XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1900-1939 gipuzkera saiakera-artikuluak lab 0255 Gero etorri dira: izti, gramatika, irakurtzen erakusteko ta beste ikastola liburutxoak.

2. 1900-1939 sailkatu gabeak egunkariak euzkadi 1935 0001 Irizpide sakon au Campion jakittunak onela egiztutzen digu: Euzkera'ren egittura (estructura) ain arrigarriya da eze diyo Campion'ek bere mintzatzeko eratasun-aberatsa, bere elizti edo gramatikaren gerden eta bidekotasuna (diafanidad y lógica) Europa'ko beste izkuntza gustiyen gaindik agerrtzen zaizkigu.

3. 1940-1968 bizkaiera saiakera-liburuak onaind 0043 Aurkitutakorik geienez be itz antzekoren batzuk, esanguraz sarri bat ez datozanak; gramatikan aurkitzen dabez eragozpen andienak.

4. 1940-1968 gipuzkera literatur prosa etxde 16 seme 0121 Gramatikak eta iztegiak garai artakoak izateko meritu aundia dute, baiñan oraiñaldian gai oietan asko sakondu geran ezkeroz ez dute probetxu aundirik.

5. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak sgarm dekli 0153 Nahiz eta autore gehienek beren gramatiketan, numeroari gagozkiola, kaso gehiago eman, guk hamairu jarri ditugu.

6. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak sgarm dekli 0159 Lafitte-ren gramatikak deklinazio berezi eta osoa duen numeroa bat bezala dakar bere gramatika ederrean.

7. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak etxde 0067 Gure idazle zaharrek, gramatikari dagokionez (eta bitxi da! gramatika legeak ongi ezagutzeke, anartean ezpaitzen gramatika estudiorik egin) guk baiño askoz obekiago eta segurantzi geiagorekin idazten zuten, erriaren iturbegi gardenetik xurgatzen baitzuten uneoro euskal-jarioa eta Bidasoaz besteko oraikaldiko gure anaiak, beren arbasoen akatsik larrienak bazterturik, guk baiño sakonago ta obekiago ezagutzen dute gure mintzaira eta guk ez bezalako graziz eta ederrez jazten dute euskal-literatura.

8. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak vill 0311 Baiña erakutsi ain argiok, gramatika eta izkuntz jakintzarekin ain sendoturik datoztenok, etziran orduan geienen gogoko.

9. 1940-1968 gipuzkera saiakera-liburuak or 0015 Sengler Desmarquets'en Gramatika'k ere orobat dio: .

10. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak lek 0061 Batek ala zion: Lotsor bizian bizi gerala ta biziko ere, alik eta besteak beste Euskeraren Gramatika bat euskeraz ez degun arte.

11. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak lek 0061 Euskera ikasteko Gramatika bat bederenik euskeraz idatzia ez degun arte.

12. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak or 0188 Ni ordu artan ez ninzan pekatzen alako gizonari ostera egiten, batez ere, esana baitzedukan ene lagun bati: Ormaetxea'k Gramatika ikasi dezanean...".

13. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak alt eib 0062 Eibartarren euskera' gramatikaz, garbi eta jator izán da beti; gaur ere bai; baiña iztegiz' mordoillo fama emáten diote askok.

14. 1940-1968 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak sm 00003 Izkuntzak gramatika aldetik bear duan indarra.

15. 1940-1968 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak sm 00003 Bi euskeltzale jakitun oiek ez bai die begiratu izkuntzak azaleko dituan itzeri, baizik gramatikaren sakonari.

16. 1940-1968 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak sm 00003 Baizik, gramatikaren mekanikan ondo erabiltzen dituan edo ez.

17. 1940-1968 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak sm 00003 Toribio Etxebarriak ez du eragozpenik arkitu, egin dituan Uamatika ta iztegi lanak, Eibarko euskeran, itz-lauz edo itz-lauz edo itzneurtuz jartzeko.

18. 1969-1990 bizkaiera saiakera-artikuluak j. gorostiaga 0191 Ikus zertzelada eta zehetasun geiago Gramatikaetan eta Iztegietan.

19. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00021 Alexandriako jakintsuek, berriz, greko klasikoaren gramatika baten beharra zutelarik, analogiak aztertu eta paradigmak osatzen saiatu ziren.

20. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00021 Horretarako, greziar klasikoen obrak aztertu eta honela eratzen da piskanaka greziar gramatika, Aristarkoren ikasle izan zen Dionisio Traziok J.K.a. I mendean burutuko duena.

21. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00044 Halaber, iruditzen zaigu Testuaren Gramatikak nahiz eta berau oso joera desberdinetako ekarriz osatu den, eta Hjelmslev gogoan izanik paradoxa badirudi ere, Pragmatikari, hau da, hiztunari garrantzi handia ematen dion baduela zer ikusirik Glosematikarekin (11) Azkenik, egungo zenbait hizkuntzalari europar, glosematiko ez izanik ere, Hjelmsleven jarraitzaile zuzena dela esan daiteke, Eugenio Coseriu adibidez. Eta Coseriuren zenbait ideia oso baliagarri zaigu, itzulpen teorian bereziki.

22. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak k. navarro 00092 Nazio hizkuntz komunitate baten baitan, eta sistema bakarraren barrutian, hainbat arau eman liteke (lagun artekoa, herritarra, literarioa, kultoa, arkaizantea) hau da, bariante sozialak eta arau geografiko desberdinak; desberdinak batez ere hiztegi mailan, baina baita ere gramatika eta ahoskeran.

23. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. zubeldia 0006 Hasiera Ziklo honetan ez da gramatikazko kontzepto abstraktorik emango, baina modu praktiko batez eta beti testuinguru atsegin baten barruan erabiliko dira egitura sintaktiko zuzenak, esamolde jatorrak, perpaus txertatuak, aditz moeta ezberdinak, deklinabide kasuak etab.

24. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak sopena 1980 0003 Haurrak hitz bakoitzaren ondoan ikusiko du zer zer den: substantiboa, adjektiboa, adberbioa, aditza, etab.; honela, batere konturatu gabe sartuko da gramatikazko funtzio ezberdinen munduan; eta aditzari dagokionez, oraina, lehena eta geroa denborak datoz.

25. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak euskara lantzen/1 0184 - Sinple xamarra da, ez da literatura landua, ez du gramatika eta estilistika aldetik errekurtso handirik bilatzen.

26. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak a. martinez 0348 Lehengo aldagaiak, X-ek, Gramatikari buruz egindako testaren emaitza azaltzen du eta bigarrenak, Y-k, Aritmetikako testean lortutakoak.

27. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak egram i 0007 Honetara ba, sasoi batetan euskararen berri jakiteko, ezinbestean gramatiketara jotzen genuen, erdaraz hau da, espainieraz zein frantsesez idatziriko gramatiketara, derragun bidenabar.

28. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak egram i 0007 Esaldia ere bada: Horrek euskara gramatikatik ikasi du, oraindik batzuren ahoan entzuten dena.

29. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak egram i 0007 Hortik ihes egin nahian, eta glotodidaktikaren bide berrietatik abiatuz, gramatikak zokoratu eta irakasbidegintzan hasi ginen euskaldunok.

30. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak egram i 0007 Izan ere, hizkuntza bat edozein mintzatzeko, ez da berorren gramatika erreflexiboki jakin behar, beraren praktikan murgildu baizik, gramatikaz, azken finean, intuizioz bada ere, baliatu behar (...).

31. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak egram i 0010 Bestalde, liburu batzuk orain arte arlo berezi eta interesgarri baina konkretuegiak landu badituzte, hemen, aldiz, gure hizkuntzaren gai orokorrak azaltzen dira, gramatikaren ikuspegi zabalekin.

32. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak eem hizkliter 0259 Horrela, bada, P. Lafitte-ren gramatika oinarri harturik idatzi izan dute Iparraldekoek beren idazkietan gaur ezagutzen dugun 1968ko euskara batua gauzatu eta, ondorioz, hau aukeran izan baino lehenago.

33. 1969-1990 euskara batua ikerketak p. urkizu 0073 Idazlana egiteko ere, ez dirudi balia zitekeenik gehiegi aipatu ditugun liburuez, gehienak aurkitzen zailak eta batzu argitaragabe zeudenez gero, ezta Bela xuberotarrak bere Tablettes deitu enziklopedian aipatzen duen hiztegiaz eta gramatikaz: (...).

34. 1969-1990 euskara batua ikerketak p. urkizu 0073 Ezta ere, antza, beste fraide frantziskotar batek, Dominique Bidegarayek Pabeko komentuan idatzi omen zituen euskarazko gramatikaren hastapenez eta hiztegiaz (22) 6-16 or..

35. 1969-1990 euskara batua ikerketak p. urkizu 0073 Baina Etxeberri Sarakoaren helburua Euskalerriko semeei latina ikasteko bidea erraztea bazen, Larramendirena ezina omen zena egin ahal zitekeela erakustea, eta Harrietena frantsesa ikasteko ere lagungarri izan zedila, Londresen Pierre d`Urtek idatzi zuen gramatika, esan dezakegu helburu linguistiko hutsez idatzi zuela, edo bederen, ez lehentzat harturik besteen helburu apologetikorik, ez pedagogikorik.

36. 1969-1990 euskara batua ikerketak eglu ii 0351 Ohizko gramatiketan, aditzen moduak sailkatu direnean, aginte adizkiak jarri ohi dira beste moduen ondoan.

37. 1969-1990 euskara batua ikerketak eglu ii 0501 Denborarena edo baldintzarena, esate baterako, Lafittek bere Gramatika ezagunean aipatzen duen adibide honetan bezala: (63) Lafitte, Grammaire Basque, 404).

38. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura a. kazabon 0170 Proxperorekin batera gauza asko hilko ote diren: lagun jatorra, leialtasuna, apaltasuna, umorea, hizketarako freskura eta irtenaldi zorrotzak, gardentasuna, herriko tontoa, , , euskalduna (euskara duena alegia, gaur egun hain gutxi gelditzen direnak), ohitura zaharrak, behi-perratzeak, arta txuriketak, belar-ontzeak, dotrinak, uztarriak, lotsak, lehengo ehiztariak, inozentzia, baserrietako gramatika, lasaitasuna....

39. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura j. urkijo 0038 - Lerdoa heu izango haiz, gramatikarik ere ez dakik-eta.

40. 1969-1990 euskara batua literatur prosa h. etxeberria 0068 Gosari beroa hartu eta zuzenean joaten zen matematikak eta gramatikak ikastera.

41. 1969-1990 euskara batua literatur prosa r. etxezarreta 0018 Horrela adibidez, yadnikek eta eskaintzaileek, gramatikarik ez badakite ere, hitzik egokienak erabiltzen dituzte jainkoengana jotzean nahiz eta ez jakin nola idazten diren.

42. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.m. torrealdai 0125 Bereziki klasiko zenbait (Gero, Euskaldunak) eta gramatika zahar zenbait atera dira berriz kalera.

43. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak h. knô*rr 0024 Salamancan ikasle, Campionek bere Gramatikan idatzi zuen esaldi zorrotz hura irakurri zuen Olabidek: .

44. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.m. agirre 0084 Hizkuntz ariketez gain (elkarrizketak, egiturei buruzko ariketak, rol-jokoak), badira gramatikari emandako atalak, eta formen erabilera-ereduak, hizkuntz egituren eta funtzioen ulertzeko bidea ematen dutenak.

45. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak p. esnal 0160 Esate baterako, Canadan ikasleak, ikasteko dituzten joeren eta erraztasunaren arabera sailkatzen dituzte, talde batzutan ikasteko gramatikaz baliatzen direnak eta beste batzutan gramatikarik gabe hobeto ikasten dutenak bilduz.

46. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. mitxelena 0124 Egia da fonologia eta gramatika ezin puskatuzko loturaz elkarri datxetela, de Rijk-ek Arrasaten erakutsi zuen bezala.

47. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. mitxelena 0124 Metodoak, ordea, bereiz ditzake eta aska sortzez eta izatez baturik daudenak ere. Gramatikaren arbola soil eta murrizteko asmoz, bazterturik geldituko dira oraingoz hotsei zuzenean dagozten xehetasun guztiak.

48. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. mitxelena 0125 Ez da, haatik, esan horrenbestez gramatikaren eremu osoa, alor eta soro, erabat eta berdintsu aitzurtua zegoenik.

49. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. mitxelena 0125 Gramatikaren bi zati izan dira, oker ez banago, biziki gogoko izan ditugunak, besteen kaltetan zenbait aldiz: morfologia (eta morfologiaren barrutian, aditz-morfologia izan da beti nagusi) eta, hortik urruti xamar, hitzeraketa.

50. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. mitxelena 0125 Sintasia, berriz, oraingo zenbaitentzat (eta XVII. mendeko Sanchez de las Brozas-entzat) gramatika osoaren pare dena, erromes eta umezurtz ageri da sarriegi: ez duzue, diodanaren lekuko, Ithurry-ren Grammaire basque zabaltzea besterik.

51. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. mitxelena 0125 Nahiz gramatika harako filologiko-historiko gisakoa izan (a, Ausfuhrliche Grammatik derizten haietakorik bagendu gurean!), nahiz tradizionalista, nahiz estrukturalista, hemengoa zein Ameriketakoa (sintasi kontuan aski elkorra izan da, Europan behintzat, joera hau), nahiz gisa bateko edo besteko sortzaile eta bilakatzailea.

52. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak batzagiriak 1982 0598 Zenbait batzorde desagerturik, Dialektologia, Gramatika eta Hiztegigintza izango dira, besteak beste ekintza nagusiak.

53. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak batzagiriak 1982 0600 Gramatika Rebuski-k bere tesia euskal gai bati buruz egin duela aditzera eman da.

54. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak batzagiriak 1982 0602 Gramatika Batzordea atzo bildu zela Bilbon, esan du Patxi Goenagak.

55. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak sm 0613 Bertan, egileak, esaera jatorrak biltzen ditu, gramatikazko ariketa batzuren inguruan ikasteko eran.

56. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak sm 0614 Lana irakurtzeaz, ez dago zalantzarik Aita Larramendiren gramatika eta hiztegia erabili zituela, baina ez beti.

57. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j.m. larrarte 0241 Berezitasun hauek denak gaur eguneko gramatika arau emailerako erabilgai ez balitez ere, agian euskararen kondaira morfologia aldetik ikusteko edota dialektologia alorrean euskalkien arteko aldeak nabaritzeko baliagarri dirateke. BIBLIOGRAFIA (...).

58. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. eguzkitza 0220 Badirudi modaltasunaren sistema guztiz higikorra izan dela aspalditxo honetan euskararen gramatikan.

59. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak m. pagola 0038 Gramatika, boterearen zientzia.

60. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak azurm 0085 Eta ez dut hori esaten, UEUko bileraren batetan gertatu omen zitzaionak Fernandoren gramatikak, etab., UZEIrekin oso zerikusi gutxi duelako berez.

61. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak x. mendiguren b. 0954 Bestalde, bi hizkuntzaren edo gehiagoren baliakuntzaz burututako hiztegi eta gramatikak ere barnean sartu ditut, neurri batetan Catford-en definizioari lotzen zaizkiolako.

62. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak x. mendiguren b. 0996 Hirugarren eta seigarren gaiak, hots, Teoria Linguistiko Orokorra eta Gaztelaniazko gramatika, lexikologia eta Literatur historia dirateke orain arteko unibertsital ikasketen arabera gairik arautuenak edo standarizatuenak.

63. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak x. mendiguren b. 0996 Hala ere, gramatika eta lexikologiari dagokionean, itzultzailegaiaren prestakuntzaz ari garelarik, linguistika kontrastiboaren ildotik zuzendu beharko litzateke gaiaren aurkezpena, beraz euskara eta gaztelaniaren arteko konparaketa bat eginez.

64. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. de rijk 0097 Añibarro-ren gramatikaz baliatuko naiz berriro.

65. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak r. de rijk 0100 Arautasun hori arau baten bidez agertu behar dugu gramatikan.

66. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak jamuj 0010 Gaia aukeratu ondoan, ordea, ORDENATU egin behar da, ardatz gisa gramatika hartzen bada batez ere (situazioei edo funtzioei dagokienez, ordenak ez du hainbateko garrantziarik), ikasleak sinpletik beteagora eta errazetik zailera igaro daitezen.

67. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak jamuj 0010 Hemen dute lekua gure artean horren ezagunak diren mailak, gehienetan gramatikaren inguruan mugatuak.

68. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak jamuj 0010 Programa, gramatika baztertu gabe ere, bestelako ardatzen inguruan eraikitzen denean, gramatika elementuen ordena lasaiagotu egiten da, garrantzia galtzen duelarik.

69. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak heraklito 0002 Gramatikak ere, bokalak eta kontsonanteak lekuan-lekuan ipiniz, burutzen du (hitzaren) Arte guztia.

70. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0028 F saila gramatikak, hiztegiak eta bestek osatzen dute.

71. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0023 Analisi gramatikala Sin.: Gramatikazko analisia Esakune bateko hitzen izaeraren eta funtzioaren azterketa.

72. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak b. urkizu 0057 Gaurregungo programa askok duen alderdi txarra hauxe da: abildadeak lortzeari (ahoskera arauak ikastea, hiztegia, gramatika, kultura) lehentasuna ematen zaiola eta gero abildade horiek ez direla ia erabiltzen (hitzezko eta idatzizko komunikazioa eta elkarrekintza).

73. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. sagarna 0059 Obra honetan euskararen edertasunak goiaipatzen dira, gramatikaren dotoretasuna, edertasuna, etab.

74. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak e. kortadi 0027 Hona adibidez, Mario Vittorinok, Jesukristoz gero IV mendean, nola sailkatzen zituen artegintza motak: artes animi (izpirituari buruzko arte motak): poesia, musika, astrologia, gramatika, erretorika, zuzenbide, filosofia; artes corporis (materiari buruzko arte motak): botaketa, jauziketa, lasterketa, jasoketa e. a.; eta artes animi et corporis (izpirituari nahiz materiari buruzko arte motak): laborantza, gimnasia, midikutza, arkitektura, e. a.

75. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak baietz/3 0005 a) Liburu honetan ereduen azalpenak, ahoz landu behar diren gauzak, irakurgaiak, jokuak, gramatika, eta abar agertuko dira.

76. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0032 Gramatika bidez, edo hobeki esan, morfologia bidez, oso zehatz azpimarka ditzakegu eta atalak.

77. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak programazioa 1984 0039 Kritika
Metodo kognoszitiboari egiten zaion kritika nagusia zera da: Chomsky-ren linguistika generatibo eta gramatika transformazionalaren mende egotearena.

78. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak programazioa 1984 0039 Era berean, ez da ondo ikusten metodo kognoszitiboak egiten duena, hau da, gramatikatik hastea, gero oinarrizko trebetasunak lantzera pasatzeko.

79. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0012 Bereziki, hizkuntza kontsiderarazten digu, ez bere egituren (gramatikaren eta hiztegiaren) aldetik bakarrik, baizik eta baita burutzen dituen funtzio komunikatiboen aldetik ere.

80. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0036 Ikaskuntzaren hasierako faseetan onargarritasuna gramatikan eta ebakeran arrazoizko zehaztasun-maila bat baino askoz gehiago ez du esan nahi.

81. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak txill 0050 Hopi-hizkeraz, batez ere, lan bikainak utzi zituen, Hopi-tarren gramatika eta hiztegia bereziki.

82. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak b. urkizu 0062 Gu zerari atxikitzen gatzaizkio honetan: irakaskuntzaren oinarrian edozein gramatika dagoelarik ere, eskuliburugileak eta irakasleak ikaskuntza martxan jarri nahi duela eta horretarako kasuan kasuko objektu oso desberdinak hartzen direla kontutan.

83. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0084 Gramatika bihurtzailearen iritziz, bai perpaus osoan, bai elipsi-bidez laburtutakoan, berbera da sakoneko egitura; eta horrek azaltzen du, adierari dagokionez, bi moldeon kidetasuna.

84. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0187 Gramatika sortzaileak, azkenez, egitura baten barruko elementuek, h.d., kategoriek, beren artean dituzten harremanak jotzen ditu funtziotzat. A. Eguzkitza.

85. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak uzei 0188 Gehikuntza adición, addition, addition Gramatika sortzailean transformazio batetan elementu bat gehitzen duen operazioari gehikuntza deitzen zaio.

86. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak lécluse-ren hiztegia 0100 Irakurgaiok 213-218. orrialdeetan ediren ahalko ditu irakurleak, ondorioa (Conclusion) jarraitzen zaiela 219-220.etan; Léclusek argitaraturiko grekera, hebraiera eta eleaskotariko testuen zerrendak eta eskuliburu osoaren (gramatika barne, alegia) aurkibideak ixten dute, 221-222 eta 223-224. or., hurrenez hurren, zalantzarik gabe Tolosako irakasle Paristarrak euskararen inguruan ekoiztu lanik garrantzitsuena. (2) Eraskinean ukitzen den haren hiztegi argitaragabea, Escuararen gorputza, kontutan ez badugu, bederen. Hiztegi horri buruz ikus Fr. J. de Larrinagak El vascófilo franciscano fr Juan Mateo de Zabala RIEV 1924ean argitaratutako Léclusek Zabalari egindako gutunak.

87. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak lécluse-ren hiztegia 0100 Lehen emanaldian muina zen Gramatikari egile beraren Dissertation sur la langue basque aitzin-solas gisa ezartzea egoki iruditu bazitzaigun, oraingoan Examen critique du Manuel de la Langue Basque par Lor Urhersigarria eman dugu guztiaren hitzatze, interesik falta ez duelakoan nahiz eta (Lor) Hersigarriak errazegi azpiratu Arozteguy (= Iharce) Aristofanes, Luziano, Plauto, Horazio, Rabelais eta La Fontaineren aurrean duten deman lehendabizikoaren, formalki Mr. Lécluseren, liburuaren gainean.

88. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak lécluse-ren hiztegia 0104 Ez da zalantzarik ezagutzen zuela, gramatikagile irakurrien artean aipatzen duenez gero (ik. gorago) eta maiz erabiltzen ere gramatikan.

89. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. oñederra 0214 Hala da, gramatikaren kontzeptu osoari bagagozkio, sintaxia eta morfologia edota morfologia eta fonologia erlazionatzen dituzten hatsarrien funtsezko teoriaz ari bagara.

90. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak l. oñederra 0214 Esate baterako, grekera zaharraren gramatika klasikoetan ez ziren hots hasperendun guztiak sail berean sartzen: linguistika historikoan ez da berdintzat jotzen indieuropeotik jasoa eta sinkroniari zor zaiona (kontrakzio batek sortu hasperena, adibidez: kai + hopos ampgt; kh opos; pro + hora ampgt; ph rora).

91. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak m. lopez 0074 Ondoren, eta korronte kritikoen deskripzioan exhaustiboa izateko inolako asmorik gabe, literaturari aplikatutako estrukturalismoak hizkera literarioaren gramatika eraikitzea zuen helburuetariko bat (Jonathan Culler-en kasuan bezala); amerikar New Criticism delakoa literatur lanen balioak inmanenteki aztertzeko teoria bat zen; Estilistika deitu korrontearen inguruko teorikoek efektu estetikoak lortzeko hizkera arruntari buruz ematen diren aldaerak edo figurak bilatu eta zerrendatu zituzten, besteak beste.

92. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. ortiz de urbina 0327 Ezagunak diren ohizko arrazoi soziologikoengatik, ingelesa izan zen gramatika sortzailearen hasierako hogei urteetan zehar, Hizkuntzaren (Gramatika Unibertsalaren, GUren) egitura, hatsarri eta ezaugarriak ezagutzeko gehienbat (kasik soilik ere) aztertu zen hizkuntza.

93. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. ortiz de urbina 0327 Datu murriztapen honek sortu ahal zituen liluren arriskua agerikoa izanagatik ere, bazegoen ikerbide honetatik lortutako emaitzak aintzakotzat hartzeko justifikazio teorikoa: hizkuntza bakoitzaren gramatika GUren nolabaiteko isladapena den neurrian, behin abstrakzio maila egokian ikertzen hasiz gero, ingelesean aurkituriko hatsarriak beste edozein hizkuntzatan ere aurkitutakoen antzekoak izango lirateke.

94. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. ortiz de urbina 0327 Justifikazio teoriko honen ahulezia praktikoak gramatika sortzailearen harrez gerozko garapenean dauka erakusgarri ezin hobea.

95. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. ortiz de urbina 0327 1980 inguruan hizkuntza erromantzeak ikertzen hasi zirenean, hizkuntzen artean litezkeen ezberdintasunen auziak bereganatu zuen gunea sasoi hartan jaiotzeko zorian zegoen gramatika honen eredu berrian, Hatsarri eta Parametroen Teorian.

96. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. ortiz de urbina 0335 Nahiz eta formulazio honetan ezaugarri nagusia egongune eta kategoria ixilen presentzia izan, hizkuntza ikasten duen haurrak ezin du horri begira erabaki bere gramatika konfigurazionala denentz, ezaugarri hau beste parametro batek azaltzen baitu, prodrop izeneko parametroak, hain zuzen.

97. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. ortiz de urbina 0335 Beraz, subjetu eta objetuaren gramatikazko portaera simetriko ala asimetrikoa (AS adabegiaren existentzia) da ikerketa mota honen lehendabiziko aztergaia.

98. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak j. ortiz de urbina 0343 Honen ondorioz, hizkuntza guztietan, errepresentazio hauek Gramatika Unibertsalak emanak diren neurrian, maila lexikoak konfiguraziodunak direla suposatu beharko dugu.

99. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak agenda 1990 0009 XVIII. mendean Iparraldean Etxeberri Sarakoa, Haraneder, Xurio, Baratziart, Mihura eta beste azaltzen dira; Hegoaldean, berriz, Aita Larramendiren gramatika, hiztegi eta euskararen aldeko lanei esker; lozorrotik iratzarten hasiak dira eta hiru idazle bederen aipa daitezke: Kardaberaz, Mendiburu eta Ubillos.

100. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak balea eta euskaldunak 0207 Edonola ere, mordoilo hizkuntz batek ez du, izatez, ez gramatika egonkorrik, ezta hiztegi finkorik ere, oso gai mugatuetaz hitz egiteko balio duelarik, gainera, merkatal harremanetaz batipat.

101. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak eglu iii 0351 Ohizko gramatiketan, aditzen moduak sailkatu direnean, aginte adizkiak jarri ohi dira beste moduen ondoan.

102. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. iñurrieta 0132 Ariketa honek gramatika lantzeko duen erabilgarritasuna azpimarratzen da beste lan honetan: .

103. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. iñurrieta 0152 a hitz klabeak kopiatu behar dituzte jatorrizko esaeratik; b. hitz klabe bakoitzaren azpian, hitz horren definizio laburra idatzi behar dute; c. beharrezko diren gramatikazko aldaketak eginez, definizioak lotu esaldi edo esaldi -sekuentzia berria sortzeko: d. esaldi berriko hitz klabeak kopiatu; e. (b)-(c) urratsak berregiten jarraitu nahi den arte.

104. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0084 Aditz denbora, hitzen ordena, eta beste gramatikazko ezaugarri asko erraz transferi ditzakegu hizkuntza batetik bestera.

105. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0084 Hizkuntzek elkarrengandik ere hartzen dituzte hitzak, gramatikazko erregeletara egoki daitezen moldaketak eginez edo ez, errusierazko parkovat (aparkatu) bezala.

106. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak etxabu 0306 Nik gramatika gutxi ta frantsesa oraindik gutxiago jakiñik ezer esatekorik ezin jaso izan det bertatik.

107. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak onaind 0098 Alere, Ander deunaren Ikastetxean gramatika irakasten zegolarik, bere giza-jokabide gozoz guztiz ezaguna egin zan.

108. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak onaind 0110 Larramendi`ren gramatika goratuaz, A. Kardaberaz`ek onela: (Auspoa 37 alea, 110 orrialdean).

109. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak j. iturria 0086 Dagoneko 1500 garren urtean egindako Ordenaren biltzar nagusiak zera agintzen zuen: Konbentu garrantzitsuenetan gramatika eta musikaren irakasleak izan zitezela, eta baita ere: iñor apaizgintzara eldu etzedilla, musikaren erreglak ezjakinean.

110. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak j. iturria 0086 Ba dakigu Arantzazuko konbentua garrantzitsuenetako bat zela ta amaseigarren gizaldiaren erditik gutxienez, estudio etxe izan dala beti, bertan latiñia gramatika, nobiziadua, filosofia ta teologia egiñaz.

111. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak onaind 0009 Du Meril`ek: Euskerak eta kaukasar izkuntzak ba-dituzte beren baitan antz edo analoji batzuk gramatikari buruz naiko zeatzak eta joskeran, aditzean eta izen-saillean bat lez datoztenak.

112. 1969-1990 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak euskera 1978 0583 Horietan zonbeit bereziko ditugu, ez baitira hitz hutsak, gramatikan erabiltzen diren hitzak ordea.

113. 1969-1990 lapurtera-nafarrera saiakera-liburuak j.a. irigarai 0091 Badu gramatika intresgarri bat.

114. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak x. mendiguren b. 0001 Akats batzu gramatikazko usadio hedatuenaren aurka buruz-buru doazenak dira, beste batzu orain arte euskarak adierazi ez dituen errealitateak euskaraz lehendabiziko aldiz adieraztean nabarmenki egiten diren hizkuntz estilistikaren bortxaketak dira eta beste zenbait puntutan Euskaltzaindiak erabaki dituen komentzioak ez kontutan hartzetik eta oraindik erabakizun direnetan koherentziarik gabe jardutetik sortzen dira kritikakizunak.

115. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak matx 0002 Euskara batzeak tresna gero eta egokiagoa eskuratu digu itzultzaileoi eta horretan Euskaltzaindiaren lana ezin estimatuzkoa da, baina oraindik ez dugu ahaztu behar gramatika eta hiztegi arauemaile osorik ez dugula, euskararen erabilera ezberdina dela gai eta gizarte-sektore ezberdinei dagokienez eta itzulpenen irakurlegoa ez dela zabalegia eta sarritan euskal idazleek sorturiko testuak irakurtzean baino ahalegin handiagoa egin beharrean aurkitzen dela.

116. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak zarg 1974 0001 Gramatika berri bat ere egiten ari omen dira.

117. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak zarg 1974 0001 Euskaltzaindiak egindako edo onartutako gramatika on bat behar genuke.

118. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak i. gaminde 0056 Campion jaunak, beronen gramatika famatuan, 1884. urtean euskararen hedaduraz berba egikeran zera dinosku:


119. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak x. altzibar 0062 Mogel eta Añibarrok, beraz, euren iritxiak agertu eta eztabaidatu zituen, gramatika eta hiztegiak egin, arauak ezarri...


120. 1991> bizkaiera saiakera-liburuak i. gaminde 0077 Ikastaro hauetan parte hartzeko esan zidatenean, ikastaroen helburua gramatikaz ihardutea izanda ere, bai gramatika eta bai dialektologia biak lotzeari interesgarri eritzi nion; hori dela eta, erlatibozko perpausak aztergaitzat hartu ditut, baina ez orohar, esparru linguistiko zehatz batetan erabiltzen direnak baino, Txorierrin hain zuzen.


121. 1991> euskara batua ikasliburuak m.j. eceizabarrena 00020 Kodean oinarritzen da. Mintzaira zein beste edozein komunikazio kode argitu eta ulertaraztea lortzen da funtzio honi esker. Eraginkortasuna izango badu, mezuak zehatza, txukuna eta ulergarria izan beharra dauka. Funtzio metalinguistikoak gainera igorlea eta hartzailea kode bera erabiltzen ari direla egiaztatzeko balio izaten du. Hiztegi eta gramatiketako funtzio nagusia dugu, baina analisi eta testu iruzkinetan ere topa daiteke, edo gailuen funtzionamenduari buruzko argibideetan, grafiko, marrazki eta abarren azalpenetan etab. Haurren hizkuntz jabekuntzan izugarrizko garrantzia izaten du, eta baita hizkuntz arrotzen ikaskuntzan ere.

122. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 00109 Larramendiren apologiazko idazlanek hiztegiak, gramatikak eta bere nortasunak berak ere eragin haundia izan zuten ondorengo idazleengan, berauek euskaraz idaztera bultzatu baitzituen; hasiera batean katekesi liburuak eta itzulpenak, eta geroago sormen haundiagoko lanak.

123. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 00123 -Bizkaitarrek eta nafarrek egin gabe dutela beraien gramatika eta gipuzkoarrek ere hala egongo zirela, Larramendi trebe eta ausartak gure hizkuntza preziatu bezain zokoratuaren alde lanik egin ez balu.

124. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0173 Larramendiren apologiazko idazlanek, hiztegiak, gramatikak eta bere nortasunak berak ere eragin handia izan zuten ondorengo idazleengan, berauek euskaraz idaztera bultzatu bait zituen; hasiera batean katekesi liburuak eta itzulpenak, eta geroago sormen handiagoko lanak.


125. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter/ubi 0173 Liburuaren izenburu luzean soma daitekeenez, Larramendi laster gramatika bat sortzeko asmoa iragartzen ari zen, apologia honen azken argudioa eta froga izango zena.


126. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 0073 Gramatika


127. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 0095 Gramatika


128. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 0138 Gramatika


129. 1991> euskara batua ikasliburuak hizkliter 0164 Gramatika


130. 1991> euskara batua ikasliburuak j. ossa 0041 Houdak arabiera, frantsesa (jende askok hitz egiten duen hizkuntza), irakurketa, gramatika, matematika eta erlijioa ikasten ditu.

131. 1991> euskara batua ikasliburuak j. ossa 0041 Gutxien gustatzen zaiona gramatika da eta gehien gustatzen zaiona irakurketa, oso gogoko baititu istorio politak.

132. 1991> euskara batua ikasliburuak a. alberdi 0013 GRAMATIKA HONEN HELBURUAK

133. 1991> euskara batua ikasliburuak a. alberdi 0013 1. Gramatikari perspektiba diskurtsibo-testuala ematea.

134. 1991> euskara batua ikasliburuak a. alberdi 0013 Horregatik, eduki gramatikaletan, gramatika tradizionalean ohiko diren elementuez gain, ez-ohiko eta berri diren batzuk ere sartu behar izan dira: testua, kontestua, deixia, antolatzaileak, koherentzia, kohesioa, testu tipologia, etab...

135. 1991> euskara batua ikasliburuak a. alberdi 0013 Gramatikaren antolaketa ere molde berrira egin da: testua - perpausa - hitza - fonema (letra).

136. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. kintana 00020 Zerbaitetan lanean hasten zenean, gramatika edo literatura arloan, orduak eta orduak ematen zituen nahi edo behar izandako datuak aurkitu arte, eta maiz gau osoak pasatzen zituen liburuak aztertzen, argibideak biltzeko. Euskaltzaindira aurkezten zituen lanetan hori guztiori nabarmen ageri zen, guztien mirespenerako.

137. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. narbaiza 00055 Seber Altube euskaltzain arrasatearraren irizpidea arrazoindua dator. 1960an Eibarren Euskaltzaindiaren Biltzarrean J.A. Mogeli gorazarre egin zitzaiolarik, ondoko hau zioen: Eibartarren euskera gramatikaz, garbi eta jator izan da beti; gaur ere bai; baiña iztegiz mordoillo fama ematen diote askok. Fama ori ere ezta egiazkoa 74 Seber Altube, Eibartarrak eta euskera, (1960: 61).

138. 1991> euskara batua saiakera-liburuak sm 00011 Lehenbiziko urrats haietan latza aurkitu nuen F. Mujikak igorri zidan Zabala-Aranaren gramatika hura. Liburuak irakurtzea atseginagoa zitzaidan, zeren irakurketa mutikotatik nuen maite mundu zabalagoaren ikuspegia irekitzen zidan heinean.

139. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. arrigain 00028 Hirugarren aldia hasi zen hizkuntzak beren artean erka eta aldera zitezkela ikustean. Hori izan zen gramatika konparatibo edo gramatika konparatuaren hastapena. 1816an, Franz Bopp-ek, Système de la eonjugaison du sanserite izendaturiko lanean, sanskritoak germanierarekin, grezierarekin, latinarekin eta abarrekin zituen erlazioak aztertu zituen.

140. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. arrigain 00144 Har dezagun, esaterako, perpausaren zatien saila: Zertan oinarritzen da izenetan, izenondoetan eta abarretan bereizturiko hitzen sailkapena? Linguistikoa ez den oinarri guztiz logiko baten arabera egiten al da, gramatikaren eremuaz kanpotik aplikatuz, Munduko bolan luzera eta latitudea aplikatzen diren bezalaxe? Edo hizkuntzaren sisteman bere lekua duen, eta, gainera, hizkuntzak baldintzatua dagoen zerbaiti dagokio sailkapen hori? Hitz batez, errealitate sinkronikoa al da?

141. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. arrigain 00144 Ziur asko bigarren modura izango da, baina lehen irizpideari ere eutsi diezaiokegu. ces gants son bon marché perpausean bon marché izenondoa al da? Logikaren aldetik, zentzu hori du, baina ez dago hain garbi hala dela gramatikaren aldetik ere, zeren bon marché-k ez baitu izenondoek bezala jokatzen (aldaezina da, inoiz ez da izenaren aurrean ezartzen eta abar); gainera, bi hitzez dago osatua.

142. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. arrigain 00205 - Hortaz, dena da gramatika analogian. Baina hori egia izanik ere, berehala erantsi behar dugu, dena den, sorturiko forma hori hizketari bakarrik dagokiola, hiztun bakartu baten noizean behingo ekintza baita.

143. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a. elosegi 00229 Azken urteotan gramatika txiki bat eta hainbat liburu argitaratu da burushaskiz.

144. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak vill 00344 Euskaltzaindiak, ez baitezake bertzerik eskain, eskaintzen dio Areatzari eta denbora berean Euskal Herriari bere lanaren fruitua, hemen gramatikako jardunaldiena.

145. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak u. larramendi 00073 Beharbada hau, funtsean, BEA gramatikazko eskolak deskribatzeko delako da: Nagusiki, gramatika eta beste hizkuntz sistema batzuk hobeto ulertzea eta erabiltzea helburu duten eskolak eta jarduerak deskribatzeko erabiltzen da (Scrivener, 1996: 104-5).

146. 1991> euskara batua saiakera-liburuak in: asmo-iztegia, xi-xii 00011 Haren ondotik etorri ziren, besteak beste, Bizkaierazko aditz-erak (1955), Euzkal-eliztiaren betebidea (1977), Euzkal-elizti laburra ( 1986- 7), eta Euzkal-eliztia (1989), erdarazko gramatika hura bera, baina oraingoan euskaldunentzat egokitua.

147. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak x. mendiguren b. 0209 Bigarren atalak, esanahi edo adieraziari buruzkoak, hitz, esaldi, logika, gramatika, erretorika, testua eta diskurtsoa bezalako gaiak sakontzen ditu.


148. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j. pikabea 0656 Ezduta pontu horren gaiñean kontzientziako ausiki zenbait sentitzeko? Eta nik baderrat: Badea gramatikarik gure lenguaiaren mintzoa osoki fixatu duenik? Ez duia zuberotarrak berea? (...) Eta neurthitzen erregela guziez errezibitu eta berdiñ pratikaturik badea? Eta izañ ere badaitekea? (Gy XI)


149. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j.m. etxebarria 0189 P. GOENAGAk Gramatika bideetan gramatika sortzailearen terminologia euskera jatorrean erabiltzen du eta beste zerbait jartzen du.


150. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak m. azkarate 0092 Egia da halaber, beti irakatsi izan zaigula gramatiketan maskulinoa dela forma markatugabea; bi generoak adieraz ditzakeena, beraz.


151. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak p. iztueta 0071 Zuberoako J. B. Archu ikuskariak (1852) helburu horrekin prestatu zuen bere gramatika elebiduna.


152. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak b. urkizu 0085 - edukiak: gramatika, hiztegia eta hizkuntzaren erabilera (funtzioak).


153. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak lingkonputaz 1583 Bada hainbat lan aipagarri euskal gramatikaren inguruan (Euskaltzaindiaren EGLU [Euskaltzaindia 85], Patxi Goenagaren [Goenaga 80] Gramatika Bideetan, etab.), baina maila deskriptiboan mugitzen dira eta analisi automatikorako erregela finkoak dira beharrezkoak.


154. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak lingkonputaz 1586 8.2. Elkarrizketen azterketa [Zubizarreta 93]: pragmatika, diskurtso-azterketaren alorrean kokatua, gramatikak esaldiaren mailatik elkarrizketaren mailara eramatea du helburu, hau da, elkarrizketaren gramatika funtzional bat garatu da.


155. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak lingkonputaz 1586 Gure aurkezpena egiteko aukera eman zaigunez, ez genuke aipatu gabe utzi nahi diziplina arteko elkarlanaren beharra, gramatika finkatu ahala arlo guztietara (...)


156. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak h. knô*rr 1612 11.30tan Patxi Goenagak Gramatikari buruzko proposamenak (I). Batasunerako proposamenak deritzan hitzaldia aurkeztu du.


157. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak h. knô*rr 1613 Arratsaldeko 3.30tan Patxi Altuna izan da hizlari, Gramatikari buruzko proposamenak (II). Okerrak zuzenduz tituluarekin, egun hedatzen ari diren badaezpadako zenbait esamoldez.


158. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak e. diaz 0064 Nolakoa zen? Irakurgaiak eta gramatika azalpenek osatua. Gramatikaz: ortografia, deklinabidea, joskera eta aditza lantzeko. Irakurgaietarako euskal literaturatik zati hautatuak... helburua hizkuntza idatziaz baliatzea denez, (...).


159. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j.b. orpustan 0066 Gramatikazko bitxikeria zenbait ere: luzequi aditz-ondo ohi gabea (luzaz, luzez), vayecila (ikus bizkitartean Oihenarten XXI-garrena), gaycetsi erro ordaina (ezan laguntzaileak behar luke gaitzets, onhets lehenean den bezala; berdin ebaxi, eduqui).


160. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak l. erriondo 0082 Bigarren hizkuntza bat zeharkako metodoen bitartez (deduktiboa, analitikoa) eta gramatikazko itzulpenean oinarrituta ikasi edota metodo zuzenaren bitartez (...).


161. 1991> euskara batua saiakera-liburuak kazetjardun 1991 0060 Hein berean, oinarrizko gramatika lanabes bikaina zen, honek ere erabilera sortzailea eta ez mugakorra eskatzen bazuen ere.


162. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r.m. pagola 0248 Gehienbat materialak biltzeko zaletasuna sortzen da, eta horren ondorioz, goian esan bezala, glosarioak, hiztegiak eta gramatikak asko gehitzen dira mende horretan 1.Oso lan monografiko gutxi egin dira XVIII. mendearen hizkuntzalaritza ikuspegia aztertuz. Nagusia, eta ia bakarra, klasikoa den Lazaro Carreter-ena (1949) da. Zehatzagoa dialektologiaren ikuspegitik del Río (1943). Orokorrak: Pop (1950) eta (1955), Iordan (1967), Catalan (1955).


163. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r.m. pagola 0248 Azken honen lana benetan bakana, lehenbizikoz azaldu bait zituen napolieraren gramatikaren jatorria eta haren bilakaera historikoa batetik, eta dialekto horretan idazten ihardun ziren idazleen zerrenda bestetik 4. Lanak honako hauek ziren: Michele Pasqualino: Vocabolario siciliano etimologico, italiano e latino..., 5 lib., Palermo, 1785-1795. Ferdinando Galiani: Del dialetto napolitano, Napoles, 1979.


164. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.a. arana m. 0003 Urrian hasi zen Azkue euskara ikasketak ematen eta ikasleentzat ikasbideak prestatzen, zeinekin baliatuz Euskal Izkindea edo Gramatika argitara eman zuen 1891n.


165. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.a. arana m. 0009 Ahalegin horren emaitza izan zen Euskal Izkindea gramatikazko argitalpena, teoriak zabaltzeko ezezik irakas-tresna bezala ere pentsatua.


166. 1991> euskara batua saiakera-liburuak xuxen 0014 Gramatikaren atalean Euskaltzaindia izan bada arau-iturri bakarra, bestela gertatzen da lexikoa lantzen hasi orduko.


167. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r. gomez 0375 Testu honen edizioa paratzeaz gain, irazkina ere eransten dut, hala testuko puntu ilunak hobeki ulertarazteko nola kontu askotan hain bitxi gertatzen zaigun erronkarieraren ezagupenerako aurrerapausu txiki bat egin asmoz 2. Diodan, bidenabar, artikulu hau Erronkariko euskalkiaz dagoeneko abian dagoen lan handiago baten zati bat dela. Bertan E-ko testu guztien edizio kritikoa eta euskalki beronen gramatika burutu nahi ditut.


168. 1991> euskara batua saiakera-liburuak jamuj 1030 Deklinabide atzizkiei, aditz jokoari eta horrelakoei begiratzen diegu batipat, gramatikari dagozkionetan.


169. 1991> euskara batua saiakera-liburuak jamuj 1030 Artikulu honen helburua ez da, ordea, Arrueren prosaren zer-nolako guztiak, are gramatikari dagozkionak ere, aztertzea.


170. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. camino 0013 Ezin ahantzi da Campion bat ez zela Arana Goiriren irizkide hizkuntz kontuetan, eta bizkaitarraren hitzberrien erabileraren aurka idatzia zela, 1901eko irailaren 16ko Hendaiako ortografi batzarreko gora-beheretan aurkako iritziak izan zituztela 20. Bestalde, Aranak Campionen foruzaletasunari eraso zion: iruinsemearen gramatika goretsi bazuen ere, euskalgintzarako eskubidea ukatzen zion politika mailan abertzale ez zen neurrian. Ikus J. Javier Granja Pascual-en Divergencias linguísticas y literarias entre Arturo Campión y Sabino Arana, Fontes Linguae Vasconum 43, 1984, 155-179.


171. 1991> euskara batua saiakera-liburuak b. urgell 0406 orain ere bere aldetik gramatikazko arrazoiak (Azkueren hitzetan: Izkira bakoitzari aots bakar bat dagoka Euskal Izkindea 29.or.) dakartza, morfema bereko hots berbera bi grafema ezberdinez irudikatzearen kontraesana erakutsiz.


172. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r. gomez 0430 Eztabaidagaiak zenbait ataletan banatu ditut: lehenbizi, gramatika konparatuaren eragina, batez ere Schleicher-en teoriek Vinsonengan izan zutena, aztertu dut; bigarrenik, polemikan parte hartu zuten autoreek zientzia berriari hizkuntzalaritzari eta beronen metodoari buruz zituzten jarrera ezberdinak bereizi; hirugarrenik, autoreok euskararen eta munduko beste hainbat hizkuntzaren artean burututako erkaketak aipatu eta irazkindu; bukatzeko, iberismoaren arazoaz, euskararen bizitzari buruzko eritziez eta euskalkien auziaz esan zituztenak jaso.


173. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r. gomez 0430 1.1. Polemika hasten den garaian Europako hizkuntzalaritzaren joera nagusia ez dakit teoria deitzea zilegi ote den gramatika konparatua dugu, 1870.az geroztik neogramatikoen eta besteren lan hasi berriek finkatuko duten historiazko ardurak hobeturik (cf. Mounin, 1983: 184 hh.).


174. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r. gomez 0430 Labur esanda, gramatika konparatuaren helburua hizkuntzen arteko antzekotasunak erkatu eta beraien arteko ahaidetasuna aztertzea da, hizkuntz familiak osatzen saiatuz.


175. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r. gomez 0430 Gramatika konparatuaren ekarpenik garrantzitsuena hauxe da: hizkuntzen arteko ahaidetasuna ezagutzeko, hizkuntza horien gramatikak, ez hiztegiak soilik, erkatu behar direla berrestea 2 Ideia hau lehenagokoa bada ere Ludolf, Lhuyd, Gyármathi, W. Jones, etab. (cf. Mounin, 1983: 166-168), gramatika konparatuak zabaldu eta metodo jakin baten menpean bideratu zuen..


176. 1991> euskara batua saiakera-liburuak r. gomez 0430 Gramatika konparatuaren aitatzat jo izan den F. Boppek oraino sinesten zuen sanskritoaren bidez jatorrizko hizkuntzara (Ursprache-ra) iritsi ahal zela, gizahizkuntzaren lehen hitzak, lehen erro monosilabikoak bila zitezkeela.


177. 1991> euskara batua saiakera-liburuak intelektuala 0053 Gramatika sortzailea eta balio libertariak


178. 1991> euskara batua saiakera-liburuak intelektuala 0053 Hala ere bide luzea dago Humboldten hizkuntzaren forma kontzeptuaren eta garatuagoa den gramatika sortzailearen artean.


179. 1991> euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0063 Beste bat, zalantza sortzen zioten gramatikazko galdera mugatuak egiteko aukera.


180. 1991> euskara batua saiakera-liburuak u. larramendi 0112 Espainiera ikasten ari nintzenean, irakasleek aparteko ikasletzat jotzen nindutela konturatu nintzen, gramatikazko testetan hain puntuazio altuak jasotzen ez banituen ere.


181. 1991> euskara batua saiakera-liburuak eima 1995 0228 b) bigarren fasean agertutako hizkuntz formak landuko dira, gramatikaren atala da.

182. 1991> euskara batua saiakera-liburuak eima 1995 0228 Dena dela, gramatika didaktikoan oinarritutako azalpenak beti eskueran izango ditu, laguntza eskatuz gero.

183. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0022 (...) zaila bailitzateke onartzea halabeharrak bultzatzen dituela hiru haur euskararen gramatikaren jabekuntza-garapena era berean gauzatzen.

184. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0022 Bide horretatik abiatuz, gramatikaren jabekuntzaren garapena ikertzeko asmoaz, gramatika-kasuen, aditzek adierazten duten pertsona-komunztaduraren, aditz nagusien aspektuen, menderagailuen, konplementagailuen, osagai-hurrenkeraren, ezeztapenaren eta NZ-perpausen (zati-galderak) jabekuntza aztertu ditut batez ere.

185. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0022 Gramatikaren jabekuntza hau bideratzeko orduan Gobernu eta Uztardura Teoriaren ildotik abiatzea erabaki dut.

186. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0022 Beste hizkuntzetan ikertutakoa ikusirik, haurrek gramatikaz jabetzean aro ezberdinak gauzatzen dituztela ikusteko aukera izan dugu.

187. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0022 Horrela, ikerlana hasterakoan, nire ikuspuntu teorikoaren arabera, gramatikaren jabekuntzaren bidean haurrek honako aroak beteko dituztela pentsatzen nuen:

188. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0022 Ikerketan zehar euskararen gramatikaren jabekuntzaren garapen mailakatuaren aldeko frogak sendotzen joan diren bitartean, urrats edo aro ezberdinak mugatzeko erabili ditudan gramatika-erizpideak ere heltzen joan dira.

189. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0022 Guzti horrexegatik, haur euskaldunek euren hizkuntzaren jabekuntza-garapenean, gramatikarenean hain zuzen, egiten dituzten aro ezberdinak bereztea izan dut ikerlan honetako helburua.

190. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0203 Gizaki heldu batek horrela zuzenduko balu bere hizkuntza, gramatikaz jabetu dela esango genuke.

191. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0203 Bestalde, pentsatzekoa da haur bat bere ekoizpena zuzentzeko gai bada, beste haurrak ere gauza bera egiteko gai izango direla, argi ikusi baitugu ikerketan zehar antzekotasun handiaz garatzen duela hiru haurrek euskararen gramatika.

192. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0203 5.4. GRAMATIKAREN JABEKUNTZA MAILAKATUA

193. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0203 Gorago ikusi dugun gramatikaren jabekuntza goiztiarra aroetan gauzatu dutela ere baiezta dezaket.

194. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0203 Aldi honetan azpimarragarria da izentzat eta adjektibotzat jo dezakegun materiale lexikoa -a markaz gauzatzen dutela, nahiz erabilera hau lexiko hutsa den, eta inola ere ez gramatikaren arlokoa.

195. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. barreña 0203 Gramatikaren jabekuntzaren garapenean gauzatzen duten lehen erabilera aditz-kategoriarena da.

196. 1991> euskara batua saiakera-liburuak in: lardizabal, francisco ignacio: testamentu zarreko kondaira i 0016 Halaz ere, bere buruko gogoetatzat jo beharra daukagu, beste argibiderik azaltzen ez den bitartean behintzat, gramatikaren argitaratzearen zergatia, zeren eta, euskara bere azkenetan zegoela osoro sinetsirik, bere oroitzapenaren omenez eraikitako monumentutzat jotzen baitu, etorkizunekoek aintzinako hizkuntza honen berezitasunak ezagutu ahal ditzaten.

197. 1991> euskara batua saiakera-liburuak in: lardizabal, francisco ignacio: testamentu zarreko kondaira i 0024 hiztegien tamaina handitu ahala nolabaiteko askatasuna, fisikoa baino ez bazen ere, lortu zuten arren, lotura hori buruan zuten, inolako ezpairik gabe, gramatika eta hiztegigileek duela ez gehiegi arte 54 Cf. honetaz, J.A. Lakarraren tesia (Gasteiz, 1994). Han zabalago ukitzen duen kontu hau, jadanik Larramendi dela eta erabili zuen Larramendiren hiztegigintzaren inguruan (ASJU 1985-1) lanean, batez ere 41-45..

198. 1991> euskara batua saiakera-liburuak in: lardizabal, francisco ignacio: testamentu zarreko kondaira i 0024 Kontu zehatzagoetara joaz, ez da ahaztu behar Lardizabal honetan gramatika-hiztegigile euskal tradizio zegoenekoz luze xamar baten partaidetzat azaltzen zaigula: Larramendi, Mogel (gramatikari buruzko berriak egiazkoak balira), Añibarro, Zabala... eta Iturriaga, Iparraldekoak aipatu gabe.

199. 1991> euskara batua saiakera-liburuak in: lardizabal, francisco ignacio: testamentu zarreko kondaira i 0030 Ziur naiz arakatzen hasiez gero xehetasun gehiago batu ahalko direla; eman dezagun, erakusgarri gisa, aski interesgarri deritzogun bat: Lardizabalen gramatika Larramendirenaren ordezkotzat aurkeztu dugu, eta badakigu 1853rako aski aurreratua bide zeukala, eta Aldundiak horregatik bere poza adierazten zuela (ik. 2.3.4. atala).

200. 1991> euskara batua saiakera-liburuak in: lardizabal, francisco ignacio: testamentu zarreko kondaira i 0030 Alabaina, hain zuzen 1853an Larramendiren Imposible Vencido berrargitaratu zen, baita berriro ere 1886an 68 Nueva edición publicada por don Pío Zuaza, San Sebastián dio 1853koaren azalak: Nueva edición publicada por los Hijos de I. Ramón Baroja. San Sebastián 1886koak. Gehiago oraindik: 1854an frantsesezko itzulpena agertu zen, S.H. Blanc-ek egina (xehetasunok Bilbaoren Bibliographia-tik).
: badirudi, beraz, gramatika eskuragarri baten behar bizia sentitzen zela, eta hori erdiesteko bide bat baino gehiago zabaldu zela.

201. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0007 adberbio. iz. (1712). Gram. Aditza, adjetiboa edo beste adberbio bat mugatzen duen hitza.

202. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0007 adbertsatibo. izond. (1982). Gram. [erd.]. Aurkakotasuna adierazten duena.

203. 1991> euskara batua saiakera-liburuak estilib 0004 Gero eta gauza gehiago datorkigu erabakirik gramatikan eta hitzen forma kontuetan; gure erronka idazkera bizia, samurra eta aberatsa (ez korapilotsua) erdiestea da.

204. 1991> euskara batua saiakera-liburuak eglu iv 0007 Horregatik, gramatika honetan morfologiazko ezaugarri honen arabera egingo da menderakuntzaren eta juntaduraren arteko bereizketa: aditzak atzizki edo aurrizkiren bat badarama, perpaus txertatua dela esango dugu.


205. 1991> euskara batua saiakera-liburuak oroitid 1993 0021 Martxoan, Iruñean, Gramatikaz.


206. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. mendiguren b. 0112 Segurtasun horretarako ez da aski izaten bi hizkuntzaren hiztegia, semantika eta gramatika ezagutzea.


207. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. mendiguren b. 0366 Gramatika eta semantikazko egitura minimoei arreta berezia zor bazaie ere, garrantzizkoa da, halaber, hizkuntzaren egitura osoarekiko ikuspegia ez galtzea ere.


208. 1991> euskara batua saiakera-liburuak uzei 0389 grammar: gramatika


209. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hezksaila txostena 1994 0046 Lehentasuna ematen zaion funtzio hau gauzatzeak, orokorki, gaurko OHOko Bigarren Etapan gehienetan garatzen den hezkuntza-praktika, hizkuntzaren gramatikazko eta egiturazko ezagutza bere erabilpen funtzionalaren gainetik jartzen duena alegia, aldatzea eskatzen du.


210. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. laka 0035 Hinduen gramatikak, hizkuntz formak aztertzen irakatsi zien europarrei; osagai atalak erkatzean, ordura arte erdi estaldurik zetzaten antzekotasunak ziurtasun eta zehaztasunez adieraz zitezkeen.


211. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. laka 0035 Sanskritoaren gramatiketako adierazpen zehatz baten aurrean, edota arretaz aztertutako hiztegi ale baten aurrean, ezagunago zitzaizkien hizkuntzaren batetako antzeko ezaugarriren bat gogora zezaketen sarri.


212. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak ele 1995 0063 Testuan zehar nabigatu; esaldi erdian zaudela hitz bati buruzko informazioa bilatu edo gramatikari buruzko informazioa eskatu eta gero testura itzuli zuzenean zinen tokira;

213. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak ele 1995 0066 Aipatu berriko sistema adimendun hauek gramatikan oinarritutako sistemak ziren, beste batzuk, berriz, semantikan oinarriturik aurkitzen genituen, hots, LINGO (Language Instruction Graphic Operations) (Kramsch eta al, 1985) programa hau gela baten errepresentazio grafikoan oinarritzen da.

214. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak e. perez 0102 Hondar-hondarreraino bagatoz, ez du hemen zer ikusirik ez gramatikak ez estetikak.

215. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a. barreña 0087 Geroxeago gramatikaren urrats berriak arauturiko egitura berria ezarriko da haurren ekoizpenean, eta berau baino ez dute erabiliko.

216. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak a. barreña 0087 Badirudi, beraz, Gramatika Unibertsalaren hatsarre-multzoko ezaugarriak gramatika zehatzera moldatzean haurrek duda-mudako edo saio-aldi bat izan dezaketela, edo nahiago bada, ezaugarri zehatzaren aukeretako baten bermaketa egiteko aldi bat behar dutela.

217. 1991> sailkatu gabeak egunkariak egin 1996 0028 Ikastaro honetan euskaraz egokiro idazteko trebakuntza lortzea proposatu zen, gramatika bigarren planoan utziz.

218. 1991> sailkatu gabeak egunkariak dv 1996 0057 Bi atalen arteko banaketa egiteko, gramatikazko ezaugarri beharrezkoak biltzen dituen 72 orrialdeko gehigarria tartekatu dute.

219. 1991> sailkatu gabeak egunkariak j. agirre 0048 Aurki Euskaltzaindiko aulki bigunetan eseriko da eta gramatikari buruzko korapiloak askatu behar direnean, abots mehe baina gozo bat entzungo da, inoiz Joxe Migel Barandiaranek okupatu zuen eserlekutik.


220. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak r. iraola 0030 Sakon dezagun apur bat, gramatikaren inguruan: HERREN, NABARMEN, ARREN, DAKARREN.