XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1969-1990 bizkaiera saiakera-artikuluak j.m. etxebarria 0052 2. Aldatu idazkera sistemaren bereizkuntza batzuk (esate baterako maiuskulak sartu, grafia bakarrak digrafien ordez; kendu idazkera bereziak asieran eta amaieran; kendu marratxoak berba bitartean, Etiopian lez).

2. 1969-1990 bizkaiera saiakera-liburuak in: azcue, eusebio m.: euskarazko vertsoak, 13-40 0028 Egundaino argitaratuak izan diran bere bertso guztiak argitaratzailearen erizpideen arabera heldu jakuz: batzuk gitxienek manuskrito autografoaren transkripzioa baino ez dabe egin; beste batzuk grafia gaurkotu egin deutsie; azkenik, grafia ez eze, hitz eta egitura batzuk aldatu dituanik ere izan da.

3. 1969-1990 bizkaiera saiakera-liburuak in: azcue, eusebio m.: euskarazko vertsoak, 13-40 0037 Hori dala eta, aldaketa nagusiak baino ez dira kontutan hartu: idazlearen erredakzio desbardinei edo moldatzailearen eskuari begira dagozanak 56 Parnasorako Bidea, Euskal-Erria eta Euskalzaleko grafia bitxi batzuk ere jaso ditugu.

4. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00021 Lehenari dagokionean, hasiera-hasieratik ikasketa hauek testu idatzietan oinarritzen zirela esan behar da; bestalde, hotsa eta grafia arteko bereizkuntza ez zen batere zehatza.

5. 1969-1990 euskara batua ikerketak uzei 0152 Fonema hori adierazteko inoiz erabili izandako >ss<, >sh<, >j< eta >s< grafiak, Fr. Bartolome-ren >tz< eta Mendiburu-ren >is< haietaz gainera, galduak daude aspaldi; eta ipar euskaldunen >ch< digrama ere, orain punturarte besteak baino indarreanago egon izan arren, egunetik egunera atzera doa >x< horren faboretan.

6. 1969-1990 euskara batua ikerketak uzei 0249 a) Latinezkoa bazterrezina bada ere, hizkuntza batzuetan bertako ohizko ebakera eta grafiara egokitutako forma kultu bat erabili ohi da horren ondoan.

7. 1969-1990 euskara batua literatur prosa imuj azbel 0076 Hori bai r kakotxadunak, inprentarentzat jaki errazagoa gerta dadin gaurko grafiara bihurtu ditugu.

8. 1969-1990 euskara batua literatur prosa etxde jj-2 0457 Orain, izen hau Graxiusa edo Graxi Petiri'ren arrebatzakoak darama eta poetaren lehen amodioari Mayia edo Mayi Euskaraz, izen honen ahoskera hobeki aditzera emana legoke Maddia edo Maddi grafiaz, baiñan arrarua egiten zaigulako dd hori Mayi beti ykin irakurtzen ohituak baikaude eta askok asmatuko ez luketelako d bikoitza ongi irakurtzen, yrekin izkiriatzea erabaki dugu ezarri diogu, hezur-haragizkoa Mari Arrozpide baitzen.

9. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak maileg 0019 Helburua ez da hitz zerrenda lexikoa, alegia onartzea, maileguzko hitz horiek zein grafiatan hartu behar genituzkeen eztabaidatzea baizik.

10. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak maileg 0045 Guzti hau gogoan izanik, honako bidea onartzen du Euskaltzaindiak: 1. L-ren ondoko txistukaria afrikariaren grafiaz idaztea; hala nola koltza.

11. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak sm 0617 Horregatik, nere ustez, merezi luke Euskararen Lekukoak sailerako edizio bat prestatzea, dagoen dagoenean grafia bera ere errespetatuaz eta atzean hiztegi eta adiztegi zerrendak bakoitza agertzen den orrialdea eta lerroa zenbakiz jarriaz, hitz edo aditz bakoitzaren kontestu edo ingurua laster aurkitzeko eran.

12. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.m. larrarte 0221 Edizio zaharragoa denez, RIEVek atera zuena aukera nezakeen, baina esku artean erabiltzeko erosoagoa eta grafia aldetik irakurterrezagoa delako, bigarren hau erabili dut.

13. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m.m. ruiz 0289 Trebiñoko Basaurin Bagatzederra izen trinkoa aurkitzen dugu paper zaharretan, grafia horrekin ez badator ere.

14. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak palt 0067 Mendibururen esku-izkribu hauen alderdirik makurren eta ernegagarriena besterik da: hots, lehen saioan eta idatzaldian Irakurraldiak lumatik paperera jalki zitzaizkion tankera, bigarren aldiz irakurri zituenean zenbait aldetatik arras gogobeteko ez gertatu eta lehenaren grafia, nahiz hitzen forma, nahiz perpausen taxua biziki aldatu izana, orrialde guztiak goi-barren ezabaketaz, aldakuntzaz eta zuzenketaz zikindurik eta itsusturik eta marraskaturik utziz.

15. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak palt 0067 Grafia soilari nagokiola, zer esanik ez letraldatu gabe dagoen dagoenean ematen dudala esku-izkribukoa.

16. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak f. arbizu 0007 Ariketa hauek bide direlarik, ortografiak ematen dituen arauen arabera idazten ikasi baino lehen, haurrak grafiaren xehetasun guztiak bereganatzen ditu.

17. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak f. arbizu 0023 Grafia engainagarriak
Hizkuntza guztietan bezala (neurri desberdinetan), ez dira beti grafia eta fonetika erlazio zuzen garbian egoten.

18. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak n. mujika 0139 Grafiaren nondik-norakoetan, legea hizkuntza bakoitzaren grafia errespetatzearen alde agertzen zaigu.

19. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak n. mujika 0139 Bi hizkuntzetan hori oker interpretatu dugu, Arkaute bezalako izen berezi batek ezin onar ditzake bi grafia.

20. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak peillen 0418 3.ik) Okzitanozko hitz iturria, lau orrialdetan azaltzen dudalarik horren grafia eta horren ahoskera.

21. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak in: ijito ipuinak, 5-8 0006 Etengabe leku batetik bestera bertakoen ohituretara egokituz ibili direlako, eta gizarte analfabeto eta grafiarik gabea delako da ijitoen folklorea hain ugaria eta nahasia; gainera, aintzinatik orain arte gorde duten beren kontaketa eta kantutegi sail aberatsa ahoz aho pasatakoa da.

22. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0033 6.- Grafiaren arazoak Jakina denez, euskaldunok ez dugu eduki ortografia arauturik XX mende arte; hori dela-eta, ia gure idazki guztiak gaztelaniar ala frantzes ortografi-arauetara makurtu dira.

23. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak sendagile maltzurra eta beste 0001 Aitzaki ezdeus horiez landa, begiak orrialdetik altxatu gabe irakurtzen dala komedia hau, gogotik aitortuko dut (eta irakurleak doblatuko lirakela nago, grafia geyegi tinkatu ezpalu), idatz-estiloan ohartu ere gabe, eta komediagille famatuak, Tristan Bernard, Lebiche bezalakoak, gogora arazteraiño.

24. 1991> euskara batua ikasliburuak m.a. meabe 00016 HELBURUAK: 1 zenbakiaren grafia identifikatu eta bereiztea.

25. 1991> euskara batua ikasliburuak m.a. meabe 00016 EDUKIAK: 1 zenbakia: grafia.

26. 1991> euskara batua ikasliburuak m.a. meabe 00016 1 zenbakiaren grafiaren identifikazioa eta bereizketa.

27. 1991> euskara batua ikasliburuak m.a. meabe 00016 Irakasleak enbalaje-paperean 1 zenbakiaren grafia marraztuko du.

28. 1991> euskara batua ikasliburuak m.a. meabe 00016 Grafian hatz-markak estanpatu hatza pinturatan busti eta gero.

29. 1991> euskara batua ikasliburuak m.a. meabe 00026 1 zenbakiaren grafia dagokion kantitatearekin erlazionatzea.

30. 1991> euskara batua ikasliburuak m.a. meabe 00026 1 zenbakiaren grafiaren eta dagokion kantitatearen arteko ulerkuntza.

31. 1991> euskara batua ikasliburuak m.a. meabe 00026 1 zenbakiaren grafian plastilinazko bola urdin bat itsatsi; eta beste bat gorosti-hosto bat soilik dagoen lekuan.

32. 1991> euskara batua saiakera-liburuak musikaste 00136 Partituren transkripzioak XIX. mendea baino lehenagoko ia musika guztia antzinako grafiaz agertzen da eta horrek zaildu egiten du nabarmen erabiltzaileen lana. Horrek guztiak gaurko grafiara aldatzeko lana eskatzen du eta lan hori ERESBILek zuzentzen duen talde berezi batek egiten du.

33. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j. pikabea 0652 Ikusi batera, grafia genuke Goyhetche inguruko idazleengandik aldentzen duen gakorik behinena.


34. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j. pikabea 0652 Areago, XVIII. eta XIX. mendeak, grafiaren zenbait punturi gagozkiola behintzat, garbiki bereizten badira literatur lapurteraz, Goyhetche euskalkiaren beraren bilakaera zabal eta orokorrari muzin eginez lapurtera klasikoaren moldeetara itzuliko da 3 Lan honetan aipatzen diren berezitasunak guztiz nabarmenak izanagatik Goyhetcheren obran, ez du honek esan nahi haren Baraiko kostaldeko lapurteraren ezaugarriak gordeko ez dituenik, bai ordea askoz gutxiagotan agertuko..


35. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak i. camino 0936 Badira kasu batzu, gure ustez grafia mailako huts direnak, eta beren horretan dakartzagunak, egokipenik gabe, esaterako Vai gauna (13), ilcecoetan (14), arraten (17), gontra (30), (jauna, -t(z)ekotan, erran, kontra) 129. dotrinan, eta becala (5) bezala 130. dotrinan.


36. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. arejita 0277 Aldi ezberdinetako bere euskal testuetako grafia, morfologia eta bestelako hizkuntz-zehaztasunetan ohartu besterik ez dago, ezagutzen ditugunen artean hauek zaharrenetarikotzat jo ahal izateko.


37. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. arejita 0278 4. Grafia zalantzakorra darabil, batez ere s/z, ts/tz lako grafemen puntuan.


38. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.a. lakarra 0231 Cf. H traits de visage, hazbeguiac, L-ren letraldaketarako ohiturak ezaguturik (cf. beherago 674. sarrerako iruzkinean) iparraldeko iturri batetik hartutakoa izan bait daiteke, eta, bide batez, RS-en gutxienak bait dira amplt; ha- ampgt; grafiak.


39. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.a. lakarra 0231 Ohar bedi, H-engandik jasotako gainerakoetan egindakoaren kontra, L-k ez duela orijinaleko txistukari salatzailea ere aldatu: cf. 247 jatsa, 507 gogoetatsua, 611 pompatsua eta 616 asquitsua. Bestalde nekez har zezakeen L-k hitz hau Ax-engandik egile honek ez bait du grafia hori erabiltzen; cf., E-ean L-k jasotakoetarik jalki gabe, 19 antsiatu, 145 erratsua, 273 marquetsa, 307 anzatzua / irakur -tsua /, 308 anzatsutu, 444 eguitecotsua, 555 autsaillea, 597 egartsua.


40. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r. gomez 0392 4.1.2. Herskarien grafiak oro har ohizko sistema zaharrari atxikitzen zaizkio.


41. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r. gomez 0392 Santiguatu-ren aditz izena denez gero, zail da antzematen grafiaren arabera [ge] ala [gue] ulertu behar dugun; honetaz, gainerako testuen lekukotasunek, gainera, ez digute ezertan ere laguntzen: ErDot HualDot EDot santiguatia, A santigeta (baina ziuraski O-ren grafian oinarriturik).


42. 1991> euskara batua saiakera-liburuak b. urgell 0396 Tradiziozko garaia ez da, izan ere, dirudien bezain deskribaerraz, ez zirelako (ezin zutelako, bidenabar) atzerriko grafiaren erabilera itsu itsuan gelditu, segidan aurkezten ditugun arrazoiak eta gertakariak direla bitarte:


43. 1991> euskara batua saiakera-liburuak b. urgell 0406 Euskararen kasuan grafia hau araupeturik zegoen gutxienez Kardaberatzen Eusqueraren berri onetatik:


44. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak peillen 0014 Oraintxe berriki gehienean Euskaltzaindiaren grafian herrien izenak eman baitituzte euskaraz beren kaskoin-kiskuin frantsez itxurapean ez ditut emango (ik. mapa).

45. 1991> euskara batua saiakera-liburuak in: piarres ii, xi-xl 0025 Mailegu horiek, ordea, ez dira beti maila berekoak; euskararen hotsetara eta grafiara moldatuago daude batzuetan (multzo honetakoak dira irakurle guztientzat ere arruntak ziren erreximendu, presoner, jeneral, batallon eta abar luzea) eta bat ere moldatu

46. 1991> euskara batua saiakera-liburuak in: lardizabal, francisco ignacio: testamentu zarreko kondaira i 0080 Izen propioak, hauek ere gaurko grafian ezartzen saiatu garela esan beharra dago;

47. 1991> euskara batua saiakera-liburuak p. iztueta 0581 Txorierriko euskararen antzinatasuna Bizkaian, bizkaierazko zenbait hitzen transkribaketa fonetikoa, Arratiako euskararen laztasuna, etab. 316 Artikulu hauen hari logikoa segitzen ez da erraza, batak bestearen luman jartzen dituenak ez bait ditut nik irakurtzen. Hala ere, tarteko beste xehetasun batzu aparte, lau puntu dituzte eztabaidagai. Lehenik, Txorierriko euskara dela Bizkaiko zaharrena esateko, elkarrizketatik ateratako irudipenetan finkatzen da. Bigarrenik, herri-ahotik jasotako hitzak grafia jatorrez transkribatzeko orduan, zailtasunak hartzailearengandik baino gehiago datoz hiztunarengandik.Goide-gosarri abizena, adibidez, hiru modutara entzun uste du: En mis apuntes hay esta observación: 'Goi de Gosarri, Goide Gosarri o Goide-gosarri?'. De las tres maneras la entendí, pero me pareció poner la última. Respecto de este apellido, ya me han llamado la atención tres personas (Orixe, A 'Kirikiño', in: Euzkadi, 12-XI-1924). Hirugarrenik, Txorierriko euskara dela zaharrena frogatzeko, beste lekuetan (adibidez, Orozko, Bedia, Getxo, Plentzian eta) nagusiki luzee, biar, ill, mutille, neskatille formak erabiltzen direla, dio, nahiz eta aitortu beste zenbait hitzetan beste zaharragoak ere entzun dituela: besoa, ulea, etab. Laugarrenik, berak ez duela sekula esan Arratian euskara latza egiten denik. Txorierrikoa hala dela, bai, entzun berri du, nahiz eta berak ez onartu eritzi hori (Orixe, De 'Orixe', in: Euzkadi, 14-XI-1924). Kirikiñoren ustez, batetik, Orixek dakarren abizen hori gaizki jasoa dago, Mungia aldean asko zabaldua bait da Goiri-golzarri abizena eta, bestetik, ez du sekula entzun izan Txorierriko euskara latza denik, nahiz Bizkaian bizi izan hogei urtez (Estrellas y estrellitas de la linguística, in: Euzkadi, 13-XI-1924). Areago: "berra" "etzea" eta "semea" bezalako forma zaharrak, Arratiatik hasi eta Mungiaraino, nonnahi entzun daitezke ("A 'Orixe"', in: Euzkadi, 15-XI-1924)..


48. 1991> euskara batua saiakera-liburuak estilib 0180 Minuskulaz, gurutzea () duten izenak onartzen ez diren grafiak dira, eta gurutzerik gabeak independente ez diren lurraldeak, grafia zuzenarekin.


49. 1991> euskara batua saiakera-liburuak estilib 0305 manager. Hitz hau biribilez idatziko dugu, euskaratuta, baina ez diogu grafia aldatuko nahiz eta normalean 'manaier' ahoskatzen den.


50. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0532 d) Grafia xaharra atxikitzen du Zuberoako elizak: ez da hain xaharra ere, duela berrogei bat urte moldatu baitzuten gure aintzineko Guillaume Eppherre eta Lafont euskaltzainek.

51. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0532 Batuko grafia erabiltzen dute, hitz berriak Batutik hartzen dituzte.

52. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0532 Hor ere Batuko grafia eta hitz berriak.

53. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0532 d) A.E.K.-ak dituen taldeetan, grafia eta hitz berriak Batutik (Gaurko bizi modua adierazten dutenak, alfabetatu gabeek erdaretatik hartzen dituztenak).

54. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0532 3. Prentsa idatzian: zuberera guti, gehiena Batuko grafian eta hitz berriekin.

55. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0532 a) Egunkarian Junes Casenaveren zutabe batzuk, Batuko grafia eta hitz berriekin.

56. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0532 b) Herria astekarian, Zuberoako berriak zubereraz, grafia eta hiztegi berriekin, Panpella Etchebarne-ren lumatik (Allande Sokarroz-en segida hartu du).

57. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0534 Idazki pertsonaletan, Batuaren grafia erabiltzen dut, U letrari bi ahoskera emanez (u eta û), ez hiru beste berrizaleek bezala (u, û eta i).

58. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0534 Grafia xaharra atxiki dute Aguergaray, Bedaxagar eta Idiartek.

59. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0534 Halaber Berçaits-ek, baina grafia berria erabiliz euskalkian ere.

60. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0534 e) Grafien arazo bat badugu zubereraz, noizbait Euskaltzaindian aztertu beharko duguna nire ustez.

61. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0534 Berriki arte denek atxiki dute grafia xaharra, nik ezik, Baiona eta Arantzazuko legeak hastetik aplikatu bainizkion euskalkiari ere.

62. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0534 Ni aldiz beldurtzen hasi naiz grafiaren eragina entzunez ahoskeran, irratietan, antzerki eta kantuan, idatzia den bezala ahoskatzen baitute batzuek, zubererak duen fonetika berezia zaurituz.

63. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0534 Orokorki: Batuaren eragin nabarmena du gaurko zubererak hiztegian eta grafian, belaunaldi nahiko berrietan bederen.

64. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak e. perez 0102 Eta ezin alda daiteke jabearen baimenik gabe, zenbait huskeriatan grafian, huts nabarietan izan ezik.

65. 1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... zehar 1993 0027 Hortik aurrera, artista bakoitzak erakusten du, efektu batean ala bestean saiatuz, bere grafia propioa, eta bozeto fotografikoa bere modura manipulatzen du difuminatuaren, kolore-pikatuaren, sakontasun-efektuaren, eta abarren bidez.