XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoa

1. 1969-1990 euskara batua ikerketak p. urkizu 0105 Adibidez A. Eguzkitzak hitzaren mugaezina adierazteko exenplu hau ematen digu: Hitz lokera honek, eransten du, ez du tradizio handirik euskararen alorrean, ez bada zenbait toponimoen kasuan, eta beraz, gehiegikeria iruditzen zaion lotze soil horri marratxoak ezartzea proposatzen du, era honetara: Hizkuntzalaritza-hiztegi-autore-gaisotasun.

2. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. irigoien 00175 Toponimoaren bukaerako -heta Ziortzako dokumentazioan ere agertzen da XIV mendean: Johan Sanchez de Meçeheta eta Acoheta (29) Ziortzako dokumentu 1388 urtea daramana (Bizkaiko Diputazioan gordetzen da, Reg. 2, num 5). eta Done Milliaga-ko Kartularioan ere bai 1025 urtean Arabako zenbait herri aipatzen denean: Sansoheta, Gazaheta, Erroheta, Azazaheta (30) C. SMillán. dok. 91.

3. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. irigoien 00175 Baina batez ere sibilanteen ondoan Euskal Herriko toponimo askotan -ketan denez gero eta baita hizkera batzuetako izen berbaletan ere edozein kasutan, pentsaketan esaterako, eta zenbait hitzetan edonon, berriketa edo erosketa esaterako, kek Erronkariko demostratiboaren parekoa dela pentsatu beharko litzateke eta ots-inguru batzuetan eta hizkera batzuetan k- gorde egin dela.

4. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak a. irigoien 00178 Alderdi honetan beti -(h)uri bigarren elementutzat duten toponimoen parean agertzen da Urunia eta lehenengoaren isoglosa Bizkaitik hasi eta egoaldera dator.

5. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m.m. ruiz 0290 Elgea mendikatean, Larreako mendietan, Lizargibel toponimoa dago.

6. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak m.m. ruiz 0290 Lagrango mendietan ba dago toponimo bat Bujumendia deritzana.

7. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak a. irigoien 0240 Esate baterako, hor ditugu anitz lekutako toponimo Goierri forma dutenak.

8. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0015 -ETA- elementu hau ugaritasuna adierazten duten toponimoetan agertzen da: ArriETA GaztainETA... eta abar.

9. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0016 Euskal deklinabideko pluralgintzak bide bi hartu izan ditu: - Bata, -ETA- toponimo ugarigileaz baliatzen dena, eta - Bestea, -AG- beste toponimo ugarigile edo konparatzailearena.

10. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak j.m. irazola 0016 R. Lafonek -AG- hau, lehenengo -AGA- toponimoarekin lotzen zuen, baina gero konparaketarako -AGO- horrekin ere zertu daitekela esan zuen.

11. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak n. mujika 0134 Toponimoa: Tradizionalki leku-izen eta izen geografikoei deitura emateko erabiltzen den terminoa.

12. 1969-1990 euskara batua saiakera-artikuluak n. mujika 0134 Hauek dira toponimoek dituzten lau maila ezberdinak: izaki geografiko naturalen izenak, izaki geografiko artifizialen izenak, izaki administratiboen izenak eta odonimoak edo hiribideei ezartzen zaizkien izenak.

13. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0155 Gure zerrendan toponimoak eta oikonimoak 3.050 ingurura iristen dira.

14. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0024 Hemengo gipuzkoar toponimoen multzoa ehun eta hogei mila (120.000) izenetara iristen da (bertan oikonimoak, oronimoak, fitonimoak, hidronimoak, antroponimoak, etabar sarturik).

15. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0036 HIZTEGI nagusi hau ez da XX mendean, idazle bakan batengatik, asmatua izan, gure osaba, aiton eta aurretikoengatik baino, toponimo gehienek bostehun, laurehun ala berrehun urteko bizia baitute.

16. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0036 Baita Gipuzkoako Magisteritza Eskola Unibertsitaria-ko ene ikasle batzuei, toponimoen sailkapenean lagundu didatelako, eta, denen gain, hainbat urtetan materiale hauek ordenatzen eta txukuntzen ahalegindu den Maria Luisa Etxebarria andere trebe eta arretatsuari.

17. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0036 (15) Aldiz, XX mendeko konstatapen penagarria da, nahiz-eta hainbat toponimo eduki, maiz, etxe, txalet eta egoitza berriei Gure ametsa, Nik-nahi nuena, Gure askatasuna, Askatasun-aizea, Toki alai gisako deitura abstraktuak eta baloratiboak ezartzen dizkiegula etxea eraikita dagoen tokizena, ala albokoa, alde batera utziz.

18. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0030 Bestalde ohar filologikoetan Araba, Nafarroa eta Iparraldeko beste toponimoen aipamenak ematen ditugu, Euskal Herri osoko onomastikarekin konparaketak eta konstatapenak egitearren.

19. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0033 Berdin, aldaketarik gabe eman ditugu bezalako fonetismoak; tt, ll, ñ bustidurak bere hartan utzi ditugu, euskara batuaren arauetara makurtu gabe; b grafema, hegoaldeko toponimo berantetan desagertu delarik, albora utzi dugu, iparraldera soilik mugatua (bainan, bestalde, XV mende arteko dokumendu zaharretan agertzen diren kasu urriak errespetatu egin ditugu).

20. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0033 Honen arrazoina goian adierazitakoa da, alegia, toponimoetan euskalki eta subeuskalkien bariante guztiak bere hartan jaso behar direla, lekuko hizkeraren adierazpen gisa.

21. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0036 HIZTEGI nagusi hau ez da XX mendean, idazle bakan batengatik, asmatua izan, gure osaba, aiton eta aurretikoengatik baino, toponimo gehienek bostehun, larehun ala berrehun urteko bizia baitute.

22. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0036 Baita Gipuzkoako Magisteritza Eskola Unibertsitaria-ko ene ikasle batzuei, toponimoen sailkapenean lagundu didatelako, eta, denen gain, hainbat urtetan materiale hauek ordenatzen eta txukuntzen ahalegindu den Maria Luisa Etxebarria andere trebe eta arretatsuari.

23. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak lmuj 0036 (15) Aldiz, XX mendeko konstatapen penagarria da, nahiz-eta hainbat toponimo eduki, maiz, etxe, txalet eta egoitza berriei Gure ametsa, Nik-nahi nuena, Gure askatasuna, Askatasun-aizea, Toki alai gisako deitura abstraktuak eta baloratiboak ezartzen dizkiegula etxea eraikita dagoen tokizena, ala albokoa, alde batera utziz.

24. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak nafarizendegia 0013 Alabaina, toponimo bakoitza aparteko kasua da, berezko historia daukana, eta bakarka izan behar da aztertua, inoiz edo behin sistima orokorretik zertxobait urruntzen den arren.

25. 1969-1990 euskara batua saiakera-liburuak nafarizendegia 0013 3.5. Inoiz, toponimo gutxi batzuren kasuan, ez dokumentazio idatziak eta ez ahozkoak ez digute ematen, zehazki, aukeratu den aldaera.

26. 1969-1990 sailkatu gabeak egunkariak x. mendiguren b. 0001 Estilo-liburu horrek zer atal izango lituzkeen larriki adierazten hasiz gero, dagoeneko erabakita dauden baina piskanaka zabarkeriaz errespetatzen ez diren puntuak gogorarazi beharko lirateke (ortografia, hitzen formak, deklinabidea eta aditzaren morfologia, estatu, herrien izenak, maileguak...); bestalde transkripzioa, toponimo arrotzak, sigla eta laburdurak eta oro har, lexikoari buruzko gomendioak edo erabakiak bildu beharko lirateke, orain arte sortu diren testuen azterketa eta zuzenketa sakon bat eginez kazetaritzaren eta hizkuntz ereduaren ikuspegitik.

27. 1991> euskara batua literatur prosa elexp alpe 0096 Bere teoriaren frogagarri, Aosta, Piemonte eta Lombardiako toponimo mordoa dakar, bere ustez kointzidentzia hutsaren ondorio ezin izan direnak.


28. 1991> euskara batua saiakera-liburuak eusbiziber 1999 00083 13. atala. Euskararen Aholku Batzordearen barruan Toponimiako Batzorde-atala eratuko da, kontuan hartzekoa baita, batetik, toponimia normalizatzeko lanen izaera eta berezitasuna eta, bestetik, toponimoak ofizial egiteko administrazio askok parte hartzen dutela.

29. 1991> euskara batua saiakera-liburuak eusbiziber 1999 00083 Batzorde-atal hori iraunkorra izango da eta Euskal Autonomi Elkarteko toponimoak finkatu, aldatu eta berreskuratzeko aholkuak eta proposamenak egingo ditu. Bestalde, hurrengo ataletan ezarritako araubide berezia izango du.

30. 1991> euskara batua saiakera-liburuak eusbiziber 1999 00083 a) Euskal Autonomi Elkarteko Administrazioari aholkuak ematea Euskal Autonomi Elkarteko toponimoak bildu, berreskuratu, zerrendatu eta gordetzeko beharrei eta lehentasunei buruz.

31. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j. elberdin 00018 Erromatarrek eremu osoan zehar bide azpiegiturak ezarri zituzten, hango aztarnei toponimoen eta arkeologi aztarnen bitartez (zubiak, eta abar) jarrai dakizkiekelarik Toponimia (estrata izeneko bidea, edo Galtzabide baserria, Galtzaraborda auzunearen sorburu izan zena) eta lekuan bertan eginiko miaketa medio, Aiako Harriaren inguruko mendietako esparrutik abiatuta Pasaiako badia aldera lerratuko zen lehorreko ibilbide bat ba ote zen aipatu izan da.

32. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j.c. etxebeste 0075 Kontuan izan behar dugu Molinao aldean Galtzabeta toponimo zaharra daukagula eta esanahiari begiratzen badiogu - Galtza(da)+be+eta- zer pentsa behintzat ematen digu.


33. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak j.c. etxebeste 0075 Soroeta toponimoa geroago dokumentuetan Sarroeta, Sorroeta, Sarrauta, Zarraota, Sarrueta izenekin azalduko zaiguna, esanguratsua da gure ustez zeren bere esanahiaren arabera, Soroeta soro asko dagoen lekua da, soroa ereintzeko prest dagoen lursaila delarik, inguru hauek nekazaritzarekin erabat lotuta agertzen zaizkigun.


34. 1991> euskara batua saiakera-liburuak i. murua 0112 Izenak erakusten duenez, toponimoaren etimologiak zama jasotzeko tokia esan nahi du eta seguraski zamarako kai txiki bat egongo zen bertan garai batean.


35. 1991> euskara batua saiakera-liburuak fdz. de larrinoa 0043 Alderdi haziaren hedadurari gatxezkiolarik, toponimoak eta testuek adiera ematen diguten legez, frango dira X mendeaz geroztik baso eta mendiari alorrerako lurren harrapatze ideian oinarritzen diren izenak.


36. 1991> euskara batua saiakera-liburuak pirinioak 1995 0065 Toponimoak ere bai, noski.

37. 1991> euskara batua saiakera-liburuak estilib 0080 201. Herri Katalanetako toponimoak, ahal izanez gero, katalanez ematen dira.

38. 1991> euskara batua saiakera-liburuak j. etxarri 0080 Ez da harritzekoa beraz Kalifornia eta inguruko estatuetako toponimoetako asko eta asko espainolez egotea.


39. 1991> euskara batua saiakera-liburuak estilib 0180 Estaturik gabeko herrialdeen kasuan, hainbat toponimo hizkuntza gutxituetan nola diren ere azaltzen dugu, izen hauen erabileraren gaineko gomendioekin.


40. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak altza 0053 Mugaketa hauetan, istilu eta gorabeheraz beterik, Altzakoak diren zenbait toponimo ematen zaizkigu, batez ere, gaurko San Marko eta Txoritokieta inguruetakoak.

41. 1991> euskara batua saiakera-artikuluak altza 0062 Pasaiako badian, garai ezberdinetan bada ere, port hitza hiru toponimoetan aurki dezakegu: Port de Plat, Port de Laborda (gaur egun Bordalaborda itxurarekin gorde dena), eta Port de Lazon; hau da, port hitza duten toponimoak, badiaren bi muturretan aurkitzen dira.