XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1900-1939 gipuzkera saiakera-artikuluak lab 0256 Oraintsu, joan dan otsaillean, Goienetxe lapurditar abertzale gazteak, Paris'ko bretoitarrei anaitasunezko itzaldi bat zuzendu die.

2. 1900-1939 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak larz 0405 Beraz de Lancre bakarrik gelditu zen, esku osoak berekin zituela, hiru ilabetentzat, Lapurtar guzien gainean.

3. 1900-1939 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak larz 0406 Orai arte, bere eskupeko balinbazauzkan Lapurtarrak, hemendik goiti, irri trufak sar-araziko ziozkan gero de Lancre bipilak.

4. 1900-1939 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak larz 0406 Ephe laburrak barne, Lapurtarrek jakindu zuten, erregeak egorririk, jin zela sorgin gazitzaile bat, garratza baino garratzagokoa.

5. 1900-1939 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak arriand 00054 Bare =limaco, limace: ba = bia edo beya; + r = erabillija; + e gizkija, lapurdityarraen barhe'k agerrtuten daun lez (1).

6. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak vill 0176 Gure literaturan bi tradizio dira nagusi: mugaz hemendik gipuzkoarra eta mugaz handik lapurtar zaharra.

7. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak vill 0176 Mugaz beste aldekoek lapurtar zaharrari leialtasun txikia gorde izan diote.

8. 1940-1968 gipuzkera saiakera-artikuluak onaind 0070 Andik urte batzuetara, Abbadie lapurditar jaun argiak eta Iruña'ko Asociació Euskara zeritzan bazkunak batera, euskal olertia piztu ta erpin jartzearren, poesikonkursu ta zeingeiagokak iraun bidean jartzea erabaki zuten.

9. 1940-1968 lapurtera-nafarrera literatur prosa vill 0274 Hain zuzen ere, hortarakotz bilhatu dugu guk litteratur-euskararentzat oinharri bakhar bat, laphurtarra, alegia.

10. 1940-1968 lapurtera-nafarrera literatur prosa vill 0274 Eta laphurtarr tradizino horren artetik, Axularrekin batean Etxeberri ere buruzagirako hautatzeak, buruzagigoak beharr duen batasun eta bakhartasunari ezterauko kalterik ekharriko, bi idazle hoik bat eta bakharra osatzen baitute.

11. 1940-1968 lapurtera-nafarrera literatur prosa vill 0279 Ganera, laphurtarr klassiko huni bertze dialektuetan edireiten diren berezitasun ta obari batzuk eratxikitzeko asmoak (litteratur-hizkuntzako batasunaren kaltetan eztenean, nabaski), asmo zuzen ta egokia iduri du.

12. 1940-1968 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak iratz 0062 Hortarako aipatzen ahal nituzke etxe hau egin duten hiru lapurtar apezak.

13. 1940-1968 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak iratz 0068 Hamazazpi baziren Baxenabartarrak eta bertze hainbertze Gipuzkoarrak; hamar Lapurtarrak, bortz Nafartarrak, bat Xuberotarra.

14. 1940-1968 lapurtera-nafarrera saiakera-liburuak je axular 0010 Laphurtarra

15. 1940-1968 lapurtera-nafarrera saiakera-liburuak je axular 0010 Eta Sara Lapurdiko choko bat baita, lapurtarrez zuen izkiriatu Axularrek, Sarako lapurtar berezian.

16. 1940-1968 lapurtera-nafarrera saiakera-liburuak je axular 0010 Odolez, jatorkiz nabartarra zela aithortzen dugu Axular, bainan mihiz eta lumaz lapurtar gelditzen delarik.

17. 1940-1968 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak herr 1962 00001 P. Lafitte jaun kalonjeak egin dio aintzin-solas bat lapurtarrez.

18. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak eem hizkliter 0362 . 1789an, Frantziako Iraultza gertatu zenean hain zuzen, Ipar Euskal Herriko Lege biltzarrik ez balego bezala, euskal forurik kontutan hartu gabe, Frantziako Etats Generaux bilerara konbokatuak izan ziren lapurtar, napar eta zuberotarrak ere.

19. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak j.m. olanga 0084 Guztien aitzindari Krutwig aipatu beharra dago, honek ekarri bait zituen lehenengo bi elementu aldatzaileak: literatur hizkuntzan, lapurtar preklasikoaren erabilera, maileguetan grekora joz; ideologia aldetik, federik eza, erlijioarekiko haustura eginez.

20. 1969-1990 euskara batua literatur prosa etxde jj-2 0457 Piarresen (Pierre Topet'en) anaitzakoa egiteko Mattin asmatu nuen eta izen hau lapurtarra dugu.

21. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak amatiño 0146 Lapurtarrak ere euskaldunak direla eta entzule izan daitezkeela gogotan izanik, bai, baina bizkaitarrak hutsaren hurrengo direla uste izan gabe edota bizkaiera hiru xemeiko txistu dela pentsatzeke.

22. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak i. sarasola 0127 Lehenak, arazoari ikuspegi filologiko huts batetatik so eginik, lapurtar klasikoaren tradizioa eta bereziki Leizarragaren hizkuntz eredua oinharritzat eskatzen zuen.

23. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak t. ureta 0043 Lapurtarrek eta obeki Zuberoatarrek (neronek nere belarrietan entzuna) H'ari ematen dioen soñuak ez du antzik ere Sajoniatarrek ematen dioen soñua: biziki leunagoa da eta suabeagoa.

24. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak peillen 0010 Benetako euskal gizarteari hurbiltzeko, oztopo harrigarriena hizkuntza zen, batean aberatsegi, besteetan motzegi, batu gabea, zalantzan gipuzkera ala lapurtar klasikua erabili behar zenetz.

25. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak f. mendizabal 0444 Halere, ezagunenek Muxikoak, Lapurtar motxak, Hegi, Ostalerrak, Maiana eta holako izenak izaten dituzte.

26. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0024 Bada beste joskera bat, aski ezezaguna bada ere nafartar eta lapurtarren artean nahikoa erabiltzen dena: bait- aurrizki soila erlatibozko balioaz.

27. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0024 2.5. Berez behenafarrerazkoak izanik lapurtarrengan sartu diren moldeen artean nabarmenena zera da: perpausan NORI osagaia agertzen denean aditz laguntzailea osagai horri dagokion markarik gabe azaltzea.

28. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0024 Lapurtar klasikoen ereduaren araberakoak desagertu egiten dira, eta XIX. mendearen amaierarako eta beharbada lehenago erabat erabiltzen den eredua entseiatzen ahal da, desiratzen ahal du-ren araberakoa da.

29. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0025 Orobat, elgar ekialdekoa ia iparralde osoaz nagusitua denean, lapurtar klasikoen Leizarraga barne elkar-en kaltetan, Elissanburuk, behin ezik, era zaharra erabiltzen segitzen du.

30. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0025 Era berean, ez du behin ere erabiltzen gizaldi hau arte lapurtarrentzat guztiz arrotza gertatu den ukan delakoa.

31. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0025 Ezin daiteke beste horrenbeste esan ateratu, yakindu bezalako partizipioez, aldaera erabat normalak baitira hainbat lapurtar eta nafarrentzat (5) Are gutxiago gazetasun, haurtasun-ez (gure oraingo gaztaro, haurtzaroren kide bezela), hauek baino tradizio handiagoa baitute haiek; orobat esan daiteke primadera-ri buruz.

32. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. zelaieta 0186 Berboaren arazoan, Gabrielek, eskritore eta kreatzaile bezala, ba zituen bere arrazoi poetikoak, lapurtar sistemaren alde ihardutzeko, baina, nola beronen arrazoi hauk Kintanak isiltzen zituen, eta zerabilen arrazonamendurik gehiena hari entzuna zuen Arestiren orgulu poetikoak soportatzen ez zuena, ez du honi, enfant terrible honi, laguntzarik ematerik nahi izan.

33. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak lécluse-ren hiztegia 0104 Bide errazena (guretzat eta Lécluse berarentzat ere), noski, lehenagoko hiztegietatik hastea da; zeren, Léclusek ezagut zezakeenik, soilik bat bait dago, Larramendi salbu, eta gainera lapurtar, baten hiztegia bera (14) Lapurtar baina ez lapurterazko idazle. Ikus beherago testuan., Martin Harriet Notari Errialaren Gramatica escuaraz eta francesez conposatua...-n 268 eta 441. orrien bitartean emana, alegia.

34. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak m. goihenetxe 0057 Zuberotarrek eta Lapurtarrek herritar mandatariengandik manu ukana zuten biltzarrean ez parte hartzeko, baina denok biltzarrerat joan ziren.

35. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak m. goihenetxe 0066 Gizartearen eta ekonomiaren eraberritze-gogoa ezin da uka Lapurtarren baitan.

36. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak k. zuazo 0272 Eredutzat ezarriko dituen idazleak berriz XIX. mendeko Duvoisin lapurtarra eta XVIII. eko Mendiburu oiartzuarra.

37. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak p. xarritton 0135 Hauek dira: Pedro Barrutia (1682-1759) Aramaio-koa, Gabonetako Ikuskizuna-ren egilea, Juan Bautista Gamiz Ruiz de Oteo, Sabando-ko semea eta Jesusen Lagundiko anai bezala atzerriratua izanik Bolonia aldean, 1773 an hila, Jose Pablo Ulibarri (1775-1847) Okendo-ko semea eta Gutun liburuaren idazlea eta Andres Baraciart (1749-1826), Lapurtar geneukan idazle ezaguna eta Enrike Knô*r-ek erakuts digun bezala Araba Durana-ko seme aitortu behar duguna; ikus gure Euskeran, 1971, Ulibarri-rentzat Aita L. Akesolo-ren artikulua; 1974, Gamiz-entzat Aita Goikoetxea Maizarena; eta 1986-1, Baraciart-entzat E. Knô*r-ena.

38. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak kulturtekaria 1988 0168 Iparraldean idatzizko moldeari dagokionez aipatu behar da Lafitteren zuzendaritzapean HERRIA aldizkariak hartutako bide herritarra, hau da lapurtar kultotik eredu baxenafarrera egindako lerradura, eta Hegoaldean Krutwig-en eredua, lapurtar klasikoan eta bere prestigioan oinarritua.

39. 1969-1990 gipuzkera saiakera-artikuluak etxabu 0306 Bonaparte`k bere lan ontan erakusten duena iru zatitan banatu genezeke: Hondarrabia`ko izkeraren berezitasun batzuek; iztegi labur bat, hondarrabitar, frantsesez, gipuzkoar eta lapurtar itzak jarriaz, eta M. Vineon`ek irundar idatzitako San Mateo`ren berri-onaren zati bat aztertu ta oarrak jarri.

40. 1969-1990 gipuzkera saiakera-liburuak onaind 0173 Pouvreau`k lapurtarrez idatzi zuen berea, baita Aranbillaga`k eta Xurio`k ere; Maister`ek egin zuen zuberotarrez (Paube, 1757) aurrenik, eta Etxeberria`k gipuzkeraz, 1829`an.

41. 1969-1990 lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak air 0115 Bruno ECHENIQUE idazlea, lapurtarren artean sartzen du Onaindiak, bainan nafarra izan zen, Urdazubikoa, Elizondon bizitua.

42. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak herr 1989 0001 Frantses iraultza aipatzen delarik gogoan daukate hanitzek nola beren etxetarik kasatu zituzten Lapurtar asko, bereziki mugatik hurbil bizi zirenak, Itsasuarrak, Ainhoarrak, Azkaindarrak, Saratarrak eta bertze, nola ereman zituzten Landesetarat, frantses iraultzaren kontra zirelakotz, 1793-1794 urteetan.

43. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak herr 1989 0001 Huna beraz alde batetik Lapurtar batzu gaizki erabiliak, herbestuak, traidore gisa hartuak eta bertzetik Baigorriarrak errepublika zale bilakatuak.

44. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak herrizh 1988 0001 Airez aire ereman dute partida Lapurtarrek Arrano gazteeri 7 eta 1.

45. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak e. gerrikagoitia 0001 Beraz, ba dirudi, normalena eta diskusiorik gabe onhartzekoa lapurtarrena dela.

46. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak e. gerrikagoitia 0001 Hain arrazoitsuak ez diren zenbaiten arrazoi soziologikoek honela dioskute: nahiz dudarik gabeko izan lapurtar sistema dela onhartu beharrezkoa, giputza onhartu behar dugula, zereñ bestela diferentzia ttipi hori ikasi beharra ezinezkoa litzaiokeela Gipuzkoako herriari, trauma bat sortuko litzaiokeela eta orduan Gipuzkoan euskara galduko litzatekeela, eta euskara akabo.

47. 1991> euskara batua antzerkia l. haranburu a. 0089 Bostehun lapurtar hilak.


48. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j. agirre 00150 Kristau-kutsutik oso gutxi zuten bilera edo batzarraldi horiekin kezkatuta, eta horiek debekatu eta desagertarazi nahian Pierre Delancre inkisidoreak ehundaka lapurtar jazarri zituen, eta tortura luze eta epaiketa faltsuen ondotik, sutan erretzera kondenatu zituen, sorginkeria akusaziopean: 1609. urtea zen.

49. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j. pikabea 0652 XVII. gizaldian, aipatu legez, palatalizazioa isladaturik idoroko da Axular, Materre, Gasteluzar, Ziburuko Etxeberri Gasteluzarrek bezala, Ziburuko Etxeberrik inoiz bustidurarik gabe ere idatziko du forma palatalaren ondoan illbargi/ilhargi. Silvain Pouvreauk, adibidez, konpainia azaleratuko ere du Axularren konpaiñia edo Ziburuko Etxeberriren konpañia-ren parean., Silvain Pouvreau eta hainbat idazle lapurtarrengan, hitz barruan ille, hillabethe, alabaiña, gainean, zein anitz indar ttipiagoz bukaeran jakiñ, perill 8 Honetaz irakur bedi Mitxelenak Fonética... buruz eman oharra..


50. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j. pikabea 0652 Hurrengoan gailen ilkiko bada lehen urteetan batipat bustiduraren gauzatzea lapurtarren obretan 9 Chouriok, esate baterako, noizik edo behin zalantzak azalduagatik bustidura erakutsiko du ia beti: baiño, siñhestean, zareiño, bagiñe, Jaiñkoarekiñ, ea.


51. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j. pikabea 0656 Gure eritziz XIX. mendeko lapurtarren obretan galde markaren ikustea behe-nafarrerari zor zaio, ezin uler liteke ezperen kostaldekoengan Arbelbide, Laphitz eta Hiriart-Urruty nafar-lapurtarren lanetan ez bezala agertu ez izana.


52. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j. pikabea 0656 Jakina da Lafittek ukan aditzaren voix dative eta active-dative deiturikoetan eragin larria antzeman daitekeela XIX. mendeko autore lapurtarren lanetan eta horien artean, bereziki dio sailaren oinarri ezberdin ugari ikusiagatik gizaldi honetan behe-nafarreraren esparrutik heldu -ai- le radical erau a été réduit a ai chez certains Bas-Navarrais. Ex: eman daizkit, il me les a donnés Pierre Lafitte, Grammaire... 295. or. irakurtzean, -au- lapurtarragoaren ordez.


53. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j.b. orpustan 0059 Hots, Oihenartek, aipatu baditu ere XVI-garren mendeko bertze olerkari garaztarrak, eta berantagoko lapurtar zenbait, azpimarratzen zuen Etxeparek euskal literaturan ordukotz bazadukan lehentasuna.


54. 1991> euskara batua saiakera-liburuak k. zuazo 1112 Geiengoa, geienak alegia, bizkaitar eta gipuzkoarrak izanik, berezko batasun ori egiten danean, iñori dekretuz euskera motarik ezarri gabe egiten danean, gipuzkera tankerakoa izaten da, zenbait esakizun bizkaitarrekin. Iñoiz ez, orratik, lapurtar ala beenaparren moldeetara (Zarautz, 1982).


55. 1991> euskara batua saiakera-liburuak harluxet he 0276 Argaignaratz. Euskal idazle lapurtarra (XVII. m.).

56. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j-l. davant 0538 - Hazpandar bat (beraz lapurtarra), Dirassar, horko behe-nafarrera berezian ari da, narratiban.

57. 1991> lapurtera-nafarrera saiakera-liburuak a. hirigoyen 00115 Hemen aldiz, mende hastapen huntan zendu den hiztegigile lapurtar batez mintzo naiz.

58. 1991> lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak p. xarritton 0011 Hastean hasi ginen lapurtarrez, benedikatua zare emazte guzien artean...


59. 1991> lapurtera-nafarrera saiakera-artikuluak p. xarritton 0011 Beste mementu batez, lapurtarrek hartu dute baxenabartarrena.


60. 1991> sailkatu gabeak egunkariak egunk 1999 00031 Bestalde, lapurtarrak hazi egiten dira partida bihurrietan.

61. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak herr 1992 0006 Nola ez aipa haatik, Maulen igande aratsean, 800 lagunek prezatu dugun Muskildiarren Ikusgarri xarmanta, horko pertsu eta kantuak, Bertzaiz anaiek ontuak, dantzari gazteen itzul-inguruak, soinulari ta argilarien talendua, hots obra guzia, laster Donostiarrek ikusten ahalko dutena eta beste batzuek ere, hala nola Lapurtar zenbaitek, entzun ta ikusi behar luketena, Muskildiko artzainen axuriak sortzen hasi baino lehen.