XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak or 0027 29.- Gertakarien zer-nola'ren bat adierazteko, aditzeri lagun bat eman dezaiekegu. Adibidez: pozik nago, geldiro dakarzu, arinka doa. Pozik, geldiro, arinka ta kidekoeri aditz-lagun deritzegu.

2. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak or 0027 32.- Beraz, euskalitzak, antzekoak elkarrekin dirala, zortzi sail auetan ipiñi detzakegu: 1) Izan-izen edo izena 2) Izen-laguna 3) Izen-ordea 4) Aditza 5) Aditz-laguna 6) Lokarri-itza 7) Asperen-itza 8) aintzin-aldaska, gibel-aldaska, barne aldaska.

3. 1940-1968 lapurtera-nafarrera saiakera-liburuak je axular 0010 Bada zerbait, bizkitartean, Axularren liburuan baizik aurkitzen ez duguna: hura da aditz-lagunen jogia (conjugaison des verbes auxiliaires).

4. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak euskara lantzen/1 0107 Lehen ikusi ditugun adizlagun guztiei erasten ahal diegu atzizki hau: nere lagunekiko harremanak (nere lagunekin ditudan harremanak).

5. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak saioka/6 0173 Oharra: Gogoan ukan, zein atzizkik egiten duen izenlagun, eta zeinek aditzlagun. Izenlagunak izenari lotzen baitzaizkio; eta aditzlagunak, berriz, aditzari.

6. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0025 Horien artean, Piarres Adamen agertzen diren aldetik hauek aipatuko ditut: ba(=bai), haizti(= harizti) ezti-eztia, ixil-ixila etab. adizlagun-gisakoak (gure ezti-ezti, ixil-ixil etab.-en ordez).

7. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0469 Jo eta ke, nola adlg.

8. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0037 Gramatika-hitzen definizioa. Gramatika-hitzei hau da, izen, adjetibo, aditz edo definizioa nola adizlagun ez direnei dagokienez, arazo larriak izan ditugu, eta izango ditugu, euskara batuaren gramatika finkatzen ez den neurrian.

9. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak euskararen liburu zuria 0153 Euskara hitzak gaur substantibo itxura badu ere, segur asko berez adizlaguna izango zen -ara, -kara atzizki eratorle ointzat harturik.

10. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. berruezori omenaldia 0031 Koaderno haren bigarren argitalpenean, azaldu berrian, irakurtzen da, delako aditzlagunaren ordez, gogoratzen dugu bereziki José Berruezo Jauna, etab. etab.

11. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0487 hegi iz. (*XVII ea., 1657). Batez ere ipar. Ertza, bazterra. ik. 1. Muga, bazterra 2. HEGIKA nola adlag. Hegiaren gainean edo hegia erakusten dutela. 2. G. er. Mendia; mendiaren hegala. Mendiaren gailurra; gailur luzea.

12. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0488 Garrasia, oihua 2. HEIAGORAKA nola adlag. (1858). Heiagoraz.

13. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0488 heinka nola adlag. (1857). Ipar. 1. Gutxi gorabehera 2. iz. Heina.

14. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0488 hel egin: arrisku edo larrialdian laguntza eskatu. ik. hel eginez, laguntza eskatuz 2 HELKA nola adlag. Helez.

15. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0488 hela (1640). Ipar. Etxe batera heltzean egiten den dei-oihua. etxearen ate aurrean dei egin. nola adlag. Hela eginez.

16. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0490 helmen iz. (1888). Ipar. Jaurtikitzen den zerbait iristen edo heltzen den punturainoko bitartea; zerbaiten eragina heltzen den bitartea. ik. 2 HELMENEAN adlag. HELMENEKO izlag.

17. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0490 heltzaka izond. (1816). Bizk. Heldu edo zoritu ez dena. 1 Irud. 2 (Adlag. gisa)

18. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0490 hemen non adlag. 1. Toki honetan (mintzatzen dena dagoen tokian). 2 HEMENGO izlag. mundu honetako bizitza.

19. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0490 (ipar.): bertakoa ez den norbaiti egiten zaion diosala 1 HEMENDIK nondik adlag. (edo hara) 2. Mintzaldi edo idazlan batean, mintzatzen edo idazten ari dena aurkitzen den puntuan adierazi den puntutik dator.

20. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0490 hementxe non adlag. (1751). Hemen bertan.

21. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0490 hemeretzi zenbtz. zehazt. (1571). Hemezortzi eta bat, 19 (1858). Batez ere ipar. Mila eta bederatziehun (*1905, 1925). banatz. Bakoitzari hemeretzi, bakoitzak hemeretzi Ipar. Hemeretzina ipar.). nola adlag. Hemeretzinako multzoetan.

22. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0490 hemezortzi zenbtz. zehazt. (1571). Hamazazpi eta bat, 18 Ipar. Mila eta zortzirehun 2 HEMEZORTZINA banatz. (1847). Bakoitzari hemezortzi, bakoitzak hemezortzi 2 HEMEZORTZINAKA nola adlag. Hemezortzinako multzotan.

23. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0491 a) naiz ad. 2 zait ad. (Zah.) b) du ad. (G. g. er.). 2. Izond. edo pred. Lotsak, nagitasunak, beldurrak edo gogaitasunak eraginik, zerbaitetarako edo orohar, gogorik edo adorerik agertzen ez duena (da ad.) 3. Herabetasuna nola adlag. (*XVII ea., 1657). Herabetasunez.

24. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0491 herabeki nola adlag. (1838). Ipar. Herabetasunez, herabez.

25. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0491 herbalki nola adlag. (*XIX ea.). Ipar. Ahulki, herbaltasunez.

26. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak eglu iii 0023 Ez gara, alabaina, izen sintagmara bakarrik mugatu: izen sintagmek kasu markak har ditzakete eta, orduan, adizlagunak edo izenlagunak osatzen dituzte: a. Mikel agurtu dut mendian.

27. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak eglu iii 0023 b. Mirenen senarrarekin afaldu dute c. Bilboko alkatea joan berria da. Adibide hauetan badakigu, adizlagun edo izenlagun bakoitzaren azpian izen sintagma bat dagoela beti: mendia-n, Mirenen senarra-rekin, Bilbo-ko alkatea, e. a.

28. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak eglu iii 0023 Adizlagunak eta gainerako osagaiak aditzaren inguruan eta azpian biltzen dira edo aditza eta beste osagai horiek pare parean daude?.

29. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak etxabu 0308 Olakoetan NAU aditz-lagun pertsonalari ezin sartu dakioke bere askotasun erdizki edo atzizkirik.

30. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak etxabu 0308 Ta, DIT esan bearrean beti NAU esaten dalako datiboko aditz lagunaren ordez akusatibo pertsonala esateko joera dagoanik ez dezagun uste izan.

31. 1991> euskara batua ikasliburuak a. alberdi 0137
Aditza
ISnor (inguratzaile zuzena)
ISnori (zehar inguratzailea)
Adizlaguna (adlag.)
Aditzondoa (adond.)
Posposizioak

32. 1991> euskara batua saiakera-liburuak kulturtekaria 1995 0015 adlag. Lotu edo elkartu gabe; abandonaturik.

33. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0007 adausika. nola adlag. (-1820). Adausi eginez.

34. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0007 adeitsuki. nola adlag. (*1953, 1972). Adeitasunez, jendetasunez.

35. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0007 1 adi. nola adlag. (~1800). 1. Zentzumenak erne.

36. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0007 adiaka. nola adlag. (1737). Adia eginaz.

37. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0007 - ADIBIDEZ. adlag. (1930). Esate baterako, esaterako.

38. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0416 inguru. iz. eta adlag. (1571).

39. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0416 B. adlag. (1571). G. g. er. Inguruan ingurura.

40. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0416 inguruka. nola adlag. (1643). 1. Inguruan biraka.

41. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0416 2 nola adlag. Inguruka.

42. 1991> euskara batua saiakera-liburuak eglab 0151 Ikusten denez, kasu markak erabiltzen ditugu hemen, baina adizlagunen kasuan ez bezala, oraingo honetan kasu marka honek bi izen jartzen ditu harremanetan edo, hobeki esan, izen bat beste batekin lotzen du atzizki horien bidez.


43. 1991> euskara batua saiakera-liburuak eglab 0151 Adizlagunen kasuan, ordea, izen sintagmak hartzen duen atzizkiak izen sintagma horren eta aditzaren arteko erlazioak segurtatzen ditu:


44. 1991> euskara batua saiakera-liburuak e. lopetegi 0243 Ingelesa ikasteko, hoberena, bertara joatea da (aditz lagun gisa).