XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1940-1968 sailkatu gabeak saiakera-artikuluak euskera 1968 0246 Diptongo ondoren ere... goi(h)en, gai(h)en... h gabe, kentzea obe.

2. 1969-1990 euskara batua ikerketak p. salaburu 0143 Honetan, esan daiteke, gaztelaniaren joerakoa da euskara neurri handi batean, nahiz eta goranzko diptongoak gaztelaniaz bezain ugari agertzen ez diren.

3. 1969-1990 euskara batua ikerketak p. salaburu 0143 Beheranzko diptongoetan lehen partea (ezkerrekoa) silabagilea da, baina bigarrenak galdu egiten du tasun hori.

4. 1969-1990 euskara batua ikerketak p. salaburu 0143 Goranzko diptongoetan alderantziz gertatzen da: benetazko silabagilea eskuinaldean dago.

5. 1969-1990 euskara batua ikerketak txill 0380 Azentua azkarra da, oso (jadanik esana dugunez); eta, goranzko diptongoak gerta daitezkeenez, paroxitonia nagusi.

6. 1969-1990 euskara batua ikerketak lmuj 0048 Indoeuropearretik harturiko latin arkaikoaren sei diptongoetatik (ai, ei, oi, au, eu, ou) latin klasikoan hiru bakarrik eusten dira (ae, oe, au); besteak monoptongatu egin ziren (dico deico-tik).

7. 1969-1990 euskara batua ikerketak lmuj 0048 Diptongo batzuk gaskoinera gisako erromantzetara hedatu ziren, eta euskarara ere igaro ziren (adibidez, gure gauza causam lauza lausam kasutan).

8. 1969-1990 euskara batua ikerketak lmuj 0048 Latineko diptongoen bilakaketa puntu hauetara labur daiteke: a) Ai diptongoa.

9. 1969-1990 euskara batua ikerketak lmuj 0048 e) Ei diptongoa Lehengoaren gisara, ei e formulan monoptongatu zen.

10. 1969-1990 euskara batua ikerketak lmuj 0048 c) Oi diptongoa Oi oe ahozkatzen zen nahiko aintzinatik, eta gero ou-ra pasatu zen, azkenik, u bilakatuaz (hots, Xto. aurretiko II menderako, iadanik, CIL I 10).

11. 1969-1990 euskara batua ikerketak lmuj 0048 d) Ou diptongoa III mende aldera u-ra eboluzionatzen hasten da (nutrix noutrix-etik), bainan bitartean o formula oso itxi batetik igaroaz.

12. 1969-1990 euskara batua ikerketak lmuj 0048 e) Au diptongoa Hau da, noski, gehien kontserbatu edo eutsi den diptongoa, eta italieran, errumanieran, gaskoineran (eta bere gisako erromantzeetan) eragin bizia eduki du; euskarara iritsitako mailebuek ere fenomeno bera isladatzen dute (lauza lat. lausam, pausa lat. pausare gauza lat. causam).

13. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0028 3.2. Lehen argitaraldi horri buruz, honako ortografi aldaketak ezarri ditut: ch eta tch-ren ordez x eta tx ezarri ditut; x-a ts letraldatu dut, eta orobat inoiz edo behin agertzen den tx-a (lehen argitalpeneko 14 orr.-eko atxekabe adibidez); b eta p aurreko m-etan n ezarri dut; diptongoetako y-a i letraldatu dut, baina bokalartekoak, kontsonante ondokoak eta hitz hasierakoak bere hartan utzi ditut.

14. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak f. arbizu 0023 Edo i letrari euskaraz gutxienez hiru irakurketa fonetiko dagozkio: bokala, semibokala (diptongoetan) eta kontsonantea (adibidez anaia).

15. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0154 Hor barneko diptongoak ezik, ez dira kontutan edukitzen hitz batek bestearekin topatzean (aita ikusi gisako) gerta daitezken diptongoak.

16. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0155 Alabainan Bilintx-ek badakizki, komeni zaizkionean (eta ez sistemaz, Arana-ren eskolan bezala) laburdurak hitz-loturen diptongotan egitea (adibidez, kasu honetan: 10 silaba, ). (...)

17. 1969-1990 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak euskera 1978 0583 H letra aurki ditaike hitz aurrean bokal edo diptongo baten aintzinean.

18. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkuntza/7 0083 Silabak bereizterakoan diptongoak eta hiatoak kontutan hartu behar dira.


19. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkuntza/7 0083 Gogora ezazu euskaraz bost diptongo daudela, ai, ei, oi, au eta eu.


20. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkuntza/7 0083 Askotan a hotsa eta i hotsa elkarren jarraian gertatu arren ez dute diptongorik osatzen, orduan, hiato dela adierazteko, bokal horien artean h bat jarri behar da.


21. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkuntza/7 0119 -Hiru bokal segidan elkartzen direnean zailagoa da h non jarri behar den jakitea, normalean ai, ei, oi diptongoak errespetatzen dira (leiho, lehoi, dohain, oihu, oihal, oihan, oihartzun, saihets, zuhaitz; baina gehiegi eta gehiago, gehi-tik datoz eta).


22. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak h. knô*rr 1612 Hauek izan dira Gramatika batzordearen eskutik datozen proposamenak: diptongoz amaitzen diren izenen deklinabidea; hori eta, hori edo eta horrelakoen idazkeraz; orduak nola esan; ezkero / -ez gero; zenbait aditzen erregimena (gonbidatu, iguriki, itxaron, itxoin, deitu); baldintzaren ondorioetako egingo nuen bezalakoak; betiko eta betirako; ekartzea merezi du; partitiboa baiezko perpausetan; egiteko asmoz,


23. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r. gomez 0392 Nolanahi izanik, pentsatzekoa da zenbait kasutan amplt; n ampgt;-k ez ote duen aurteko bokalaren edo diptongoaren sudurkaritasuna adierazten: honela, christiain (2), escoinnecoara (64-65) eta ziurragoa dirudien orntia (445) / orci (151).


24. 1991> euskara batua saiakera-liburuak gomenerab 0023 Hau azpimarragarria da, zeren Leizarragak bederen au diptongoa kontsonante gisa hartzen baitu, gauean eta erabiliz.