen bedeinkatzen duguna, gizaki guztiak bedeinkapen kantu horretara deituz.

769. 1991> euskara batua liturgia abendualdia 00060 Senide maiteok, bere Semea gizakia salbatzera bidali zuen Jainkoari, arrenka eska diezaiogun, barrendik esanez:

770. 1991> euskara batua liturgia abendualdia 00090 Ezaguna izan bedi gizaki guztientzat zuen bihotz zabala. Hurbil da Jauna.

771. 1991> euskara batua liturgia abendualdia 00110 -Aitaren altzotik irten eta gure haragiaren jantzia hartzera etorri zaren Horrek: garbi ezazu izatez kutsaturik dagoen gizakia.

772. 1991> euskara batua liturgia ibe2 00650 Ordaina mundu huntan bete behar baitzen, gizaki zuzenaren saria bizitze luzea, aberastasunak, ohorea... ziren; gaixtoen zoria, berriz, ezbeharra eta hondamena; Dt 28ko benedizione eta madarizioneen logika da.

773. 1991> euskara batua poesia j.l. otamendi 00055 zuek sorturiko sugarretan
ene mihia goritu zen
sugar gorrietan
zuek eginiko eremuetan
ene tua da lehortu
hemen zuen eskuak harren sehaska
hemen zuen buruak hondakin
hemen zuen sabelak igitai
belar berdea ez da urdin
ez da itsasoa berritsu
oraindik
gizaki askoren arnasa
ez dut maite ez dut aski

774. 1991> euskara batua literatur prosa j. urrujulegi 00183 - Grekoen bertuterik jasoena, munduaren eta gizakiaren edozein esplikazio teologiko edo sobrenatural kontzienteki saihestea izan zuan, alor guztiak inolako apriorismorik gabe abordatzea alegia.

775. 1991> euskara batua literatur prosa j. sarrionandia 00569 Kontzientzia, ekintzak epaitzeko eta aukeratzeko gizakiak duen ahalmena, zalantzazkoa, zaila, trajikoa da beti.

776. 1991> euskara batua literatur prosa j. sarrionandia 00569 Epikan, gizakiak erabateko onaren eta txarraren artean aukeratzen du, bi aldeok zeharo berezirik daude eta onak txarra bentzutzean soluzionatuko da arazoa.

777. 1991> euskara batua literatur prosa p. aristi 00094 (...) bere kreatibitatea oroimenarekin osatu eta aberasten duen edozein artista motaren aurrean, dela zinegilea, dela idazlea, dela margolaria, niri zalantza bat eta beti berdina sortzen zait, gizakiok zalantza izakiak baikara, erantzunkumeak bainoago: jende hau bizi izan zen gero oroimenen kontura, euren orekaz baliatuz, euren benetakotasuna profitatuz bizitza aurrera ateratzeko, ala artea erabili zuten bizi ez baizik bixi izan zirela zioen existentzia arrunt eta iluna dotoretzeko, salbatzeko?

778. 1991> euskara batua literatur prosa j. lartategi 00013 Hona etorri zen, bai, eta bere funtzioa etorkizuneko liderraren ama hiltzea da; izan ere izan ere: -(e)lako, bait-, kausalak egiteko partikula, en efecto, etorkizunean makinak izango dira jaun eta jabe jaun eta jabe izan: nagusi izan, munduaren kontrolatzaileak, eta gizakiak gerrilatan ibiliko den talde kaskar kaskar: txiki, garrantziarik gabea bat besterik ez da izango.

779. 1991> euskara batua literatur prosa j. lartategi 00023 - Anai-arrebok, guk badakigu gizakiak baino hobeak garela, haiek baino gehiago balio dugula.

780. 1991> euskara batua literatur prosa j. lartategi 00023 - Gogoa dut, lagunok, gizaki baten aurrean egoteko, Blade Runner baten aurrean egoteko.

781. 1991> euskara batua literatur prosa j. cillero 00119 Izan ere, behin tatuajea azalean irarririk, gizaki tatuatuak bere egiten ditu bertute horiek.

782. 1991> euskara batua literatur prosa j.k. igerabide 00072 Eta arrazoirik ez zitzaion falta hein batean; gizakion esku dauden gauzetan, edozer konpon daiteke.

783. 1991> euskara batua literatur prosa x. galarreta 0041 Gizaki flakoari, eta etsita dagoenari, ametsak nekez eragiten dio, baina baikorrari eta indartsuari, amets txiki batek ere bultzatzen dio.

784. 1991> euskara batua literatur prosa k. navarro 0075 Jantzi beroak erostea, gizaki bati dagokion jatekoaz elikatzea? Baina, gogorarazi zion bere buruari, bihotzean badabilzkit ere, ez daukat gauza horiek egiteko dirurik.

785. 1991> euskara batua literatur prosa m. garmendia 0034 eta batez ere nire neba txikia, nire umetxoa, salbatu nahi nuelako bizi zuen beste bizitza hartatik, neba nagusiarenetik, bere bizia estaltzen zuen hartatik, eguna estaltzen zuen zapi beltz hartatik, gizaki batek, neba nagusiak berak, ordezkatzen eta ematen zuen legetik, animali legea bera, neba txiki haren bizitzako egun bakoitzeko une bakoitza beldurrez betetzen zuena, hainbesteko beldurrez, non behin haren bihotzera heldu eta hil egin baitzuen.

786. 1991> euskara batua literatur prosa pa. zabaleta 0326 - Nik uste gizakion azpiezagueran dauzkagun hainbeste eta hainbeste jakintza eta ezagupen ez direla inoiz ezagueraren mailako oharpeneraino iristen.

787. 1991> euskara batua literatur prosa goli 0053 Baina apur bat lasaitu haizenean, lehenengo uneko negargureari baino beste sentsazio sakonagoak, mingarriagoak jarraitu dio: bizitzaren porrota, nonbait hutsune handia eta konponezina, beste gizaki normalak baino makalago, gutxiago haizelakoa... eta bapatean gainera, duela hiruzpalau urte atzekaldetik izandako zenbait esperientzi bitxiz oroitu haiz, zeintzuetan sekulan ez pentsatzeko agindua aspaldian emana hion heure buruari.


788. 1991> euskara batua literatur prosa k. perez 0024 AMERINDIAKO PIRAMIDEAK EZ DIRA PUNTAN BUKATZEN GIZAKIA EZ DELAKO MUNDUAREN AMAIERA, HOBE GAITEZKE.


789. 1991> euskara batua literatur prosa k. santisteban 0072 Ipuinak jadanik ez ditu sorginen eta abereen istorioak kontatzen, gizakiaren eta gizartearen arazoak eta kezkak baizik.


790. 1991> euskara batua literatur prosa i. irazabalbeitia 0035 Gizakiarentzako atmosfera tipoa zen, beraz.


791. 1991> euskara batua literatur prosa i. ugarteburu 0023 HIPNOSIA, gizakia kanpokaldeko aginduei erantzunez baino ari ez den loaren antzeko egoera.


792. 1991> euskara batua literatur prosa x. arregi 0155 Beraz, esaldi ospetsu honen esanahiak (esanahirik baldin badu) zera izan behar du: gizakia dela gizakiarentzat otsoa beste sorkari otzan batentzat dena, ardiarentzat dena adibidez.


793. 1991> euskara batua literatur prosa x. arregi 0155 Gizakiek laguntasuna behar duten bezalaxe, eta beretik gozatzeko eta zoriontasuna lortzeko gai ez diren bezalaxe, satirarako zaletasun aparta dute.


794. 1991> euskara batua literatur prosa j.m. iturralde 0017 - Egia da bai, guztiau salduko nuke -onartu zuen- behar den bezalako gizakia aurkituko banu.


795. 1991> euskara batua literatur prosa i. tapia 0223 Baina inor ez zitzaien ausartzen antzinako jainkoaren berri ematera, opariz betea, gizakien nahigabea bezain zaharra, baina itxaropen gaztea bezain berria.


796. 1991> euskara batua literatur prosa k. cid 0036 Eta gizakia zailki fio da memoriaz.


797. 1991> euskara batua saiakera-liburuak l. oñederra 00141 Sacksi bere gaixoak osorik interesatzen zaizkio, gizaki oso bezala nahi ditu ezagutu, gizakion funtzionabide mentala nahi duelako ulertu eta uste duelako gure burmuina gai dela, bere atalen bat gaizki dabilenean, behar bezala bete ezin daitekeena bestela konpentsatzeko. Sacksek gainera bere pasioa irakurleari helarazten dio, ongi idatzi eta egituraturiko istorioen bidez, narratzaile on batek bakarrik egin dezakeen moduan.

798. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. bolinaga 00081 Ezer baino lehen begibistan dagoen zerbait esan behar dut: emakumeok ez gara beste gizakiak ez bezalakoak, eta horregatik, gizonei interesatzen zaizkien gai berberak interesatzen zaizkigu guri ere. Gero eta zentzu gutxiago du honelako esaerek: emakumeak ez daki deus ere ekonomiaz, politikak ez dio axola, kirolak berriz gorrotatzen ditu eta mundua urrunegi dauka.

799. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. mendiguren b. 00048 Animalien larrua gizakiak milaka urtetan zehar eta zereginik anitzenetarako erabili izan du; nola ondutakoa hala zurratua, ileduna nahiz ilerik gabea. Historiaurretik erabili izan du gizakiak hotzaz babesteko jantzi gisa. Gaur egun ere ikus daitezke oraindik Pirinioetako artzain, abeltzain eta egurketariak akerraren azalarekin egindako bizkarlarruak jantzita.

800. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. mendiguren b. 00076 Aspaldi-aspalditik erabili izan ditu gizakiak landare-zuntz ehunduak hamaika gauza egiteko, gutxienez Neolitikoaz geroztik ezagutzen baitira era horretako edukinontzi anitzak, arrantzarako nasak, tabikeak, itxiturak, altzariak... baita oinetakoak ere.

801. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.a. leizaola 00078 Arrazionalismo frogak eskatu zizkiguten, informazio pittinen bat duen edonork arrazionalismo unibertsala frogatuta dagoen okerra dela baina, ordea, gizabanakook gizaki arrazionalak garen ziurtasuna izateaz gain, norberaren nortasun etniko-kulturalaren ziurtasuna ere izan behar dugula jakin arren. Duela gutxi, 96ko hauteskunde-kanpainaren zurrunbiloan geundela, lehen inolako lotsarik gabe beranduko frankismoa defendatu zutenek edozer gauzaren gainetik demokratak izan gaitezela eskatzen ziguten behin eta berriro 5 AZNAR, JOSE MARIA. El Correo, 1996ko otsailak 19. Antza denez, orain denok daukagu tolerante garela guztien aurrean agertu beharra.

802. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.a. leizaola 00081 Iring Fetscher maisuaren ustez, zeinahi izanik ere bakoitzaren kultura, gizakiak elkartzen dituen berezitasun bi daude: komunikatzeko gaitasuna eta amaiera bat izango dugunaren kontzientzia, eta Naturarekiko dependentzia, hari esker bizi baikara.

803. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.a. leizaola 00082 Fetscherren hitzen arabera, munduko kulturaren aberastasuna kulturen eta hizkuntzen aniztasunean datza eta ez berdintasunean. Hitzegiteko gaitasuna da gizakiak bakean eta tolerantzian elkarrekin bizitzeko behar diren arauak jarraitzeko duen oinarria.

804. 1991> euskara batua saiakera-liburuak orientalismoak 00010 Ekialdea eta Mendebaldea izango dira gure sinboloak. Ezin dira identifikatu, ez dira existitzen bata bestea gabe. Haien harremana ez-dualista da, advaita. Ekialdea eta Mendebaldea ez dira bi kategoria ez geografiko (lurra biribila da), ez historiko (Ekialdearen patu historikoa Mendebaldean jokatzen da), ez kultural (zakurrak oinutsik nonahi: sineskeriak, logikak, mistizismoak...); bi kategoria sozio-antropologiko dira areago. Gizaki eta gizarte ororengan badaude ekialde bat jatorri bat, goiz argi bat, eta mendebalde bat ilunabar bat, arrats argi bat.

805. 1991> euskara batua saiakera-liburuak atletismoa 00001 Lasterketak izan ditugu, kultura ezberdinetan eta kasik betidanik, gizakiak neurtzeko proba nagusienetarikoak. Greziar garaia heldu aurretik, badakigu Kretako korrikalariak beraien irlako mendi-tontorretara igoz entrenatzen zirela. Odiseako abestietan ere aipatzen da, nola Ulisesek garaitu zituen herri bateko kirolaririk onenak borrokan, pisu-jaurtiketan etb. Baina ez zen gai izan lasterkariei irabazteko eta hauek barre egiten zuten Ulisesen gorputz indartsuaren kontura.

806. 1991> euskara batua saiakera-liburuak ibilien dima 00015 Haren lehengusua den belatz gorriak (Falco tinnunculus) ere antzerako lekuak erabiltzen ditu habia egiteko, baina hau ez da horren beldurtia, eta harrobi zaharrak eta etxe huts eta hormak ere erabil ditzake lan honetarako; harrapari hau sugandila, sagu, satitsu eta intsektuz elikatzen da batez ere, eta ondorioz, gizakiak ez du belatz handia bezain beste zigortu, hau bere izaera ausartagoaren arrazoitzat har daitekeelarik.

807. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. zelaia 00015 Nondik nora zuhurtasun hori? Ba, esparru bi horiek, elkarrekiko ekimen komunitarioaren bitartez aldagarriak direlako eta, zeharo, beren betebeharrak asetzeko gizakiek duten zailtasunaren arabera aldatu egingo direlako, bai Administrazioaren esparrua, eta bai Gizartearena ere.

808. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j. agirre 00150 Edozein aro edo garaitan, lurpea zerbait misteriotsua edo liluragarria izan da gizakiarentzat. Sarritan deabruen, iratxo, edo azti ongileen bizilekutzat nahiz altxor zaharren gordelekutzat hartuak, harpe edo leizeek sorginduta eduki dute gizakia historian zehar.

809. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j. agirre 00150 Beste hainbat legenda, ipuin edo kondaira, baina askoz ere berriagoak hauek, bildu zituen Barandiaranek, AXULAR idazleari buruzkoak, eta horien arabera deabruaren ikaslea izan omen zen gure erretorea, Sarako Harpeetan. Legenda hori gogorarazten digu, 1994. urtetik, Oteizaren ikasle izandako Jon Iturrarte eskultore gipuzkoarraren obra artistikoak, Leizeen sarreran kokatua dagoenak. Ba ote beste lekurik, duela hainbat milaka urtetik hona, gizakia harpeak edo leizeak adina liluratzen dutenik?

810. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j. agirre 00217 Prehistorian ikerketak egiten hasi ziren unetik beretik, ikertzaileek etengabe eduki duten kezka eta ardura nagusienetakoa izan da beren aurkikuntzak nola datatu. Mende bat baino gehiago joan da datazio-sistema erlatiboak besterik eduki gabe, lekuen arteko konparazioetan oinarritzen baitira eta baita berorietan aurkitutako material-gordailuen segidaren azterketa zehatza (formazioa, alterazioa, etab.), bertan gordetzen diren eta klimaren arabera aldatuz doazen aztarnak (fauna, lorautsak), edota garaietan oinarritzen baitira (gizakiak landutako objektu desberdinak aztertuz).

811. 1991> euskara batua saiakera-liburuak g. bilbao 00010 I. 1. Arrazoirik gabe du gizakiak bete izaetaren arrenkura, ahula eta iraupen laburrekoa izanik zoriak gidatzen duelakoan norbere zintzotasunak baino gehiago ampsup1; Politikagintza utzi eta idazle eginkizunean iharduteko dituen arrazoiak agertu nahi ditu Salustiok, giza izaera eta giza ihardunbideari buruzko gogoeta honekin. Sarrera gisako honek (I-IV) badu parekoa Katilinaren zimarkua-n ere (Catil., I-IV), bizitza hain laburra izateak sortzen duen larritasuna ordea, hemen aipatzen du lehenbizikoz..

812. 1991> euskara batua saiakera-liburuak deba 00015 Beraz, a/ Batak, gizakien jokaera berezien bitartez gizartean orokortu dena aztertzen du azalpen mailan, hau da gizarte praktikak ikertzen ditu; b/ Besteak, gizarte taldeen jokaeren zentzua ulermen mailan, hau da, praktiken logika bereziak.

813. 1991> euskara batua saiakera-liburuak deba 00043 Bukatzeko, esan, euskara lantzeak izugarrizko egitura berri mordoa ekarri duela eta ekarriko duela aurrerantzean ere, gizakiaren historian momentuoroko beharrei erantzun beharko diolako hizkuntzak.

814. 1991> euskara batua saiakera-liburuak ekonoinarriak 00009 A- Gizakien premiak