XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1940-1968 gipuzkera saiakera-liburuak txill hetah 0087 Ba dago, estadistiketan ezin sarturik ere, bigarren mundua: beste planeta bat, beste izate-mailla bat: Olerkiarena, Arterena, Trazendentziarena bestea bezin egiazkoa, bestea bezin errealista.

2. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0052 5. Lurra eta planetak.

3. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0052 Eguzkia eta eguzkiaren inguruan biraka dabilzan planetak marraztu ditu hor marrazkigileak: Distiratsuen agertzen dana eguzkiaren irudia da.

4. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0052 Planetak baino askoz handiagoa da, nahiz eta hor txikia agertu, eta oso urruti dago.

5. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0052 Besteak planeten irudiak dira.

6. 1969-1990 bizkaiera ikasliburuak j. artaraz 0052 Besteak, planetak, proportzioan eginda dagoz, euren neurrien arabera.

7. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak l. oihartzabal 00004 Bola handi batetan bizi gara: Lurra izeneko planetan.

8. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak l. oihartzabal 00006 Planeta hau urez, airez, lurrez eta bertan bizi diren izakiez osatzen da.

9. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak l. oihartzabal 00006 Ura, airea, lurra eta eguzkiari esker bizia gertatzen da planeta honetan.

10. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak l. oihartzabal 00010 Horretxegatik EKOSISTEMA ezberdinak daude Lur izeneko planeta honetan.

11. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak l. oihartzabal 00017 Arazo larriak ditu gaur-egun gure planeta honek.

12. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak l. oihartzabal 00021 2. Gure planeta honetan lurrak eta urak nola banatzen diren ikusi ezazu lurglobo batetan.

13. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak x. kintana 0125 44. LUR ETA LEHOR Lurra gure planetaren izenaz gainera, beraren gainean dagoen gai gogorra ere deitzen da euskaraz, zeruarekiko oposizioaz batik-bat: hegazkinak zerutik erori dira , artileriak jota.

14. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak elhuyar 0027 Konturatuko zarenez 20 mende igaro zuen gizakiak eguzkia eta planeten higidura zehazteko.

15. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak f. rodriguez 0086 Bi esferatako unibertsoak, astronomiaren alorrean barruan eta kanpoan daudekeen ardurak soluzionatzeko, gidari polit bat sortu zuen, J.C.I, IV mende bukaeran, aipaturiko sistema onartua izan zen; planetaren ardura eta betebeharrak soluzionatzeko bakarrik ez, lurraren galdekizunaz erantzuteko ere baizik, hostoen erorketaren eta gezi baten hegalaldiaren arazoak argitzeko, adibidez, eta animaren ardurak ere soluzionatzeko, esate baterako gizonaren eta jainkotasunaren artean dauden erlazioak.

16. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak zibilizazioa 0179 Herschellek Urano Planeta aurkitu zuen, eta Laplacek unibertsoaren jatorriari buruzko teoria bat eman zuen; lurraren poloetako zapalgunea egiztatzeko meridiano arku bat neurtu zen.

17. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak zipristin/3 0124 Aldebaran izarraren zazpigarren planetara.

18. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak zipristin/3 0124 Sinisten al duzu? Lurrean izan naiz zuen artean gauzak nola doazen jakiteko eta orain neure planetara noa hango berri ematera.

19. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak zipristin/3 0124 - Horko bola hori al da zure planeta? Baina bola hura, segundu batzutara, globo handi bat zen eta haruntz zihoan zuzen-zuzen izugarrizko abiadan Compagnoni Peppinoren taxia.

20. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak zipristin/3 0124 - Nire planetan ez dago belardirik.

21. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. antiguedad 0547 Goiko azaletik (atmosfera, hidrosfera eta litosferako gainazala) baino ezin ditu baliakizunak lortu, eta horrek planetaren masa osoaren 0.40 %-a baino ez da.

22. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. antiguedad 0556 Azkenean, gure arbasoak bizi izan ziren moduan bizi beharko: gainazaleko ur garbiaren energia, haize indartsuen energia, eguzkiaren energia, biomasaren energia...... eta beste gehiago Planeta honetako emakume-gizon jatorrek asmatzen ikasiko dituztenak BIZI ahal izateko.

23. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak gizartea/oho 0019 Planeta. Izar baten inguruan biraka ari den eta berezko argirik ez duen Astroa.

24. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak gizartea/oho 0019 Lurra. Eguzkitik hasita Eguzki-Sistemako hirugarren planeta.

25. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0140 Planeta guztiek, Merkuriok eta Artizarrak salbu, sateliteak dituzte, euren inguruan biraka dabiltzan gorputz zerutarrak.

26. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0140 Planeten taulan beste planeten satelite kopurua kontsulta dezakezu.

27. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0140 Azkenaldi honetan antzerako eraztunak deskubritu dira Jupiter eta Urano planetetan.

28. 1969-1990 euskara batua ikasliburuak i. iñurrieta 0140 Une hauetan, ehundaka satelite dabiltza lurrari biraka eginkizun zehatzez: batzu meteorologikoak dira; beste batzu, telekomunikazioetakoak; beste batzuk Lurra esploratzen dute... eta bitartean gizonak lanean jarraitzen du auzoko planeta batera salto egiteko, Martitzera edo.

29. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura k. navarro 0027 Planetaren hiru laurden estaltzen ditu urak, eta hantxe gauzatzen da bizitzaren zati handi bat.

30. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura a. lertxundi 0078 - Zain egongo gara iñuxente hori noiz agertuko, eta gure eskutara erortzen denean, ikusi beharko ditu mixerableak konstelazioko izar guztiak eta apustu ikusten duela Sadida planeta ere!.

31. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura i. tapia 0062 Geure planeta honetan espazioko inbasoreak egotea, nire eritzirako, bonba atomikoaren leherketa baino are arriskutsuagoa da.

32. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura batx asth 0038 Mauriziok astronomia pixka bat erakutsi zien: - Ilargia eguzkiaren eta Lurra planetaren tartean jartzen bada, eklipsea egiten da.

33. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura j. forcada 0032 Onddoen azpian kokatzen ziren, ointzarren gainean, eta itxaroten zuten gauak piskana eta herabez planeta osoa bere itzalez estali zezan.

34. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura a. juaristi 0105 Eta horrela, hartz ikuzleak beren planetarekin gera zitezkeela promes egin zuen.

35. 1969-1990 euskara batua haur-/gazte-literatura a. juaristi 0105 Eta modu horretan, Hartz Ikuzleen Planeta abentura jokuen leku bilakatu zen.

36. 1969-1990 euskara batua literatur prosa k. santisteban 0012 Hasi ahal izateko iluntasuna behar zenez, eklipse bidez amatatu zen zegoen argia, planeta, satelite eta eguzki guztiek eklipse egin zioten elkarri eta iluntasun sakon hondogabean koloreaskotako izarlokek, ostarriek, tximistek, eguzkiek, izar kiñulariek eta gainerako astroek paregabeko emanaldia eskaini zuten, inoiz Lurrean ikusi gabeko kolore eta forma asko ikusi nituelarik, eklipseekin batera gau artifizial hura bukatu zen arte.

37. 1969-1990 euskara batua literatur prosa x. kintana 0144 - Gorenkiak hiru milioi besterik ez dira gure planeta osoan eta gizonezkotan ba gara bederatzirehun milioi gutienez - gehitu zuen Karlek.

38. 1969-1990 euskara batua literatur prosa i. borda 0024 Zirudien, planetaren aldetik, populu anitzen desagertzea normala zela.

39. 1969-1990 euskara batua literatur prosa x. gereño 0069 - Hori bai gauza kuriosoa... Ba han, Europan, beste planetetatik datozela uste dute.

40. 1969-1990 euskara batua literatur prosa r. etxezarreta 0153 Amorantea itzultzeko eguna igaroko balitz, benetako data ezagutzen saiatuko da, zenbait zantzu, auzokoen adierazpenetan eta planeten, ilargiaren eta izarren egoeretan oinarrituz egingo du.

41. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak i. unzurrunzaga 0076 Eman diezaiogun talde bati algodoizko hari multzoa, iparrorratza, jostorratz bat... Ikasleak beste planeta batetik datozen bisitariak dira; ez dakite gure zibilizazioari buruz tutik ere.

42. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. sarasola 0561 Bizi garen planeta.

43. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.a. agirre 0002 Planetako jan gordegutzat hartua da munduan Kanada.

44. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. goia 0011 Filolaoren ustez, Unibertsoaren erdian su handi bat zegoen eta honen biran, lehenengo Lur esferikoa, eta gero Ilargia, Eguzkia eta garai hartan ezagutzen ziren bost planetak (Merkurio, Artizar, Martitz, Jupiter eta Saturno).

45. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. goia 0057 a) Uniformitatearen edo nebulosaren teoria Teoria honek dioenez, planeten osakuntza etengabeko prozesu geldia izan da.

46. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak x. goia 0057 Sistemaren erdigunean Eguzkia formatu zen, eta inguruan geratu ziren gas zatietatik planetak formatu ziren.

47. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak oinentz/1 0164 Beste planeta batzuren miaketa.

48. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak oinentz/1 0164 Gizonari Hilargira heltzea batez beste nahiko errez gertatu baldin bazitzaion ere, beste planetetara iristeko oztopo handiak topatzen ditu.

49. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak munduan zehar 0044 Giro honetan agertu zen gizon bat, bapatezko jiniuzko burutada batez, gizarte zibilizatuak planetaren geografiari buruz zuen ikusmena zeharo aldaraziko zuena.

50. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. elorza 0080 Alegia, egun astronomikoa luzatu egiten dela, eta beraz, Hilargiaren abiada gure planetari buruz laisterrago egiten dela.

51. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizijator 0027 Areago oraindik, lurrazalaren barnean aurkitzen diren substantzia organikoak, esate baterako, zohikatza, harrikatz- eta petrolioi-hobiak, etab., guztiak funtsean garai batean geure planeta populatu zuten eta geroago lurrazalaren sakonean lurperatuta geratu ziren organismo ugariren ihardueraren ondorioz sortu dira.

52. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak bizijator 0027 Alabaina, gure behaketek geure planetaren mugak gainditzen ez badituzte bakarrik iristen gara ondorio honetara.

53. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0014 Gure planetaren azal likidoa, hidrosfera alegia, dugu bizitza sortu zen jatorrizko ingurunea.

54. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0014 Ozeanoek eta itsasoek biltzen dute planetako urik gehiena, baina lurrun, euri edo izotz gisa beste toki batzuetan ere agertzen da eta garrantzi handiko funtzio ekologikoa betetzen du.

55. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0037 Jar dezagun mota honen adibidetzat gaur egun planetan hedadura handiz zabaldu den labore estepa.

56. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0061 Planetako eskualde bero hauetan bada beste baso multzo tipiko bat ere, arantzadia edo oihan lehorra, Hego Amerikan bereziki hedatua.

57. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0083 Hirurak batera planetako ekosistemak hondatzen ari dira apurka-apurka, luzaro gabe gizakiaren beraren existentzia ere arriskutan jar dezaketen ondorioez.

58. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j. butron 0083 Planetan, anhidrido karbonikozko kantitatearen gehitze horrek pantaila efektua egiten du eta ez du uzten beroak espaziora ihes egin dezan, horrela atmosferako tenperatura gora doalarik.

59. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. mendiguren 0109 lurrinketa / kondentsazioa / hotza / beroa / Ur-kantitate handia duelako Planeta Urdina ere deitzen zaio Lurrari.

60. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. martinez 0225 Desagertu ziren gure planeta egonkorra ez bait da, eta ziklikoki hondamendi ikaragarriak ematen direlako.

61. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak zeu zeutara 0015 Basamortuak geroz eta azkarrago zabaltzen ari dira Lur planetaren azalean.

62. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak i. aizpuru 0264 Planeta guztiko eskualde epeletan kultibatzen da, baratza eta lur ureztatuetan, izugarri polimorfoa da eta mila kultibarretik gora ezagutzen dira.

63. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0243 Zailtasunak aurkitzen direneko hitzak, neurri batean, ereduzkoen aplikazio zuzenaren bidez ikasi dira; eta etendako komunikazioko partaideek ezin dezakete esan: Nik elementu hitza (edo nahastea edo planeta edo higidura ez-bortxatua) ondorengo erizpideek mugaturiko formetan erabiltzen dut.

64. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0017 Sistema honek, astronomoei planetek hondoko izarrekiko zuten higidura (garai hartan behar zen zehaztasunaz) kalkulatzeko bidea eman zien.

65. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0017 Sistema heliozentrikoan (Helios-ek eguzki esan nahi du grekoz), Lurra eta planetek Eguzkiaren inguruan jiratzen dute eta gizakia sostengatzen duen materia solidozko masa izugarria espazioan dabil, bera (gizakia) konturatzen ez delarik.

66. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0017 Honen arabera planetak ez lirateke zazpi izango; sei baizik: Merkurio, Artizarra, Martitz, Jupiter, Saturno eta Lurra.

67. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0017 Eguzkia ez litzateke planeten artean egongo eta zentru higiezina izango litzateke.

68. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0017 Bestalde, Ilargia ez litzateke besteen moduko planeta izango, zeren eta sistema heliozentrikoa izanik, ez bait luke Eguzkiaren inguruan bira egingo; Lurraren inguruan baizik.

69. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0017 Planeten inguruan jiratzen ari diren gorputzei, satelite izena eman zitzaien eta horietakoa da Ilargia.

70. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0017 Sistema zaharraren arabera planeten posizioa kalkulatzeko behar ziren tresna matematikoak, oso gogaikarriak ziren eta ondorengo belaunaldietako garai modernoko lehenengo astronomoek eginiko behaketa arretatsuekin ez zetozen bat gainera.

71. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0135 Lurraren ozeanoetan hidrogenozko erreseba itzela dago, baina gure planetan ez da hidrogenoaren fusiorik gertatzen.

72. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak elhuyar 0252 Honek adierazten duena ulertzeko, gure planetan kontsidera dezagun antzeko egoera bat.

73. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak matx 0001 Bi zatitan banatzen du liburua: Gruteskoak eta Planeten adar-biran.

74. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak egin 1990 0001 Ludiaren errotazioa esplikatzen duen artilugio mekanikoa, ilargiaren faseak erakusteko kaxa majikoa, planeten sistema adierazten duen kartel erraldoia eta artizarraren bueltan gure latitudean izarrek markatzen duten mugimendua adierazteko sonbrila, Casiopeia, Perseus, Bootes, Cygnus, Ursa Mayor eta gisako konstelazioen izen poetikoekin idatzitako ortzia errepresentatzen duen goardasol beltza eta beste hainbat sorpresa aurki daitezke erakustoki horretan.

75. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak egin 1990 0001 Han barruan sartzeko astronauta trajea jantzi behar da eta Tibeteko monjeen kanta lugubre samarra bat fondo bezala duela abiatzen da bidaiaria espazioan zehar nebulosak, asteroideak eta planetak bisitatuz.

76. 1969-1990 sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak hemen 1986 0001 SATURNO planetak zuzentzen du signu hau Kardinala negatiboa duelarik.

77. 1969-1990 sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1990 0001 Hartaz, planeta mailan gaurko gure egunotako puntu bero egiazko edo ustezkoak kontutan hartzen baditugu, ba al da bat bera ere hutsik gabeko lege honi ihes egiten dionik? Tuzididek, orduan, ez du gaurkotasunik galdu.

78. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00121 2. BIZIAREN SORRERA GURE PLANETAN

79. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00121 Nola sortu zen bizia gure planetan? Askotan egiten den galdera honi erantzuteko, gu geu Lurraren zuzeneko emaitza garela pentsatu behar dugu: gure sorrera Lurraren hasieran zegoen egoera fisiko eta kimiko batzuei zor baitzaie.

80. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00121 Bizia ingurune likidoan eta gure planetan sortu zen, horretarako egoera egokia zegoelako. Materiaren antolaketa-mailek, bizia Lurrean nola agertu zen islatzen dute, orain ikusiko dugunez.

81. 1991> euskara batua ikasliburuak geolbiol 00121 Hauts eta gas-hodei horietako batzuk kondentsatzen hasi ziren eta eguzki-sistemak eratu ziren. Gure eguzki-sistema sortzeko hodeiak, kondentsazioa orain dela 12.000 milioi urte inguru hasi zuen eta gure planetak duela gutxi gora-behera 4.600 urte hartu zuen masa biribil goriaren antza. Milioi bat urte inguru geroago. Lurraren gainazala solidotu egin zen eta gure planetan zegoen iharduera bolkaniko bortitzetik batez ere CO2 (karbono (IV) oxidoa), CH4 (metanoa), NH3 (amoniakoa) eta H2O (ur-lurrina) eratu ziren. Horiez gain neurri apalagoan SH2 (azido sulfidrikoa) eta CO (karbono (II) oxidoa) ere eratu ziren. Gas horiek guztiek osatu zuten garai hartako atmosfera.

82. 1991> euskara batua ikasliburuak gizarte zientziak/dbh 00028 Datazioaren garrantziaz ere jardun gara eta gure planetaren iraupenaz zientzilariek uste dutena ere zerbait aipatu dugu. Baina historian zehar honetaz guztiaz iritzi desberdinak egon dira.

83. 1991> euskara batua ikasliburuak gizarte zientziak/dbh 00029 Hala ere, K.a. VI. mende inguruan, Anaximandro filosofo grekoak, gure planeta espazioan esekita zegoen zilindroa zela pentsatu zuen.

84. 1991> euskara batua ikasliburuak gizarte zientziak/dbh 00029 Erdigunean lur-esfera zegoela pentsatu zuen eta planetak berorren inguruan, eta Eguzkia eta Ilargia ere tamaina desberdinetako zirkuluetan higitzen zirela jarri zituen.

85. 1991> euskara batua ikasliburuak gizarte zientziak/dbh 00029 1500. urtearen inguruan, Koperniko astronomilari poloniarra, sistema ptolomearraren irregulartasun askoren arrazoia esplikatzen zela konturatu zen, baldin eta Eguzkia Unibertsoaren zentrotzat eta Lurra planeta soil gisa hartzen baziren. Sistema horri, heliozentrikoa deritzo.

86. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurugiro 1998 00064 Ah! Txundituta gelditu nintzen nire lagunak egunero zenbat ur gastatzen zuen esan zidanean. Denetarako erabiltzen duzue ura! Neska gaixoa, oso kezkatuta zegoen, ez dakit zer lan egin behar zela-eta, ura moztu behar baitzioten. Zuek ere egunean zehar horrenbeste ur erabiltzen al duzue? Planetako eskualde guztietan ur kopuru berbera erabiltzen al da?

87. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00020 Biologia-Geologiaren egitarauari dagokionez, 3. maila gure planetaren ikasketari eskeinitako unitatearekin hasten da, Lurra bera kontzeptu antolatzailetzat hartuz.

88. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00020 Hasieran planetaren ezaugarri fisikoak jorratzen dira, barruko dinamikatik ondorioztatzen diren gertaerak, sumendiak eta lurrikarak, deskribatzeari ekiteko.

89. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00077 Lur planetari atal oso bat eskaintzea erabaki dugu, denon etxea den hau 4.500 milioi urtetan zehar bizitzak idatzi duen historia luzearen emaitza dela ulertzeko, planeta ezatsegin eta babesgabe hartan zelula primitibo haiek bizitza asmatu eta bikoizketaren bidez irautea lortu zutenetik gaur egungo milioika espezieetara iritsiz.

90. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00077 Horretarako Eguzki-sisteman dauden planeta guztien abiapuntu-baldintzak aztertuko ditugu, eta konturatuko gara hasieratik bi planeta besterik ez zeudela toki egokian

91. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00077 Baina hori ez zen nahikoa, planetaren tamainak ere garrantzia izan zuen, horren mende baitzegoen bai barne-beroari bai atmosfera babesle edo indargetzaileari eusteko gaitasuna.

92. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00077 Aurrerago, gure planetaren atmosferaren jatorrizko konposaera, beste planetetan ez bezala, erabat aldatu dela ikusiko dugu.

93. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00077 Agian Gaia hipotesian aurki dezakegu erantzuna: Gure planetak eta bertan bizi diren izaki bizidunek, oro har, autorregulatzeko gaitasuna duen sistema osatzen dute.

94. 1991> euskara batua ikasliburuak kimika/3 0009 Azkenik, goian, eterrez osatutako planetak.


95. 1991> euskara batua ikasliburuak ekintza/3 0113 Gure planetaren irudia, beraiek non gauden jakin dezaten.


96. 1991> euskara batua ikasliburuak ingurua/4 0031 5. Lurra planetan ez litzateke bizitza posible izango urik ez balego.


97. 1991> euskara batua ikasliburuak x. goia 0034 1543 Planeta guztiak, Lurra ere bai, Eguzkiaren biran dabiltzala dio Koperniko poloniarrak.


98. 1991> euskara batua ikasliburuak x. goia 0034 Eguzkia, Ilargia eta planetak Lurraren biran dabiltza.


99. 1991> euskara batua ikasliburuak x. goia 0034 1781 Urano planeta aurkitu dute.


100. 1991> euskara batua ikasliburuak x. goia 0034 Neptuno planeta aurkitu dute.


101. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz 1996 0127 Iazko Gizarte Zientziak arloko Hau munduaren ederra izeneko unitatean aztertutakoak ez badituzu ahaztu, gogoan izango duzu gure planetako kanpoaldean, azalean, uraren zikloarekin erlazionaturik dauden zenbait fenomeno nabari gertatzen direla.

102. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz 1996 0137 Izan ere, basamortuak eta lurralde izoztuak bezalako planetako zenbait lurralde oso berezi kenduta, grabitatearen eraginez mugitzen diren ur-korronteak dira erliebeko harrien, eta, beraz, erliebearen beraren, higatzaile nagusiak.

103. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz 1996 0146 Fosiletatik abiatuta posible da, eta xehetasun handiz, antzinako garaietan gure planetan bizitza nolakoa zen asmatzea.

104. 1991> euskara batua ikasliburuak matematika/dbh 0217 Planetak

105. 1991> euskara batua ikasliburuak matematika/dbh 0217 Taula honek planetetatik Eguzkiraino dagoen distantzia adierazten du.

106. 1991> euskara batua ikasliburuak matematika/dbh 0217 Paper milimetratua erabiliz eta taulak adierazten duena hartuz, kokatu zuzen bertikalaren gainean planeta guzti horiek Eguzkirainoko distantziaren arabera, unitaterik egokiena aukeratuz.

107. 1991> euskara batua ikasliburuak matematika/dbh 0217 Planeta

108. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz 1996 0021 1. Lurretik, gure planetatik, Ilargiraino dagoen distantzia neurtzeko estutxean daukazun erregelaz balia al zaitezke?

109. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz 1996 0021 Zer egin bi izarren arteko distantzia, Eguzkia eta Lurraren artekoa edo bi planeten artekoa neurtzeko?

110. 1991> euskara batua ikasliburuak zer irakurri 0073
1) Zein ibaik zeharkatzen du Paris?
2) Non dago Isuntza plaza?
3) Nongo ihauterietakoa da Miel Otxin erraldoia?
4) Donostiako zein zinetokitan ospatzen da Nazioarteko Zinema Jaialdia?
5) Zein planeta dago hurbilen eguzkitik?
6) Non entzuten ditugu atseginez Txotx oihuak?
7) Nor izan zen munduari bira ematen lehena?
8) Zein euskal musikatresna dago kainabera, zur eta behi-adarrez egina?
9) Non jaio zen Balentziaga jostuna?
10) Zenbat gizonek osatzen dute trainerua?

111. 1991> euskara batua ikasliburuak zer irakurri 0142
1. Bizitza.
2. Maindirea.
Mila.
3. Laiak egiten dituen pertsona.
4. Noka, du.
Iparraldean, izu.
5. Behizain.
Kanpo, landa.
6. Lurretik hurbilen dagoen planeta.
7. Antzezlea.

112. 1991> euskara batua ikasliburuak m.e. ituarte 0067 Rakatusat planeta eta bere mugimenduak

113. 1991> euskara batua ikasliburuak irudi-hiztegia 0132 Lurra, Martitz, Venus, Jupiter eta beste planeta batzuk Eguzkiaren inguruan ibiltzen dira. (83. or.)

114. 1991> euskara batua ikasliburuak mega gaztetxo 0084 Gure planetako estatu guztiek ez dituzte garapenerako ahalbide berdinak.

115. 1991> euskara batua ikasliburuak fiskim/dbh 00052 Eguzkia eta Ilargia erraz bereiz daitezke zeruko gainerako argietatik, baina argi horien artean, askoz zailagoa da izarren artean planetak zein diren bereiztea.

116. 1991> euskara batua ikasliburuak fiskim/dbh 00052 Hala ere, ez dugu ezagutzen planetak izarretatik bereizi zituen lehen gizakiaren izena, gizon edo emakume hura dela milaka eta milaka urte bizi izan baitzen.

117. 1991> euskara batua ikasliburuak fiskim/dbh 00052 Ez da gauza erraza jakiten nola gertatu zen, baina zerbait esan genezake inolako zalantzarik gabe: aspaldiko gizaki hark ere denbora luzea igarotzen zuen zerura begira hango argien, izarren eta planeten, astroen, higidura aztertzen.

118. 1991> euskara batua ikasliburuak filosofia/dbho 00081 Zenbait idazlan idatzi zituen: Antropo-geografia (1882-1891), Vô*lkerkund (1885-1891), Lurra eta bizitza (1901-1902), eta beste zenbaitetan Lur planetan zehar izan diren gizadiaren migrazioen eta kulturaren garapenak baldintza geografikoekin duten harremanei buruz mintzatu zen.

119. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00017 Atal hauek ikasterakoan gure planetak unibertsoan duen kokapena gogoratu duzu, Lurraren ezaugarri fisiko nagusiak errepasatu dituzu, eta ezaugarri horiek ezagutzeko behar diren metodoak esperimentatu eta ikasi dituzu.

120. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00017 Azkenik, material desberdinen dentsitateak kalkulatuz, gure planetaren barnealdea ez dela homogenoa frogatu ahal izan duzu.

121. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00017 - Nolako eragina izango du honek gure planetaren forman? 12. orrialdeko taulan gure planetaz bildu dituzun datuak errepasatzeak azalpen egokiagoa bilatzen lagunduko dizu.

122. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00017 - Lurrak eguzkiaren inguruan bira bat emateko behar duen denbora (12. orrialdeko taulan daukazuna) ezagutuz, kalkula ezazu planetaren abiadura.

123. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00017 - Azal ezazu planetako lau urtaroak gertatzearen arrazoia.

124. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00065 Planetaren gainazalean diharduten eragile desberdinek ondoko sedimentu-kantitatea garraiatzen dute itsasora urtero: Ibaiek: 225.10" kg/urteko / Glaziarrek: 20.10" kg/urteko / Haizeak: 0,6.10" kg/urteko / Beste batzuek: 7,3.10" kg/urteko

125. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00065 - Urgaineratutako lurren azalera 149.475.480 km2-koa da. Zenbat material galtzen da urtero azalera-unitateko? Zure esperientziarekin eta lortu duzun datuaren arabera, kopuru hori planetako edozein puntutarako baliogarria dela uste duzu?

126. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00065 Sortzen diren materialak gainazalaren beste puntu batzuetara garraiatzen dira, puntu horietan pilatzen direlarik. Honen ondorioa higadura da, erliebeak suntsituz planetaren gainazala berdintzen duena.

127. 1991> euskara batua ikasliburuak naturz/dbh 00145 Grafiko horretantxe, jarri altuera desberdinei dagozkien tenperaturak, eta marraztu planeta inguratzen duten aire-geruzetako aldaketa termikoak adierazten dituen kurba.

128. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00014 Magallanesen espedizioak Lurraren bira osoa burutu zuen arte, ez zen gure planetaren tamainari buruzko gutxi gora-beherako ideiarik izan.

129. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00014 XVII. mendean, planeta pixka bat zapalduta dagoela eta esfera bat izan ordez diametro polarra ekuatoriala baino txikiagoa duen elipsoide batera hurbiltzen dela ikusi zen.

130. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00066 Lurra eguzki-sistemako hirugarren planeta da, Eguzkitik hasita.

131. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00066 Zenbait alderditan aldamenean dituen Artizarra eta Martitz planeten antzekoa da, hala ere, gainerako gorputz planetario guztietatik bereizten duten lau ezaugarri berezi ditu.

132. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00066 - Lehenik, tamaina handiko satelite bat du, kasik planeta bikoitz batez hitz egin daiteke. Elkarren arteko eragina askoz handiagoa da beste planeta batzuek eta beren sateliteek izan dezaketena baino, Pluton izan ezik.

133. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00066 - Estalki hidrosferikoa da hirugarren ezaugarria. Gure planeta, gainerakoak ez bezala, egoera likidoan dagoen urez estalita dago bere azalaren %76an.

134. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00066 - Azkenik, Lurrak sistema autougalkorrak ditu, planetako ingurune guztietara egokituta, eta energia aurkitzen diren ingurunetik hartzen dutenak.

135. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00066 Bizia da, Lurra bera bezain zaharra ia eta gure planetako atmosferaren eraketaren erantzulea.

136. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00066 Eguzki-sistemaren barnean, gure planetan soilik betetzen dira biziaren fenomenoa gertatzeko baldintzak. Berriki, ostera, Martitzen egon daitezkeen nolabaiteko bizi-forma primitibo batzuei buruz aipamenak egin dira.

137. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00066 Gure planetak aldizkako hozteak izaten ditu, glaziazioak, eta haien jatorria ez dago erabat argituta.

138. 1991> euskara batua ikasliburuak biolgeol/dbho 00066 Amaitzeko, bitxitasun bat, egunean 100 tonelada material meteoritiko sartzen dira Lurrean, hauts-moduan gehiena, eta gure planetan meteoritoek utzitako ehun krater konta ditzakegu gutxienez. Duela 600 milioi urte Merkurio bezain kraterizatuta zegoen Lurra.

139. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura a. mendizabal 00001 Zerua: izarrak, ilargia, euria, espazio-untzia, planetak

140. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j.a. ormazabal 0014 Hitzen planetara joan-etorriko bidaia bat egiten du.

141. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura g. markuleta 0009 Bazuten dagoeneko milaka bizitza ezberdinen berri, beren galaxiako zenbait izarren inguruan biraka ari ziren planetetan kokatuak.

142. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura g. markuleta 0020 Lurrean, gure planetan bezalaxe, hizkuntza anitz dira, nahiz eta gurean den aukera zabaletik urruti dabiltzan.

143. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j. urkijo 0007 - Hiru planeta!


144. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j. urkijo 0007 Hiru planeta inbaditurik azken urte bete t'erdian!


145. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j. urkijo 0007 Planetak inbaditzea ezinezkoa bihurtu zenetik, hain zuzen.


146. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j. urkijo 0007 Elkarren ondoko planetak menperatuz, galaxiaren eremu zabal baten jabe egin dira.


147. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j. urkijo 0021 Itxura osoz, Dalgon III planetako biztanleekin kontaktua eginda zegoen, azkar asko eginda ere.


148. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j. urkijo 0098 Ez, ez zen posible, planeta oso bat inbaditzeko, gerra kruzero batzuk behintzat ekarriko zituzten.


149. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j. urkijo 0098 Orduan, hauxe zen erantzuna: inbasoreak planetatik alde egiteko prestatzen ari ziren, aurrean inbadituriko planetetatik aldegin zuten bezain azkar.


150. 1991> euskara batua haur-/gazte-literatura j.m. irigoien 0013 PLANETAK
BEDERATZI dira planetak,
planetak bederatzi:
mutilzahar honi kontatzen utzi.
/ neskazahar honi kontatzen utzi.



151. 1991> euskara batua poesia a. arkotxa 0027 PLANETA BLUIEKO GIZONARI


152. 1991> euskara batua literatur prosa a. linazisoro 0056 Izarrak eta planetak non kokatzen ziren, Hartz Handia, Hartz Txikia. Kasiopea, Pleiadeak, Martitz, Orion, Artizarra...

153. 1991> euskara batua literatur prosa i. irazabalbeitia 0022 Hirugarren eta laugarren planetek gainera, interes berezia zuten bizia izan zezaketen neurrian; tratu onen bat...


154. 1991> euskara batua literatur prosa i. irazabalbeitia 0035 Planeta urrunegi dago oraindik datu erabakikorrik emateko.


155. 1991> euskara batua literatur prosa i. irazabalbeitia 0049 Arazotan sartzea ekarriko zuen erabaki hark, baina planeta hartan betirako gelditu behar bazuen, eta ez zuen hartatik ateratzeko esperantza handirik, bertakoen artean integratu beharko.


156. 1991> euskara batua saiakera-liburuak baietz ba! 00121 d) Planeta mahaiaren bazterrean dago.

157. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. arregi 00073 Honen ondoren, erakutsi nuen anabasa honetako materiaren gehiengoa kokatu eta taxutu behar zela lege horien arabera, gure zeruen antzekoa bihurtuko litzatekeen modura; eta erakutsi nuen gainera beraren zatiren batzuek lurra osatu behar zutela, eta beste batzuek planetak eta beste batzuek izar finkoak.

158. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. arregi 00073 Eta hemen argiari buruzko gaiaz luze jardun nuen, eta ondo astiro azaldu nuen zein zen eguzkian eta izarretan aurkitu behar zena, eta nola zeharkatzen zituen une batean zeruetako neurrigabeko espazioak eta nola planetetatik eta kometetatik lurrerantz isladatzen zen.

159. 1991> euskara batua saiakera-liburuak garuna 00020 Gizakiak izarretan du jatorria. Izarrak eta planetak duela 20.000 milioi urte gutxi gora-behera hasi ziren formatzen. Izar kontaezinak eratu ziren Eguzkia eta Lurra sortu aurretik: beste asko gaur bertan ikus daitezke ortzian formazio-periodoan.

160. 1991> euskara batua saiakera-liburuak garuna 00199 Planeta zahar horietan bizi diren zientzialariek garunaren sekretuak jadanik, aspaldidanik, ongi hornituak izango dituzte. Zientziak konta ezin ahala eguzki-sistematan hilezkorren arraza sortua bide du, eta exodoa jadanik abiatua da.

161. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak p. diez 00033 Esoporen alegia honek, ezaguna baita La Fontaine eta Samaniegoren bertsioetan ere, garbiro ematen ditu aditzera gizakiaren eta Lur Planetaren arteko harremanak.

162. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak p. diez 00033 Planetaren mugak ezagunak izanik, ergelkeria ulertezin batek soilki eraman dezake gaur egun gizakia lurraren baliabideak gehiegi ustiatzera, horrek biharko ekarriko dituen ondorioez arduratu gabe.

163. 1991> euskara batua saiakera-liburuak l.m. bandres 0134 Hiparkok honako hau esan zuen: Lurra zentrutzat harturik, Eguzkiaren, Ilargiaren eta planeten itxurazko higidurak adieraz daitezke, baldin eta hauetako bakoitza zirkunferentzia (epiziklo) batetik joaten bada, eta zirkunferentzia hori, bere osotasunean askoz erradio handiagoko beste zirkunferentzia baten inguruan higitzen bada.


164. 1991> euskara batua saiakera-liburuak l.m. bandres 0134 Eta edozein momentutan Eguzkiaren, Ilargiaren eta planeten posizioak jakin ahal izateko taulak eraiki ziren.


165. 1991> euskara batua saiakera-liburuak hd kulturak 0009 Gure planeta honetan bizirik dirauten 5.000 herri indigenek kultur aniztasunaren %90 beren esku dute, munduko biztanleriaren %6 besterik ez badira ere, pertsona-kopuruari dagokionez.

166. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j. arregi 0158 Meteorito hauek eskaintzen diguten informazioa oso fidagarria da planetak sortu ziren garaian sortu zirelako eta espazioan izan ziren baldintzetan ez dutelako inolako aldaketarik jasan.

167. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. iñurrieta 0405 (...) baina nekez izango dute ahalik haren esku txikiek indargabetuz doan gure planeta bere orbitan berriro bizkortzeko, edo hiltzen ari den eguzki-sua atzera pizteko.

168. 1991> euskara batua saiakera-liburuak x. amuriza 0093 Nahikari ezkutu batez mendiak mugiarazteko edo planeten orbitak kontrolatzeko gai bagina, aginte zabal hori ez litzateke harrigarriagoa (...).


169. 1991> euskara batua saiakera-liburuak gizakia 0052 Lurra, beraz, bestelako planeta bihurtu zen; bizitzeko planeta hotz eta gogor, hain zuzen.


170. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.r. aizpurua 0157 Eguzkia sortu eta lehen milaka milioi urteetan, planetek eta sateliteek beren orbitak eta gaur egungo forma ezarrita utzi zituzten.


171. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.r. aizpurua 0157 Planeta bihurtzeko txikiegiak ziren, eta hala ere, gorputz handiagoekin talka eginez gero kaosa sortzeko gauza ziren.


172. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.r. aizpurua 0157 Frogatu ahal izan zuenez, kometak Eguzkiaren inguruan ez zuen planetak bezala orbita zirkularraren arabera biratzen; luzera handiko orbita eliptikoaren arabera baizik.


173. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.r. aizpurua 0157 Mutur batean Eguzkira nahikoa hurbiltzen zen eta bestean ezagutzen ziren planeta urrunenak baino urrutirago igarotzen zen.


174. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j.r. aizpurua 0194 (...) hedapena bizkortzen hasten denan eta Lurra basamortu bihurtuz kiskaltzen hasten denean, Gizateria Eguzki Sistemako kanpo aldeko hamaika bat mundu desberdinetan ezarrita egon daiteke; Jupiterren Ganimede eta Kalisto planetetan edo Plutonen bertan.


175. 1991> euskara batua saiakera-liburuak matekariak 0059 Orain dela gutxi aurkitutako planeta batean.


176. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. martinez 0016 Hauek dira 1908. urtean ekainaren 30ean goizaldean gure planetan, aro modernoan, gertatu den enigma handienetako baten testigantza batzuk.


177. 1991> euskara batua saiakera-liburuak a. martinez 0223 Bestalde, gure planetan dagoen ur gezaren % 90 izotz bihurtuta kontinente horretako izotzetan dagoela.


178. 1991> euskara batua saiakera-liburuak ovniak 0027 Astronomia, astroen fisika (astrofisika) eta geologia oinarrizko zientziak izan dira gaur egun Eguzkiaren eta planeten sorrerari buruz dakiguna jakiteko.


179. 1991> euskara batua saiakera-liburuak ovniak 0027 Horiei esker gure antzinako historia eraiki eta Lurra planetako biztanleek izan dezakegun etorkizuna soma dezakegu.


180. 1991> euskara batua saiakera-liburuak ovniak 0045 f1 (horietan benetan bizitza dagoeneko planeten proportzioa)


181. 1991> euskara batua saiakera-liburuak ovniak 0045 Eguzkia erraldoi gorri bihurtu eta erakarrita irentsi baino lehen Lurraren bizialdia guztira 12.000 milioi urtekoa dela kontsideratuz, Lurra planetan bezala bizia sortzeko probabilitatea oso handia da.


182. 1991> euskara batua saiakera-liburuak ovniak 0045 Beraz, aurreko planetetan bizia sortzeko probabilitatea % 92koa litzateke.


183. 1991> euskara batua saiakera-liburuak ovniak 0045 Beraz, bizitza egoteko moduko planeten % 64-ek izango lukete lurreko bizitza, gure planetan gertatutakoan oinarritzen bagara.


184. 1991> euskara batua saiakera-liburuak mundua 1993 0019 Planeta osoan barreiaturiko landare eta animalia espezie kopurua, gutiagotzen ari dira.


185. 1991> euskara batua saiakera-liburuak oñati 0016 Urteen joan-etorrian, planetak sortu ziren, eta 4 mila milioi bat urte dira lurra eratu zela, baina ez guk egun ezagutzen dugun bezala.


186. 1991> sailkatu gabeak egunkariak dnoticias 1995 0026 Udaberrian gaude, eguzkiaren izpiak behar ditugu eta komunikabideek planeta honetako tokirik beroenak hautatzen dituzte.

187. 1991> sailkatu gabeak egunkariak dnoticias 1994 0046 Hainbat ikerlariren ustetan planetaren balantze energetikoa bera ere alda erazten ari gara, eta honek bertako klima eta dinamika atmosferikoa desbidera ditzake.


188. 1991> sailkatu gabeak astekari eta hamaboskariak herr 1992 0003 Lur planeta guzitik Rio de Janeiron,
Bildu dira milaka andere ta gizon,
Ingurumena zaindu beharrez edonon,
Zerbait egin behar da eta ez itxaron!
Industriak sortu du mila kutsadura,
Airez ta lurrez doaz gaindika mundura.
Sinesgaitza da hartu duen hedadura!
Gaixtagina, hobendun direnen ardura!
Eki izpietarik zaintzeko ozona,
Naturak eman digun azal hoberena.
Iparburutik galtzen hasita dagona,
Hura galduz gero da galduko gizona!
Hego Ameriketan ta Asialdean,
Lurrak eta oihanak desertu bidean!
Idorte goseteak Afrikan aldean!
Zer jasan beharko da datorren mendean?
Kalteak zuzentzeko behar den dirutza,
Kutsatzaileen gandik biltzeko ametsa
Galdua da. Edonork orain jakin beza,
Aberatsek baitute eman beren eza!
Golkoko gerlarako bazen diru frango!
Natur kalteentzako diote: ez dago!
Dirua baita beti dirudunendako,
Kutsadura da aldiz behartsuendako!
Hitzaldi ederretan ari zirelarik,
Rion berean zenbat hil ote goserik?
Zenbat haur eta gazte, tratu txarretarik?
Rioko miseria egon da gorderik!


189. 1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... ostiela! 1999 00022 Testuliburuak zelulen mundua erakusten zidan kolorez betea, izaki bizidun ororen konplexutasunean barneraraziz; atlas zaharrean planeta borobilek beren orbita zirkular edo eliptikoak marrazten zituzten, ageriko mundua ezkutuko misterioz betea adieraziz; trigonometriako liburu lodiek, zenbakiek sorturiko irudiak azaltzen zizkidaten, matematikaren arauak hiruki, erronbo eta plano elkarzutetan konkretatuz; eta nik, berriz, soul-aren bideetan biltzen nituen denak liburutegian ikusten zintudan bakoitzean...

190. 1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1992 0016 Hazkunde demografikoa jasateko gauza izango al da planetako ekosistema?


191. 1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1992 0016 Bigarren Munduko Gerraren ondorengo leherketa demografiko horrek galdera bat ekarri zuen: ea munduko ekonomia eta planetako ekosistema hori jasateko gauza ote ziren.


192. 1991> sailkatu gabeak hilabetekari, noizbehinkariak,..... unescoalb 1992 0017 Gure ihardun ekonomikoa biosferako baliabide mugatu eta ahulen baitan dagoela gogorarazi ondoren, gure ekintzek egoera horrek ezarritako mugak gaindituak zituztela zioten eta planetako ekonomia bere kapital ekologikoa jaten ari zela arduragabekeria kriminal batez.