XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa
kontsulta arrunta
Epeen diagrama ikusi | Euskalkien diagrama ikusi | Testu-moten diagrama ikusi |
1.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
i. zubeldia 0006
Hasiera Ziklo honetan ez da gramatikazko kontzepto abstraktorik emango, baina modu praktiko batez eta beti testuinguru atsegin baten barruan erabiliko dira egitura sintaktiko zuzenak, esamolde
2.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
p. salaburu 0071
Esan dezagun, azkenez, perpaus baten atalak komen bidez bereiz daitezkeen arren, azkeneko atalak gainerako guztiak besarkatzen dituenean puntu eta koma ipin daitekeela:
3.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
euskara lantzen/1 0158
1. Esan ezazu ondoko perpausetan zein den
4.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
euskara lantzen/1 0158
2.
5.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
euskara lantzen/1 0158
4.
6.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
euskara lantzen/1 0209
Gonbara itzazu bi perpaus hauek: (l)
7.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
seie 0019
Egitura edo perpaus bati era askotako ikusmoldeak zituela profitatuz, ariketa anitz eskaini dizkiogu.
8.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0023
Arbola honek aski informazio ematen digu, era formal batez eman ere: deribazio horren historia, erlazio jerarkia, deribazio horren eta hizkuntzazko beste perpaus guztien deribazioen arteko erlazioak ikusteko bidea....
9.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0023
Gainera, maila honetan
11.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0041
Hiztegian,
13.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0041
Eta zer esan honako perpaus honetaz?: (29)
14.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0041
Baina kasu honetan
15.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0041
Beraz, perpausa osatzen duten elementuak hitzak gabe
16.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0041
Perpausak sortzeko mekanismo bat dela esan liteke.
17.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0041
Erregela batzuren bidez, perpausak sortzen ditu.
18.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0117
Lehengo egitura agertzea izango da normalena, hots: izen sintagma bat perpausaren mende (
19.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0117
Azken perpaus hauetan ergatiboa agertzen bada nahiz eta izen sintagma objetorik ez agertu, badirudi bigarren izen sintagma hori ez daukagula zertan sarturik gure transformazio honen egitur deskribapenean.
20.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0266
Eta zer motatako perpausak ditugu honako hauek?: (1)
24.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0266
Badirudi goiko perpaus horietan perpaus nagusia
25.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0266
Hortaz, perpaus nagusia
26.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0266
Beraz, ZER galderari erantzuten dioten perpaus konpletiboen sailean sar genitzake era honetako perpausak ere.
27.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0266
Perpaus hauetan nagusia ez zaigu azalera agertzen, baina sakoneko egituran perpaus nagusiren bat jarri beharra dago.
28.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0266
Dena dela, eta orain arte horretaz ezer esan ez badugu ere, badirudi iritsi dela momentua perpaus konpletiboaren aditzaren moduari buruz zerbait esateko.
29.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0266
Perpaus hauek ere, seguru asko IS ampgt; P + erl erregelaren bidez sortuak dira.
30.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0344
3)
31.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0344
Dena dela, badirudi subjuntiboa agertzen den perpaus hauetan guztietan, sakoneko egituran dagoen aditzaren
32.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0344
Hain zuzen, ahalezkoa eta futuroa, adibidez, perpaus bakunean agertzen dira.
33.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0344
Era honetako perpausak oso gutxi erabiltzen dira, goi mailako hizkera batez mintzatu nahi ez badugu behintzat.
34.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
pgoen 0344
Normalki, orain arte eman ditugun perpausen ordez beste batzu, askoz sinpleagoak, erabili ohi ditugu.
36.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
saioka/6 0099
37.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
egram i 0010
Aparteko aipamena merezi du, nik uste, sintaxia ongi jorratzeko autoreek erakusten duten ardurak, bai perpaus bakunaren eta bai perpaus osatuen sailkapena eta ezaugarriak xeheki jarriz.
38.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
egram i 0181
Hau da: adizki alokutiboek perpauseko izen sintagmekiko komunztaduraz gainera solaskidearen aipamena ere agertzen dute -K edo -N marken bidez.
39.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
egram ii 0001
Jar ezazu perpaus hauetako hutsuneetan parentesi arteko hitza, datibo kasuan deklinaturik.
40.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
egram ii 0001
Hurrengo perpausetatik zazpi ez daude ondo. Zuzen itzazu.
41.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
egram ii 0001
Hurrengo perpausetako zenbait hitz bi hondarki edo deklinabide atzizki desberdinekin ageri da. Aukera ezazu zuzena.
42.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
egram ii 0002
135- Hurrengo perpausetan ageri diren adizkiak eztabadako erregistroari dagozkio.
43.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
egram ii 0003
Ondoko perpausetan, jar itzazu behar diren eten puntuak.
44.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
hizkliter/bbb/3 0173
ANALISI ARIKETAK Egitzazu hurrengo perpausen barne egituraketen adierazpen logikoak.
45.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
hizkliter/bbb/3 0173
9.
46.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
hizkliter/bbb/3 0291
ANALISI ARIKETA Egitzazu hurrengo perpausen barne egituraketen adierazpen logikoak.
47.
1969-1990 euskara batua ikasliburuak
hizkuntza/oho 0251
Ondoko perpausak Aginterakoak dituzu, baina ez dago aditza osorik emana.
48.
1969-1990 euskara batua ikerketak
p. salaburu 0111
Perpaus mailan, bada, Bokalarteko Eragina ematen bada, beste modu batera ematen da eta
49.
1969-1990 euskara batua ikerketak
eglu ii 0381
Perpaus guzti hauek beste era honetara emanen lituzke gaurko euskaldun askok:
(37) a. baldin orduan hilko bazina...
b. baldin galdegingo baliote Judasi...
50.
1969-1990 euskara batua ikerketak
eglu ii 0411
Bai balio mugagabeak bai errepikakorrak garbi bereizten dute ez-burutua
a.
b. zure anaia ezagutzen ari naiz
51.
1969-1990 euskara batua ikerketak
eglu ii 0501
Ñabardura hori, dena dela, ez dio atzizkiak ematen perpausari, inguruak baizik.
52.
1969-1990 euskara batua ikerketak
eglu ii 0501
Anitzetan, egia da, egiten ditugun perpausak ñabardurarik ez duten adierazpen soilak izaten dira:
(64) a. Lurdes etxera joan da
53.
1969-1990 euskara batua ikerketak
uzei 0108
Arrazoi bi aipatzen genituen orduan eritzi horren sustagarri:
54.
1969-1990 euskara batua poesia
emakume olerkariak 0056
perpausa diot unhatuki
poltsa zabaltzen dut eta
desordena zehatzean zeuden argazki batzuei erreparatzen diet
bai, argazki batzuetan
izan nahi dudanaren luzapena naizateke
desorekan dagoen sokaren bigarren zatia
nire balizko bahiketari buruz galdetzen diet begiei
baina hauek laino-mordoak zamatzen dituzte
aduanei buruz galdetzen diet ezpainei
baina hauek kopa debekatuetakoak direnaren irrifarrea egiten didate
behatzak parke-ertzak gogoratzen ditutzen malenkoniaz mugitzen dira
ihes egite artegatsuan
jantziak desegokiak zaizkit eta
zaila zait aurkitzen neurriko zapatarik
bisita-aretoetako apaindura artean
non gauzen atzekaldeak desafiorako gonbidagarri diren
55.
1969-1990 euskara batua literatur prosa
j.a. arrieta 0012
Gizon hau, adimen zorrotzekoa bestalde, luze eta zabal aritu zait adorezko perpaus hutsalak errepikatzen, hutsalegiak, tamalez, inor engainatzeko.
56.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
elhuyar 1985 0329
Lehenengo atala: Perpausaren egitura: 1- Perpausa; 2- Perpausaren egitura.
57.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. goñi 0068
58.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. lasagabaster 0093
Perpaus konatibo horien bidez, herria gonbidatu eta nolazpait ere bultzatu egiten dugu erritoan sartzeko, eta beren burua haren sujeto eragiletzat hartzeko.
59.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
habe 0010
Hizkuntza ez bait da bakarrik elkarrekin lotutako perpaus batzuren melodia hutsa.
60.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0623
Hauentzat
61.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0623
Sakonean izango litzatekeen perpausa, gutxi gora behera, honelako zerbait izango litzateke:
62.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0623
Perpaus honen eta
63.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0623
Ez dugu
64.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0623
Aditz mugagabea duten perpausen arteko zenbaiti buruz mintzatuko gara.
65.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0626
3) Beste argumentu bat (10) bezalako perpausen ez-gramatikaltasuna litzateke:
66.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0626
4) Azken argumentua semantikari dagokio:
67.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0628
Normalena da mendeko perpausak -TZEA forma hartzea.
68.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0634
Transformazio honek ongi zehaztu beharko luke perpaus txertatuaren sujetoa PRO denean bakarrik dela posible eta, gainera, dirudienez PRO horrek ez luke erreferentzia zehaztua izango, gorago esan dugunaren arabera.
69.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0634
Eta funtsean gorago aipatu ditugun baldintzetan gertatuko litzateke transformazio hori: alegia perpaus txertatuko sujetoa PRO denean eta aditza iragankorra (21)
. Perpaus hauek ontzat ematen badira, esan nahi du euskaraz gauzak ez direla hemen agertzen ditugun bezala, zeren, bertso horietan, nik ulertzen ditudan bezala behintzat, badirudi ez dela objetoa
70.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0634
Extraposizio horrek perpausaren IS-ren lekua hutsik uztean, libre egongo litzateke perpaus txertatuko IS objetoak bete dezan hutsune hori.
71.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
pgoen 0634
Horrela, ondoko perpaus honek, (53)-k alegia, (54) egitura izango luke: (...).
72.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
j.m. larrarte 0222
Bigarren sailkapena, berriz, lehenengo sailkapenean eratutako sail bakoitza kasuz kasu, perpaus barruan betetzen duten funtzioaren arauera banatuz.
73.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
a. eguzkitza 0215
Esate baterako, honelako adibideak aurki ditzakegu:
74.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
a. eguzkitza 0216
Azken perpausek (3-k eta 4-k) dauzkaten aldaki dialektaletan ez naiz oraingoan sartuko, asko baitira eta Ameriketako txoko honetan informazioa ez baitaukat esku.
75.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
a. eguzkitza 0218
Jakina, perpaus biak beste era desberdinez ere adieraz daitezke, eman dezagun:
76.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
a. eguzkitza 0219
Perpaus bi horiek semimodalez honela agertzen dira:
77.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
i. sarasola 0024
2.5. Berez behenafarrerazkoak izanik lapurtarrengan sartu diren moldeen artean nabarmenena zera da: perpausan NORI osagaia agertzen denean aditz laguntzailea osagai horri dagokion markarik gabe azaltzea.
78.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
palt 0067
Mendibururen esku-izkribu hauen alderdirik makurren eta ernegagarriena besterik da: hots, lehen saioan eta idatzaldian Irakurraldiak lumatik paperera jalki zitzaizkion tankera, bigarren aldiz irakurri zituenean zenbait aldetatik arras gogobeteko ez gertatu eta lehenaren grafia, nahiz hitzen forma, nahiz perpausen taxua biziki aldatu izana, orrialde guztiak goi-barren ezabaketaz, aldakuntzaz eta zuzenketaz zikindurik eta itsusturik eta marraskaturik utziz.
79.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
i. sarasola 0106
Perpausa hauetan adierazten den iritzira, literatura zaharreko liburugintza aztertu ondoren etorri ginen.
80.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
uzei 0031
81.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
uzei 0072
Faktore askok du eragina irakurgarritasunean:
a) Pasarteko perpausek duten batezbesteko luzerak
b) Pasarteak duen hitz berrien kopuruak
82.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
i. borda 0025
Azkenean, emazteen idazkietako perpausek beste ritma bat daukate, ez baitute hats neurri berdina emakumeek eta gizonek, inguruko aire fresko bera bularretan sartu arren.
83.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
p. salaburu 0206
2.- Bigarrenean
84.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
vill axmgl 0136
Ez hori bakarrik. Mitxelenak aitortu duenez (
85.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
baietz/3 0104
Orduan galderak txandaka eginaz eta BAI - EZ bakarrik erantzun daitekeelarik, batak besteak asmaturiko pertsonaia zein den asmatu beharko du, baina
86.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
j.m. mendizabal 0014
Keinu paralinguistikoak, buru eta eskuen mugimenduak batez ere, perpaus baten edo perpaus zati baten garrantzia azpimarratzeko erabiltzen dira sarritan.
87.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
hezksaila 1982 0014
1.5. PERPAUSA SUBORDINATU XEHEAK ENTZUN ETA KAUSAL ETA ERLATIBOZKOAK ULERTU.
88.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
gte eek i 0091
JOSKERA:
89.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
gte eek i 0134
Ez du ez izenlagun subjetiborik ez perpausak subjetiboki
90.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
gte eek i 0134
Hiru perpausa dituen esaldi batekin zoragarri marraztu du mandazaina.
91.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
programazioa 1983 0030
Ideien segida egokia, perpausen antolaketa zuzena, textuari dagozkion hitzen eta esaeren aukeratzea, morfologia, ortografia, etab. hartuko dira kontutan.
92.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
uzei 0084
Elipsia
93.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
uzei 0084
Gramatika bihurtzailearen iritziz, bai perpaus osoan, bai elipsi-bidez laburtutakoan, berbera da sakoneko egitura; eta horrek azaltzen du, adierari dagokionez, bi moldeon kidetasuna.
94.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
uzei 0187
Perpausean zenbat unitate dagoen markatzen du azken honek.
95.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
uzei 0188
2.
96.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
uzei 0395
Gaur egun, euskara egiten den, edo duela gutxi egiten zen tokietan, maiz entzuten dira euskara usaineko perpaus pitxiak erdaraz mintzatzean (
97.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
x. mendiguren b. 0025
Berrogeitamar urte geroago Batteux frantsesa zuhurrago agertzen da hitzezkotasuna kondenatzean eta berak proposaturiko
98.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
palt 0453
Poemaren Titulua Jatorrizko titulua
99.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
palt 0453
Eta azkenik LA-k bigarren perpausa itzultzetik hasten da eta
Kristo
darabil
100.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
j. ortiz de urbina 0335
Gaztelaniaz Gili Gayaren (1961) arauera aditza azken posizioan daukaten perpaus iragankor baten aldaketak dira gaitzestekoak bakarrik, eta inork ez du honen konfigurazionaltasuna zalantzan jarri.
101.
1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak
j. ortiz de urbina 0343
102.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
m. zalbide 0213
Gauzak euskara errazean, labur eta argi adierazten jakitea, bestela esan, ez da idea hori berori perpaus luze-korapilatuagoz, hitz tekniko-gihargabeez taxutzea baino errazagoa.
103.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
in: ubillos, juan antonio: christau doctriñ berri-ecarlea, v-xxiv 0014
Zenbait perpausen moldaketari dihoakionez, lehenik esan behar da Ubillosek ez darabilela inoiz ere
, 94. or.;
, 118. or.); ez eta
nola baitira
(47. or.) klitxean izan ezik; (...).
104.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
m. sainz 0104
Ikaslearen ulermena oztopatzen duen kausa bat, aurrez testu zentzugabe asko irakurri behar izana izan daiteke, bai eskolak besterik eskaini ez diolako, bai perpausa-solteak eta loturagabekoak irakurtzen ohituta dagoelako.
105.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
agenda 1990 0009
Perpausen arteko lokarriak egiteko atzizkiez eta aurrizkiez baliatzen da euskara, edota juntagailu gisa hartutako hitzez.
106.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0023
107.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0023
Hortaz, aditzak bakarrik osaturiko perpausak aurkituko ditugu edo, eta hau dugu kasurik arruntena, aditza eta beste osagai batzuz baliaturik eginak ere:
108.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0023
Perpaus bakuna aztertzen hasi garenean, aparteko lekua eskaini zaio izen sintagmari:
109.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0023
Hori dela eta, arreta handiz eta xeheki ikusi da zerk osa dezakeen izen sintagma hori eta zein den izen sintagmek perpausaren barnean har dezaketen ordena.
110.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0023
Bada hemen ikutu nahi ez dugun arazo bat, nolanahi ere: perpausaren osagai nagusienetako bat izen sintagma baldin bada, zein dira besteak?.
111.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0083
Horrela, ondoko perpaus honek hiru interpretazio izan ditzake:
112.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0103
Denborazko balioa du orduan perpausak (erkatu b eta c adibideak lehenbizikoarekin):
113.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0143
Hots: alde honetatik
114.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0400
Ikusi ditugun perpaus guzti hauen egia balioak baloratzeko, baieztapenon denborazko erreferentziak ezagutu behar dira.
115.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0400
Horrela,(1b) perpausean,
116.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0400
Aurrera segituz,(2b,d) perpausetan,
117.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0400
Bestalde, ageri denez, aipatu perpaus guztiotan adizkiek denborari buruzko informazioa ere daramate.
118.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0400
Hain zuzen,(2b) perpausean
119.
1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak
eglu iii 0400
Zail da pentsatzen honelako bereizketarik egiteko biderik ez duen hizkuntza bat (hau da, 2a, b eta d bezalako perpausak ezin berezi lituzkeen hizkuntza bat), horrelako hizkuntzan komunikazioa ezinezkoa bihurtuko bailitzateke.
120.
1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak
j. lizarralde 0001
Hor sartzen dira galdegaiaren arazoa, hitzen ordena, perpausen egitura, zenbait partikularen erabilera eta abar.
121.
1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,.....
j. otaegi 0002
Eraberean hizkuntz egiturak ere, paralelismoaren jokoan datoz sarri-sarri: perpausa nagusi-menpeko, ezetz-baiezko, sintagma egitura, etabar.
122.
1991> bizkaiera saiakera-liburuak
i. gaminde 0077
Ikastaro hauetan parte hartzeko esan zidatenean, ikastaroen helburua gramatikaz ihardutea izanda ere, bai gramatika eta bai dialektologia biak lotzeari interesgarri eritzi nion; hori dela eta, erlatibozko perpausak aztergaitzat hartu ditut, baina ez orohar, esparru linguistiko zehatz batetan erabiltzen direnak baino, Txorierrin hain zuzen.
123.
1991> bizkaiera saiakera-liburuak
i. gaminde 0079
Perpaus erlatiboa definitzeko nahiko termino antzekoak erabiltzen direla esan dezakegu, adibidez:
124.
1991> bizkaiera saiakera-liburuak
i. gaminde 0079
Erlatibozko perpausen egitura Karlos Cid Abasolori jarraikirik (Cid Abasolo 1987) honako hau geneukake:
125.
1991> euskara batua ikasliburuak
m.j. eceizabarrena 00164
Euskalki gehienetan forma indartua erabiltzen da, baina halakoetan ere
126.
1991> euskara batua ikasliburuak
m.j. eceizabarrena 00164
Izenordain hauek (
127.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkliter/ubi 0239
Izan ere, hasierako eskaintzatik (
Gabriela Lohitegikoaren animari apalki barkamendu eskatuz
), bukaerako perpausera arte (Dohatsu bizi izan ziren, haurrik ez bait zuten izan
) istorio osoa umorezko klabean dago, gertaeren laztasuna erabat ezabatzen dela umore beltz baina guztiz finari esker.
128.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkliter/ubi 0239
Prosaren goi maila arlo desberdinetan isladatzen da: lexikoan, zernahitarako izenondo egokia aurkituz (
oraindiarra
, azaluts
, itxurontzi
...); morfologian, aditzaren erabilera aberatsean damaigularik
, darakuskigunaz
...); sintaxian, azkenik, askotariko perpaus txertatu eta koordinatuak esku trebeaz bilbaturik.
129.
1991> euskara batua ikasliburuak
u. ruiz 0023
130.
1991> euskara batua ikasliburuak
u. ruiz 0023
1. Perpausaren ordena ez du finkaturik: errakuntzak egiten ditu sarri.
131.
1991> euskara batua ikasliburuak
u. ruiz 0023
3. Nahiz eta perpausaren ordena oro har ongi menderatua duen, aldiro perpaus motaren batean okerrak egiten ditu.
132.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0039
1. berdintasunezko erlazioa duten perpaus gonbaratiboetan erabiltzen den moduzko aditzondoa: nik zuk bezala egin nahi nituzke eskolako lanak.
133.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0039
2. gonbaratiboa ez denean, baldintza-moduzko perpausak gauzatzen ditu ba- aurrizkia eta honi datxekiola aditza aurretik dituela (baldintzazko aditza ezkutuan nahiz agerian egon daiteke; beste egitura batetako esamoldez ere gauzatu ohi da baldintza) moduzko perpausa: adiskide bailitzan etorri eta azpijana egin; beti han bizi izan balitz bezala bertakotu zen.
134.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0039
1. zerbaitek beste batek adinako tasunak dituela aditzera emateko gonbaraziozko perpausetan erabiltzen den izenondoa: horrek guk bezalako aurpegi zuria du.
135.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0039
Moduzko perpaus hauek aditz ez-jokatuekin ere egituratzen dira, baina beti aspektu perfektuarekin.
136.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0109
Perpausen arteko zein perpausen osagaien arteko nola halako aurkaritza edo kontrastea aditzera eman nahi denean aproposa gertatzen da lokailu hau:
137.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0109
138.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0109
139.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0109
Gogoan hartu behar da, hori bai, askatasun handia izaten duela lokailu hauek perpausaren barnean kokatzeko:
140.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0109
Perpausaren azken muturrean ere joan ohi da inoiz:
141.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0109
Kasu hauetan badirudi perpaus bien artean gertatzen dela aurkakotasuna, kontrastea zein osagairen artean dagoen bereziki markatu gabe.
142.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0156
143.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0156
145.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0228
Horrexegatik, zeharo desberdinak dira honako bi perpausen esanahiak:
146.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0228
147.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0228
Ipinitako adibide hauek
148.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0228
Horrelako perpausak galdera bat baino gehiago ezeztapenak direla ematen du.
149.
1991> euskara batua ikasliburuak
eutsi/1 0228
Horrela, goiko perpaus horiek beste honako hauen pareko lirateke:
150.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkliter 0090
2. Adieraz ezazu perpaus hauek egiazkoak ala gezurrezkoak diren.
151.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkliter 0095
3. Irakur itzazu perpaus hauek eta ohar zaitez zati nabarmenez.
152.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkliter 0095
4. Irakur itzazu perpaus hauek eta behatu ataltxo beltzak.
157.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkliter 0164
Predikatuaren ardatz edo aditzak perpausaren esanahia zabaltzen duten hitzak eduki ditzake inguruan.
158.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkliter 0164
159.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkliter 0180
21. Ereduari jarraituz, antzeko perpausak osatu.
161.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkliter 0180
162.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkliter 0018
- Ahozko ihardunetarako eta olerkirako prestatua zegoen hizkuntza, euskara, ez zegoen itzulpenak eskatzen dituen perpaus luzeetarako egokitua.
163.
1991> euskara batua ikasliburuak
hizkuntza/7 0190
- Zein moetatako perpausak dira maizago azaldu direnak?
164.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0013
Gramatikaren antolaketa ere molde berrira egin da: testua - perpausa - hitza - fonema (letra).
165.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0056
Gehitze zentzua damaiote perpaus edo testu pasarteari.
166.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0056
Aurreko perpaus edo testu pasartearen kontra bestelako aukera bat aurkezten dute.
167.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0056
Bi perpaus edo testu pasarteren arteko kontrakotasuna markatzeko erabiltzen dira.
168.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0056
Aurreko perpaus edo testu pasartearen zergatia emateko erabiltzen dira.
169.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0092
Perpausa
170.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0092
(...) doinuak ere, intonazioaren bidez noski, perpausa zerbait osoa eta bukatua dela adierazten du (A.6.2.2.3.).
171.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0092
Testu idatzietan, ortografiaren bidez, letra larriz hasi eta puntuaz (.) bukatzen den atala da perpausa (D.4.1.1.).
172.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0092
Perpausak, nolanahi ere, orain arte esan ditugunengatik, ez dira atzeaurrean dituzten gainerako perpausekiko erlaziorik gabeak.
173.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0092
Dela perpaus bakunen pilaketen bidez, dela juntaduran juntagailuen bidez edo menderakuntzan erlazio atzizkien bidez, perpausak elkarri josiz joaten gara testuak osatzeraino.
174.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0092
Hiztunak zentzua emateaz gain, jarrera bat hartzen du perpausak osatzerakoan.
175.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0092
Jarrera horren arabera (Ik. modalizazioaz esaten genuena (A.4.2.2.)), perpausak lau mota ezberdinetakoak dira, oraindik ere bakunak ala elkartuak diren kontutan hartu gabe:
176.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0092
Galdera bat daramaten perpausak dira.
177.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0092
Bakunak direnean galdera ikurra (?) daramate perpausa itxiz.
178.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0112
Perpaus bakunaren egitura: Izen sintagma
179.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0137
Perpaus bakunaren egitura: aditz sintagma
180.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0137
Jakina da berebiziko garrantzia dutela deklinabideko atzizkiek perpausaren baitako sintagmen lotura egiteko.
181.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0137
Nork gabeko perpausa bada,
182.
1991> euskara batua ikasliburuak
a. alberdi 0158
Izan bitez bi perpaus hauek:
183.
1991> euskara batua ikasliburuak
esaizu/dbh 00203
Molda itzazu perpaus koherenteak lokailuak erabiliz.
184.
1991> euskara batua literatur prosa
r. saizarbitoria 0015
185.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
a. elosegi 00448
Zailtasun asko aurkitu ditugu euskal segmentuak mugatzerakoan. Izan ere, hainbat kasutan, euskal testuan, izen-sintagma-mailakorik gabe, esaldi-mailako ala paragrafo-mailako baliokidetza (Zierer: 1979) aurkitzen dugu. Esan nahi baita, IS egitura sinpleko erdal terminoaren ordainetan, erlatibozko perpausadun ISak, aditz-sintagmak edo esaldiak aurkitzen ditugula hainbat kasutan. Balio nozional hura garraiatzen duen segmentu laburrena mugatzea batzutan ezinezkoa da, bereziki beste informazio gehigarririk ez eramatea nahi bada; esaterako, transposizioak eta modulazioak (Vinay J.P., Darbelnet J.: 1977) dauzkaten itzulpen-baliokideetan. Adibidez,
186.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. garzia 00026
- Euskarazko perpaus menderatu gehienen perpaus-hasieratiko markarik eza.
187.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. garzia 00026
Atzizki bidezko gure joskera horrek erdararekiko dituen desberdintasun erabatekoak ez dira nobedade noski, baina gehienetan maila formal hutsean geratu ohi da horren baieztapena. Gure honetan, berriz, horren alderdi funtzionala aztertzen da, bai puntuazioaren eskakizunei dagokienez, eta bai (aurrerago) halako perpausen sintaxiari oro har dagokionez.
188.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. garzia 00026
Hurrengo ataletan koordinazioaren eta puntuazioaren arteko lotura aztertzen da. Hor ere, ikuspuntu funtzionalak kontutan hartu behar du euskarazko perpaus bakunen ordenamendu erdaraz ez bezalakoa. Gaiak, hala ere, ordurako beren artean josiz doaz.
189.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. garzia 00160
Esaldion arteko aldea ikusten ez duenari, apenas lagun diezaiokedan nik, baina besteentzat (honen irakurle guztientzat, beraz, espero dudanez), ohartaraz dezadan sintagma determinatuetan (mugatzailea daramatenetan) dela larrien bereizkuntza. Erlatibozko perpausen eta haietatik eratorrien
190.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. garzia 00545
- Nominalizazioren bat bada tartean, arrazoi bikoitzez jo beharko dugu bestelako egituretara (-N erlatiboetara edo, zehaztaileetan, eta perpaus askeagoren batera bestelakoetan). Aditza, nominalizazioak berak iradokiko digu.
191.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. garzia 00566
Hemen jorratu ditugunekin lotura duten eta (perpausen sintaxiari baino areago, izen-sintagmen eraketari, aditzen erabilerari edo halako beste zer puntualagori dagozkiolako) liburutik kanpo geratu zaizkigun gai garrantzi handiko batzuen aipamena bederen egin nahi dut amaierako honetan.
192.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
j. garzia 00566
Adjektibo sarri izen bihurtuon azpian ere, bistan da, perpaus bat dago, eta, besteak beste, nominalizazioetan ikusi ditugunen antzeko konplementazio-arazoak ekarriko dizkigu sistematikoki erdarazkoen baliokideen bila hasteak.
193.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
i. arrigain 00144
Har dezagun, esaterako, perpausaren zatien saila: Zertan oinarritzen da izenetan, izenondoetan eta abarretan bereizturiko hitzen sailkapena? Linguistikoa ez den oinarri guztiz logiko baten arabera egiten al da, gramatikaren eremuaz kanpotik aplikatuz, Munduko bolan luzera eta latitudea aplikatzen diren bezalaxe? Edo hizkuntzaren sisteman bere lekua duen, eta, gainera, hizkuntzak baldintzatua dagoen zerbaiti dagokio sailkapen hori? Hitz batez, errealitate sinkronikoa al da?
194.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
i. arrigain 00144
Ziur asko bigarren modura izango da, baina lehen irizpideari ere eutsi diezaiokegu.
195.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
i. arrigain 00144
Baina perpausa zatietan bereizteak balio badu hizkuntzaren hitzak sailkatu ahal izateko, nolatan egokiaraziko diogu
196.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
p. salaberri 00089
Adibideak normalean perpaus laburrez osatuak agertzen dira, mezua ezin sarkorrago bihurtzen delarik. Esan beharrik ez da, aditzak agintera forma hartu ohi du:
Zaren prestu, euzu konzientzia ona. Zaren konzientzia onarekin, ez etsairen, ez inkontruren, ez fortunaren, eta ez munduan den bertze perilen ere, etzara beldur izanen (449 or.)
197.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
palt 1217
1. Izan bedi guzietan lehena hasieran bertan
merezi onez arintasunez akusa ahal neinde
- perpaus nagusi horretako adizki laguntzailea,
198.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
palt 1219
Bistan da hor hau bezalako perpaus bat,
zuen lengoagez ezin ezagut eta lauda
, dela baieztapen horrekin bat ez datorren batek ukatzen duena, erantzunez:
199.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
palt 1219
Beste baldintza bat ere bete behar da, dirudienez, subjuntibora igaro behar izateko: kontsekutibo horren aurreko perpausa ezezkoa (edo galderazkoa, etab.) izatea. (
200.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
palt 1219
Eta euskaraz ere, dirudienez, gauza bera gertatzen da, zeren baldin aurreko perpausa baiezkoa bada, orduan mendeko perpaus horren adizkiak
201.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
palt 1219
Horrelako exenpluak, hots, aurreko perpausa baiezkoa delako perpaus kontsekutiboaren adizkiak
202.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
palt 1219
Nekezago aurkitzen dira bestelakoak, aurreko perpausa ezezkoa delako perpaus kontsekutiboaren adizkiak -
203.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
palt 1221
4. Gutun berean bada erlatibozko perpaus bihurri bat, guri egungo egunean aditzeak ere
204.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
palt 1221
Frantsesak erakusten digunez perpaus nagusiaren eta erlatibozkoaren elementuen arteko erlazioa genitiboa denean, bestela esan, erlatiboak genitiboan joan beharko lukeenean, oso gaizki moldatzen garela gaurko euskaldunok.
205.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
h. knô*rr 1612
Hauek izan dira Gramatika batzordearen eskutik datozen proposamenak: diptongoz amaitzen diren izenen deklinabidea; hori eta, hori edo eta horrelakoen idazkeraz; orduak nola esan; ezkero / -ez gero; zenbait aditzen erregimena (gonbidatu, iguriki, itxaron, itxoin, deitu); baldintzaren ondorioetako egingo nuen bezalakoak; betiko eta betirako; ekartzea merezi du; partitiboa baiezko perpausetan; egiteko asmoz,
206.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
l. erriondo 0082
207.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
k. biguri 0049
Hortaz, menpeko perpausa koordinatu bihurtzen da, aurreko 2.2. zatian bezala, baina bi perpausen arteko lotura kopulazioa izan ordez haien arteko kontrakotasuna da, esanahiaren aldetik begiratuta.
208.
1991> euskara batua saiakera-artikuluak
k. biguri 0060
Atal honetan ez ditugu ikertuko galdetzaile bidez eraikitako erlatiboekin itzultzen diren perpaus ez murrizgarriak, berez prozedura automatikoa baita; aldiz, badira beste zenbait ikergai askoz ere interesgarriagoak gure asmoari begira.
209.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
r. manjon 0995
3. Perpaus nagusiak baiezkoa izan behar du, kasuren batean galdera izatea posible bada ere.
10
210.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
r. manjon 0995
3. Baiezko balioa duten ezezko perpaus nagusiekin
211.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
r. manjon 0995
Eta Altunaren proposizio nagusia, baieztapen sendo baino, susmo
212.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
r. manjon 0995
Jose A. Mujikak Fray Bartolomeren lan beretik harturiko perpaus batzu aztertzen ditu (baita Barrutiaren eta D. Manuel Lekuonaren testu banakoak ere, hots hiru hizkuntz egoera, hiru sinkronia).
213.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
r. manjon 1007
214.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
r. manjon 1007
Perpaus nagusia galdera izan daiteke, gehienetan, absolutoa izan gabe: ikus (8), (43), (19), (96), (101), (125) eta (126).
215.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
r. manjon 1007
Ez dirudi konpletiboaren perpaus nagusia subordinatua izateak
216.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
r. manjon 1007
Perpaus agintaria baldintzazkoa izateak (faktibotasunari begira honek ekar lezakeen mugaz ohar gaitezen) ez da oztopoa
217.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
r. manjon 1007
218.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
jamuj 1030
Beste batzuk, azkenik, haren leku-denborei dagozkienak dira,
219.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
jamuj 1030
Etorri ez al zen
gisakoak, mendeko perpausen sailean...
220.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
jamuj 1030
Beste hirurak perpaus mailakoak dira, hau da, perpaus elkartuari dagozkionak: (5)
221.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
jamuj 1037
Perpausetik kanpora seinalatu edo erreferentzia egin beharrean, badirudi sintagma luzea datorrela ohartarazten duen hasierako hitz tresna, giltz-hitza, izan daitekeela zenbaitetan.
222.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
jamuj 1044
Zenbaitetan bata dirudi eta beste zenbaitetan, berriz, bestea: (57) perpausean, esate baterako, aurreraxeago aipaturiko
serbitzari
izan daiteke isilpean utzitako izena: langileetarainoko
(zerbitzari) guziak
; (58) perpausean, aldiz, ez da ikusten isilpeko izenik asmatzen ibiltzeko beharrik.
223.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0015
Ezaguna da perpausaren barnean elementuak antolatzen direneko modua hizkuntza batetik bestera desberdina dela.
224.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0015
Gertaera hori agerian uztearren, inguruan ditugun hizkuntzetara joko dugu: frantsesak eta ingelesak, adibidez, perpaus zuzenak gauzatzeko hitzen ordenaketa konkretua eskatzen dute
225.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0015
Euskararen kasura hurbilduz, perpausaren elementuen ordenaketa askea dela esan dugu; horrela, aurreko hiru elementuen edozein antolaketa onargarria izango da hasiera batean behintzat.
226.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0032
Goiko paragrafo horretan, bi perpaus dugu.
227.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0032
Demagun testuaren hasieran kokaturik dagoela; orduan, lehenengo esaldiaren osagai guztiak izango dira berriak edo hobe esanda, lehen aldiz aipatuak
228.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0032
Bigarren perpausean berriz,
beraren
(biskositatea) eta fluidoek
, aurretik aipaturiko
229.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0049
Aurreko sailetan aditzera eman dugunez, oinarrizkotzat hartu ohi den ordenaketan, euskaraz, perpausaren bukaeran agertzen da aditza.
230.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0049
Baina badago hiztunengan oso hedaturik dagoen joera bat; alegia, luzeegitzat jotzen diren elementuak perpausaren bukaerara eramatearena.
231.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0049
Bi kasu horietan, posible da elementu luze horri galdegaiaren funtzioa kendu gabe perpaus arinagoak eraikitzea:
232.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0049
Garbi dago (53) adibideko zerrenda luze hori atzera besterik gabe eraman izan bagenu suertatu zatekeen ez-egokitasun pragmatikoa (53'), eta bestalde, galdegaia berez legokiokeen tokian uztekotan gauzaturiko perpausa ez-eroso eta ilun litzatekeela (53):
233.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0066
234.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0066
235.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0083
Edozein kasutan ere, aditza, perpausaren hasieran zein bestelako kokapen batean ager dakiguke.
236.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0083
Hasierako kokapenean, perpaus osoaren mugari dagokion zeinua (puntua, puntu eta koma,...) hartuko du ezkerraldean, baina gainerakoetan, koma idatziko dugu aditzaren aurrean.
237.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0100
Ikus daitekeenez, (72) adibidean, (73) eta (74) adibideetan bezala, puntu eta koma jarri dugu bi perpausen artean.
238.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0100
239.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0117
Perpaus menperatuaren aditza ez denean, lau posibilitate dago:
240.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0117
241.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0117
Orduan, perpausaren amaieran agertzekotan puntua izango du atzean eta perpausaren elementuren bat atzean izatekotan, ez da inolako komarik tartekatuko aditza eta elementu horren artean.
242.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0117
243.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0117
244.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0117
Lehenengo perpausaren aditzaren atzean beste elementuren bat kokatu izan bagenu, berorren atzean jarri genukeen koma, lehenengo perpaus horren bukaera adierazteko.
245.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
hitz-ordena 0117
246.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
a. barreña 0022
Bide horretatik abiatuz, gramatikaren jabekuntzaren garapena ikertzeko asmoaz, gramatika-kasuen, aditzek adierazten duten pertsona-komunztaduraren, aditz nagusien aspektuen, menderagailuen, konplementagailuen, osagai-hurrenkeraren, ezeztapenaren eta NZ-perpausen (zati-galderak) jabekuntza aztertu ditut batez ere.
247.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
a. barreña 0022
Hipotesietariko lehena, beraz, jabekuntza mailakatuaren aldekoa da, eta mailaketa perpausak berak duen ordena hierarkikoaren arabera gauzatzen dela uste da.
248.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
a. barreña 0060
Halere, batzuetan, haurra amari gaztelaniaz ere zuzentzen zaio, gaztelania denean uneko hizkuntza orokorra edo gaztelaniazko perpaus eginak ekoizterakoan.
249.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
a. barreña 0135
Hirugarren aro honetako datuek, haatik, baieztatu egiten dute hasierako hipotesi nagusia, hots, jabekuntza edo erabilera ez dela bapatekoa, mailakatua baino, eta mailakatze honek ordena zehatz eta jakina duela, hots, perpausaren egitura hierarkikoarena, KONP funtzio-kategoria oraingoz ez darabiltenean INFL funtzio-kategoria baitarabilte.
250.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
a. barreña 0203
Mailakatzea, hasierako hipotesian esan dudan legez, perpausak duen egitura hierarkikoaren arabera gertatu da, eta horrela lau aro ikusi ahal izan ditugu hiru haurrengan:
251.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0007
Perpaus honetan bi atal nagusi ditugu, P1 eta P2 biak elkarren pareko, baina, P2 berak beste bi juntagai ditu: P3 eta P4.
252.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0007
Hauek ere elkarren pareko dira, baina horrela nolazpaiteko hierarkia sortzen da perpausean.
253.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0007
Beraz, morfologian ere isladatzen da perpaus elkartuetan egin dugun bereizketa hori: perpaus juntatuetan juntagailuak agertuko zaizkigu, hitz solteak hortaz, (
254.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0007
Baina adizkiari itsatsitako atzizkiak (
255.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0007
Horregatik, gramatika honetan morfologiazko ezaugarri honen arabera egingo da menderakuntzaren eta juntaduraren arteko bereizketa: aditzak atzizki edo aurrizkiren bat badarama, perpaus txertatua dela esango dugu.
256.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0007
Hortik aparte, aditza jokatu gabea bada, orduan ere aditz hori perpaus txertatu batekoa izan ohi da, beraz menderakuntzaren aurrean gaudela esango dugu (ikus (15)eko adibideak.
257.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0007
Jakina, badira perpaus lokabeak, eta juntatuak ere, itxuraz aditz jokatu gabe modura agertzen direnak (agintekeran, adibidez), baina egiazki aditz jokatugabeak ez direnak, laguntzailea ezabatua duten aditz jokatuak baizik.
258.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0007
Gerta daiteke irizpide hauen arabera txertatutzat emango genukeen perpaus baten oso antzekoa edo esanahiaren aldetik baliokidea den beste bat txertatua ez izatea, irizpide formal honi emango baitiogu pisu berezia.
259.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0007
Perpaus txertatuek ez dute onartzen adizki alokutiborik.
260.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0054
Pentsa liteke aditza aurretik doanean eta juntaturiko sintagmak ondoren, izen sintagma juntatuak barik bi perpaus ditugula.
261.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0101
Adberbio denez, perpaus baten barruan dago eta hori oso ongi ikusten da (549) adibidean non
262.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0148
c. Perpausa baino txikiago diren kategoriak elkartuz ageri denean, galdegai ez diren juntagaiak bereizi behar ditugu batetik:
263.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0194
Perpausek bestelako galdegaiak dituztenean, ordea, eta, hortaz, perpausaren baietza eta ezetza galdegai horien gainean eraikiak daudenean eta haiei dagozkienean, bestelako egitura batzuk sortzen dira eta aurkaritza-mota desberdin bat gauzatzen.
264.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0194
Elkarketaren lehen perpausa baiezkoa baldin bada, honako egitura hau sortzen da: (52) Goizean etorri da, ez arratsaldean
265.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0194
Ikusten denez,
266.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0194
Elkarketaren lehen perpausa ezezkoa denean, berriz, honako beste egitura hau sortzen da: (53) Ez da arratsaldean etorri, goizean baizik
267.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0194
268.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglu iv 0194
Gramatikariek esan izan dute, Hegoaldean
269.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
x. mendiguren b. 0366
Ikerketa linguistikoaren mugatzat perpausa jartzen duen kontzepzio zaharra guztiz desegokia gertatzen da egitura oso konplexuak tratatzerakoan, izan ere beroriek determinatzen baitute unitate sintaktiko eta semantikoen tipoa, ordena eta moldaketa neurri handi batean.
270.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
x. mendiguren b. 0366
273.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglab 0219
Perpaus horretan ez da esaten nork irakurrarazi duen, ezta nori irakurrarazi zaion (nork irakurri behar izan duen) ere.
275.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
eglab 0391
- Baldintzazko perpausek periodo bikoitza osatu ohi dute:
276.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
e. lopetegi 0053
277.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
e. lopetegi 0053
1.4.
278.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
e. lopetegi 0221
-
279.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
e. lopetegi 0221
Kokagunea dela eta,
280.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
e. lopetegi 0221
-
281.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
e. lopetegi 0221
-
282.
1991> euskara batua saiakera-liburuak
e. lopetegi 0243
- Zenbaitetan, baldintzazko balioa hartzen du perpausak.
283.
1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak
r. iraola 0030
284.
1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak
r. iraola 0031
Perpaus kausala (
285.
1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,.....
berba 1993 0004
3) Jatorrizko testua: bai gaia eta bai berau tratatzeko modua unibertsitate mailakoak dira; beraz, hizkera jasoa erabiltzen da, matizazio eta zirkunstantzia asko inplikatzen dituen fraseologia, perpausaren barruan aipamen asko dituen esamoldea.
286.
1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,.....
berba 1993 0004
Ondorioz, perpaus erlatibo bakun eta konposatu asko ageri dira, aposizioak erruz, perpaus konpletibo eta menpekoak ezin konta ahala; eta esposizio-modu honetan ohi denez, fraseologia luzea eta, askotan, oso nekez moztu daitekeena.
287.
1991> zuberera saiakera-artikuluak
j-l. davant 0065
Bigerrenak azken perpausetan herroka elibat ezabatûrik badûtû gure libûrian.
288.
1991> zuberera saiakera-artikuluak
j-l. davant 0065
Ez dû perpaus lûze, ûlhûn, konplikatû ez bûhûrririk.
288 emaitza
Datu-estatistikoak:
- perpaus (288)